Wpływ rehabilitacji kardiologicznej po zawale serca na mikrowoltowy alternans załamka T oraz czynniki ryzyka wyniku nieujemnego
Streszczenie
Wstęp: Trening fizyczny jako podstawa kompleksowej rehabilitacji kardiologicznej poprawia jakość życia i rokowanie chorych po zawale serca. Pacjenci po przebytym zawale serca, względem osób zdrowych, znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka nagłego zgonu sercowego (NZS). Badanie mikrowoltowego alternansu załamka T (MTWA, Microvolt T-wave alternans), pozwala identyfikować pacjentów niskiego ryzyka NZS w mechanizmie częstoskurczu komorowego (VT) czy migotania komór (VF) (wyniki ujemne MTWA). Wcześniejsze prace wykazywały pozytywny wpływ rehabilitacji kardiologicznej na niestabilność elektryczną. Ocena tego zjawiska wymaga jednak dalszych badań. Celem pracy była ocena czynników wpływających na występowania nieujemnego (dodatniego lub nieokreślonego) wyniku MTWA u pacjentów poddanych treningowi fizycznemu po zawale serca, leczonych angioplastyką wieńcową (PCI).
Materiał i metody: Do badania włączono 76 pacjentów w wieku 52,63 ± 7,02 roku, poddanych ambulatoryjnej rehabilitacji kardiologicznej po zawale serca leczonym PCI. Oceniano MTWA, ergospirometrię, echokardiografię serca oraz 24-godzinne monitorowanie EKG metodą Holtera, przed i po cyklu treningowym wykonywanym na cykloergometrze rowerowym. Analizie statystycznej w kontekście wystąpienia nieujemnego MTWA poddano dane demograficzne oraz wyniki badań wykonywanych przed i po rehabilitacji.
Wyniki: MTWA było dodatnie u 17 pacjentów (25%), ujemne u 46 pacjentów (68%) i nieokreślone u 5 pacjentów (7%) przed rehabilitacją oraz odpowiednio dodatnie u 13 (19%), ujemne u 45 (66%) i nieokreślone u 10 (15%) pacjentów po rehabilitacji. Trening fizyczny nie wpłynął istotnie na liczbę nieujemnych wyników mikrowoltowego alternansu załamka T, mimo poprawy tolerancji wysiłku. Poprawiła się frakcja wyrzutowa lewej komory, zmniejszyła się również liczba komorowych pobudzeń przedwczesnych, jednak bez wpływu na dodatkowe parametry oceny ryzyka NZS, to jest zmienność rytmu zatokowego — HRV (SDNN), QTc, wskaźnik bezdechów — AHI. Niezależnymi czynnikami zmniejszającymi ryzyko wystąpienia nieujemnego MTWA przed rehabilitacją było stosowanie diuretyków (OR: 0,18; 95% CI: 0,04–0,91; p = 0,038) oraz pochłanianie tlenu na progu beztlenowym (VO2@AT) (OR: 0,89; 95% CI: 0,80–0,99; p = 0,038). Czynnikiem zwiększającym ryzyko był starszy wiek po zakończeniu cyklu rehabilitacji (OR: 1,14; 95% CI: 1,04–1,24; p = 0,005).
Wnioski: U pacjentów po zawale serca, leczonych angioplastyką wieńcową i poddanych rehabilitacji, trening fizyczny nie wpływa na liczbę nieujemnych wyników MTWA. Wykazano, że niezależnymi czynnikami zmniejszającymi ryzyko nieujemnego wyniku MTWA było stosowanie diuretyków przed rehabilitacją oraz wartość VO2@AT po rehabilitacji. Ryzyko nieujemnego MTWA było większe wśród starszych pacjentów po rehabilitacji.
Słowa kluczowe: mikrowoltowy alternans załamka Trehabilitacja kardiologicznazawał sercanagły zgon sercowy
Referencje
- Goel K, Lennon RJ, Tilbury RT, et al. Impact of cardiac rehabilitation on mortality and cardiovascular events after percutaneous coronary intervention in the community. Circulation. 2011; 123(21): 2344–2352.
- Jolliffe JA, Rees K, Taylor RS, et al. Exercise-based rehabilitation for coronary heart disease. Cochrane Database Syst Rev. 2000(4): CD001800.
- Antman EM, Anbe DT, Armstrong PW, et al. ACC/AHA guidelines for the management of patients with ST-elevation myocardial infarction - executive summary. A report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines (Writing Committee to revise the 1999 guidelines for the management of patients with acute myocardial infarction). J Am Coll Cardiol. 2004; 44(3): 671–719.
- Braunwald E, Antman EM, Beasley JW, et al. ACC/AHA 2002 guideline update for the management of patients with unstable angina and non-ST-segment elevation myocardial infarction — summary article: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association task force on practice guidelines (Committee on the Management of Patients With Unstable Angina). J Am Coll Cardiol. 2002; 40(7): 1366–1374.
- Piepoli MF, Corrà U, Benzer W, et al. Cardiac Rehabilitation Section of the European Association of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation. Secondary prevention through cardiac rehabilitation: from knowledge to implementation. A position paper from the Cardiac Rehabilitation Section of the European Association of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil. 2010; 17(1): 1–17.
- Szmit S, Zaczek R, Zawadzka-Byśko M, et al. Mikrowoltowy alternans załamka T oraz ergospirometria – nieinwazyjne metody stratyfikacji ryzyka nagłego zgonu sercowego. Kardiologia po Dyplomie. 2007; 6(6): 79–88.
- Verrier RL, Klingenheben T, Malik M, et al. Microvolt T-wave alternans physiological basis, methods of measurement, and clinical utility--consensus guideline by International Society for Holter and Noninvasive Electrocardiology. J Am Coll Cardiol. 2011; 58(13): 1309–1324.
- Zaczek R, Bielicki P, Opolski G. Zaburzenia oddychania podczas snu a choroby układu krążenia. Standardy Medyczne. 2004; 3: 296–305.
- Kouidi EJ, Grekas DM, Deligiannis AP. Effects of exercise training on noninvasive cardiac measures in patients undergoing long-term hemodialysis: a randomized controlled trial. Am J Kidney Dis. 2009; 54(3): 511–521.
- Piotrowicz E, Pencina M, Piotrowski W, et al. Influence of exercise training on T-wave alternans assessed during exercise test in heart failure patients. Int J Cardiol. 2014; 174(3): 747–749.
- Średniawa B, Kowalczyk J, Sędkowska A, et al. Charakterystyka mikrowoltowej naprzemienności załamka T u osób zdrowych. Folia Cardiologica Excerpta. 2008; 3(supl. A): 7.
- Trzos E, Kasprzak JD, Krzemińska-Pakuła M, et al. The prevalence and the prognostic value of microvolt T-wave alternans in patients with hypertrophic cardiomyopathy. Ann Noninvasive Electrocardiol. 2011; 16(3): 276–286.
- Ikeda T, Yoshino H, Sugi K, et al. Predictive value of microvolt T-wave alternans for sudden cardiac death in patients with preserved cardiac function after acute myocardial infarction: results of a collaborative cohort study. J Am Coll Cardiol. 2006; 48(11): 2268–2274.
- Kim C, Kim DY, Lee DW. The impact of early regular cardiac rehabilitation program on myocardial function after acute myocardial infarction. Ann Rehabil Med. 2011; 35(4): 535–540.
- Schmid JP, Anderegg M, Romanens M, et al. Combined endurance/resistance training early on, after a first myocardial infarction, does not induce negative left ventricular remodelling. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil. 2008; 15(3): 341–346.
