Zaburzenia odżywiania wśród sportowców

Streszczenie

Zaburzenia odżywiania (ED, eating disorders) prowadzą do powikłań medycznych, które znacząco wpływają na jakość życia pacjentów. Charakteryzowane są jako spektrum zachowań i coraz częściej podkreśla się rolę ich współwystępowania ze sobą. Sportowcy są grupą szczególnie narażoną na ich rozwój, ze względu na silne oddziaływanie czynników wewnętrznych i zewnętrznych motywujących do osiągania perfekcji. Ryzyko zachorowania zwiększa się, gdy sportowiec nie jest świadomy istoty żywienia w poprawie osiągów sportowych i/lub jego aktualny sposób odżywiania nie pokrywa zwiększonego zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze, wynikające z obciążenia treningowego. Zaburzenia te rozwijają się niezależnie od płci, poziomu wytrenowania czy etapu kariery. Mogą dotyczyć osób, które zakończyły aktywne uczestnictwo w rywalizacji. Postawienie diagnozy bywa problematyczne ze względu na występowanie niejednoznacznych objawów klinicznych. Obserwuje się powikłania somatyczne (np. wahania masy ciała, niedobory składników pokarmowych, zaburzenia funkcjonowania przewodu pokarmowego) i psychologiczne (np. depresja, obniżenie nastroju, problemy w relacjach interpersonalnych). Prawidłowo zaplanowany proces leczenia przez zespół interdyscyplinarny, uwzględniający farmakoterapię, psychoterapię oraz dietoterapię, zwiększa szansę sportowca na powrót do rywalizacji. Rolą dietetyka jest zaplanowanie indywidualnego planu żywieniowego prowadzącego do zapewnienia optymalnej ilości energii, normalizacji masy ciała oraz modyfikacji przekonań żywieniowych. Poza leczeniem istotną rolę odgrywa profilaktyka oraz edukacja żywieniowa atletów, trenerów oraz całego sztabu specjalistów.

W niniejszej pracy przedstawiono problematykę zaburzeń odżywiania wśród sportowców, skupiając się na wybranych jednostkach (anorexia nervosa, bulimia nervosa, binge eating disorder, bigorexia nervosa, ortorexia nervosa, anorexia athletica, zespół RED-S), z uwzględnieniem najważniejszych zasad dietoterapii.