Tom 3, Nr 1-2 (2023)
Artykuł przeglądowy
Opublikowany online: 2023-07-07
Zdarzenia niepożądane dotyczące układu hormonalnego związane z leczeniem ukierunkowanym molekularnie i hamowaniem immunologicznych punktów kontrolnych w nowotworach hematologicznych
1
, 1, 1, 1, 1
, 1, 1, 1, 1
Hematologia - Edukacja 2023;3(1-2):7-14.
Streszczenie
Wprowadzenie do praktyki klinicznej inhibitorów kinazy tyrozynowej i inhibitorów immunologicznych punktów kontrolnych znacznie poprawiło wyniki leczenia chorych na różne nowotwory hematologiczne. Zastosowanie nowych klas leków wiąże się jednak z występowaniem nowych, dotychczas nieobserwowanych działań niepożądanych (AE) w zakresie układu hormonalnego. Celem niniejszego przeglądu jest przedstawienie patogenezy AE związanych z układem hormonalnym oraz zasad postępowania w przypadku ich wystąpienia zgodnych z aktualnymi zaleceniami europejskimi.
Słowa kluczowe: powikłania endokrynologiczneinhibitory kinazy tyrozynowejimmunoterapiaimmunologiczne punkty kontrolnezapalenie tarczycyzapalenie przysadki
Artykuł dostępny w formacie PDF
Pokaż PDFReferencje
- Salik B, Smyth MJ, Nakamura K. Targeting immune checkpoints in hematological malignancies. J Hematol Oncol. 2020; 13(1): 111.
- Pottier C, Fresnais M, Gilon M, et al. Tyrosine kinase inhibitors in cancer: breakthrough and challenges of targeted therapy. Cancers (Basel). 2020; 12(3).
- de Groot JW, Zonnenberg BA, Plukker JTM, et al. Imatinib induces hypothyroidism in patients receiving levothyroxine. Clin Pharmacol Ther. 2005; 78(4): 433–438.
- Lodish MB, Stratakis CA. Endocrine side effects of broad-acting kinase inhibitors. Endocr Relat Cancer. 2010; 17(3): R233–R244.
- Hradska K, Hajek R, Jelinek T. Toxicity of immune-checkpoint inhibitors in hematological malignancies. Front Pharmacol. 2021; 12: 733890.
- Wang DY, Salem JE, Cohen JV, et al. Fatal toxic effects associated with immune checkpoint inhibitors: a systematic review and meta-analysis. JAMA Oncol. 2018; 4(12): 1721–1728.
- Litwińczuk M, Szydełko J, Szydełko M, et al. Powikłania endokrynologiczne i metaboliczne terapii chorób nowotworowych układu krwiotwórczego. Hematologia. 2020; 11(3): 113–124.
- Paschou AA, Stefanaki K, Psaltopoulou T, et al. How we treat endocrine complications of immune checkpoint inhibitors. ESMO Open. 2021; 6(1): 100011.
- Husebye ES, Castinetti F, Criseno S, et al. Endocrine-related adverse conditions in patients receiving immune checkpoint inhibition: an ESE clinical practice guideline. Eur J Endocrinol. 2022; 187(6): G1–G21.
- Modi D, Potugari B, Uberti J. Immunotherapy for diffuse large B-cell lymphoma: current landscape and future directions. Cancers (Basel). 2021; 13(22).
- Tan CL, Kuchroo JR, Sage PT, et al. The PD-1 pathway in tolerance and autoimmunity. Immunol Rev. 2010; 236(1): 219–242.
- Pinato DJ, Marron TU, Mishra-Kalyani PS, et al. Treatment-related toxicity and improved outcome from immunotherapy in hepatocellular cancer: Evidence from an FDA pooled analysis of landmark clinical trials with validation from routine practice. Eur J Cancer. 2021; 157: 140–152.
- Paschou SA, Liontos M, Eleftherakis-Papaiakovou E, et al. Oncological patients with endocrine complications after immunotherapy with checkpoint inhibitors present longer progression-free and overall survival. Front Oncol. 2022; 12: 847917.
- Iyer PC, Cabanillas M, Waguespack S, et al. Immune-related thyroiditis with immune checkpoint inhibitors. Thyroid. 2018; 28(10): 1243–1251.
- Bednarczuk T, Brix TH, Schima W, et al. 2021 European Thyroid Association Guidelines for the Management of Iodine-Based Contrast Media-Induced Thyroid Dysfunction. Eur Thyroid J. 2021; 10(4): 269–284.
- Drui D, Illouz F, Do Cao C, et al. Expert opinion on thyroid complications of new anti-cancer therapies: Tyrosine kinase inhibitors. Ann Endocrinol (Paris). 2018; 79(5): 569–573.
- Bhattacharya S, Goyal A, Kaur P, et al. Anticancer drug-induced thyroid dysfunction. Eur Endocrinol. 2020; 16(1): 32–39.
- Illouz F, Braun D, Briet C, et al. Endocrine side-effects of anti-cancer drugs: thyroid effects of tyrosine kinase inhibitors. Eur J Endocrinol. 2014; 171(3): R91–R99.
- González-Rodríguez E, Rodríguez-Abreu D. Spanish Group for Cancer Immuno-Biotherapy (GETICA). Immune checkpoint inhibitors: review and management of endocrine adverse events. Oncologist. 2016; 21(7): 804–816.
- Kurimoto C, Inaba H, Ariyasu H, et al. Predictive and sensitive biomarkers for thyroid dysfunctions during treatment with immune-checkpoint inhibitors. Cancer Sci. 2020; 111(5): 1468–1477.
- Yang S, Yu KH, Palmer N, et al. Autoimmune effects of lung cancer immunotherapy revealed by data-driven analysis on a Nationwide cohort. Clin Pharmacol Ther. 2020; 107(2): 388–396.
- Nadczynność tarczycy. http://www.mp.pl/social/chapter/B16.II.9.2 (March 20, 2023).
- Niedoczynność tarczycy. ww.mp.pl/social/chapter/B16.II.9.1 (March 20, 2023).
- Mahzari M, Liu D, Arnaout A, et al. Immune checkpoint inhibitor therapy associated hypophysitis. Clin Med Insights Endocrinol Diabetes. 2015; 8: 21–28.
- Iwama S, De Remigis A, Callahan MK, et al. Pituitary expression of CTLA-4 mediates hypophysitis secondary to administration of CTLA-4 blocking antibody. Sci Transl Med. 2014; 6(230): 230ra45.
- Zhao C, Tella SH, Del Rivero J, et al. Anti-PD-L1 treatment induced central diabetes insipidus. J Clin Endocrinol Metab. 2018; 103(2): 365–369.
- Dillard T, Yedinak CG, Alumkal J, et al. Anti-CTLA-4 antibody therapy associated autoimmune hypophysitis: serious immune related adverse events across a spectrum of cancer subtypes. Pituitary. 2010; 13(1): 29–38.
- Hughes J, Vudattu N, Sznol M, et al. Precipitation of autoimmune diabetes with anti-PD-1 immunotherapy. Diabetes Care. 2015; 38(4): e55–e57.
- Hattersley R, Nana M, Lansdown AJ. Endocrine complications of immunotherapies: a review. Clin Med (Lond). 2021; 21(2): e212–e222.
- Shi Y, Shen M, Zheng X, et al. Hypophysitis: an update on the novel forms, diagnosis and management of disorders of pituitary inflammation. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab. 2019; 33(6): 101371–169.
- Yeku OO, Purdon TJ, Koneru M, et al. Armored CAR T cells enhance antitumor efficacy and overcome the tumor microenvironment. Sci Rep. 2017; 7(1): 10541.
- Duell J, Lammers PE, Djuretic I, et al. Bispecific antibodies in the treatment of hematologic malignancies. Clin Pharmacol Ther. 2019; 106(4): 781–791.
- Chen P, Xia Y, Lei W, et al. Case report: Hashimoto's thyroiditis after CD19 chimeric antigen receptor T-cell therapy. Front Immunol. 2022; 13: 995496.
