Otyłość a dysfunkcja śródbłonka naczyniowego
Streszczenie
Endotelium to warstwa komórek wyściełająca naczynia krwionośne, regulująca krążenie krwi oraz pracę układu sercowo-naczyniowego. Fizjologia endotelium z wiązana jest z procesami biochemicznymi i fizjologicznymi, takimi jak synteza NO, regulacja adhezji leukocytów i agregacji płytek krwi. Patofizjologia endotelium odnosi się do patologicznych zmian, wpływających na funkcję endotelium i związanych z wieloma chorobami, takimi jak miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, choroby nerek oraz cukrzyca. Otyłość to stan nagromadzenia nadmiaru tkanki tłuszczowej w organizmie, prowadzący do chorób, takich jak choroby serca, cukrzyca i nadciśnienie tętnicze. Liczba osób z nadwagą lub otyłością znacznie wzrosła na przestrzeni ostatnich lat, a dysfunkcja endotelium związana jest z wieloma chorobami powiązanymi z otyłością, co podkreśla znaczenie zrozumienia fizjologii i patofizjologii endotelium w terapii tych chorób. Dieta uboga w warzywa i owoce, a bogata w tłuszcze nasycone i cukry, prowadzi do dysfunkcji śródbłonka. Niedobór witaminy C pr zyspiesza procesy aterogenezy, a duże ilości tłuszczów nasyconych mogą zwiększać poziom cholesterolu LDL we krwi. Palenie papierosów powoduje uszkodzenia komórek śródbłonka i stres oksydacyjny, co prowadzi do stanu zapalnego. Oprócz upośledzenia funkcji wydzielniczych śródbłonka, palenie powoduje też bezpośrednią destrukcję komórek.
Słowa kluczowe: endoteliumśródbłonekcukrzycainsulinoopornośćstres oksydacyjnyotyłośćmiażdżycatlenek azotudietaleczenie farmakologiczneleczenie niefarmakologiczne
Referencje
- Gimbrone MA, García-Cardeña G. Vascular endothelium, hemodynamics, and the pathobiology of atherosclerosis. Cardiovasc Pathol. 2013; 22(1): 9–15.
- Galley HF, Webster NR. Physiology of the endothelium. Br J Anaesth. 2004; 93(1): 105–113.
- Touyz RM, Schiffrin EL. Role of endothelin in human hypertension. Can J Physiol Pharmacol. 2003; 81(6): 533–541.
- Barthelmes J, Nägele MP, Ludovici V, et al. Endothelial dysfunction in cardiovascular disease and Flammer syndrome-similarities and differences. EPMA J. 2017; 8(2): 99–109.
- Qiu Y, Zhang C, Zhang G, et al. Endothelial progenitor cells in cardiovascular diseases. Aging Med (Milton). 2018; 1(2): 204–208.
- Ojalehto E, Karlsson I. Risk of heart disease lower when obesity is due to genetics rather than lifestyle – new research. The Conversation. 2023. https://theconversation.com/risk-of-heart-disease-lower-when-obesity-is-due-to-genetics-rather-than-lifestyle-new-research-203454 (27.11.2023).
- Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). https://www.who.int/ (27.11.2023).
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC). https://www.cdc.gov/. (27.11.2023).
- Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny. https://www.pzh.gov.pl/ (27.11.2023).
- Podgórska-Gumulák K. Wpływ regularnej aktywności fizycznej na funkcję śródbłonka i wybrane parametry aktywności płytek krwi. Rozprawa doktorska. 2014.
- Łuczak J. Ocena funkcji śródbłonka naczyniowego u pacjentów otyłych przed i po umiarkowanej restrykcji kalorycznej. Rozprawa doktorska. 2017.
- Martynowicz H, Skoczyńska A, Silber M, et al. Rola stresu oksydacyjnego w patogenezie nadciśnienia tętniczego. Nadciśnienie Tętnicze. 2004; 8(6).
- Virdis A. Endothelial Dysfunction in Obesity: Role of Inflammation. High Blood Pressure & Cardiovascular Prevention. 2016; 23(2): 83–85.
- Wierusz-Wysocka B. Patologia śródbłonka w cukrzycy — możliwości ingerencji terapeutycznej. Diabetol Prakt. ; 2003.
- Obońska K, Grąbczewska Z, Fisz J, et al. Cukrzyca i dysfunkcja śródbłonka - krótkie spojrzenie na złożony problem. Folia Cardiol Excerpta. 2011; 6(2): 109–16.
- Dymkowska D. Oksydacyjne uszkodzenia śródbłonka naczyniowego w cukrzycy typu 2 – udział mitochondriów i oksydazy NAD(P)H. Postępy Biochem. 2016 Jun 30. ; 62(2): 116–126.
- Misra A. Risk factors for atherosclerosis in young individuals. J Cardiovasc Risk. 2000; 7(3): 215–229.
- Caballero B. Humans against Obesity: Who Will Win? Advances in Nutrition. 2019; 10: S4–S9.
- Gawlik A, Zachurzok-Buczyńska A, Małecka-Tendera E. Complications of obesity in children and adolescents. Endocrinol Obes Metab Disord. 2009; 5(1): 19–27.
- Olszanecka-Glinianowicz M, Dudek D, Filipiak KJ, et al. Leczenie nadwagi i otyłości w czasie i po pandemii. Nie czekajmy na rozwój powikłań — nowe wytyczne dla lekarzy. Nadciśnienie Tętnicze W Prakt. 2020; 6(1): 1–14.
- Brończyk-Puzoń A, Nowak J, Koszowska A, et al. Algorytm leczenia otyłości. Forum Med Rodz. 2014; 8(5): 211–216.
- Williams DM, Nawaz A, Evans M. Drug Therapy in Obesity: A Review of Current and Emerging Treatments. Diabetes Ther. 2020; 11(6): 1199–1216.
- Hill MA, Tang T, Zhang L, et al. Insulin resistance, cardiovascular stiffening and cardiovascular disease;. Metabolism. 2021; 119: 154766.
