Znaczenie zredukowanej formy koenzymu Q10 u osób starszych — część 2. Źródła i suplementacja diety
Streszczenie
Celem pracy było przedstawienie głównych źródeł koenzymu Q10 (CoQ10) dostępnych dla osób starszych. Połączenie endogennej biosyntezy i spożycia w diecie tego koenzymu jest w dużej mierze wystarczające, aby zapobiegać jego niedoborom w przypadku ludzi zdrowych. Najważniejszym żywieniowym źródłem zarówno zredukowanej, jak i utlenionej postaci CoQ10 jest mięso, natomiast niską zawartością charakteryzują się produkty mleczne, owoce i większość warzyw. Egzogenny koenzym wchłania się w jelicie cienkim najlepiej w obecności pokarmu obfitego w kwasy tłuszczowe. Znaczny spadek poziomu koenzymu Q10 obserwowany jest u osób w podeszłym wieku oraz u pacjentów z niektórymi schorzeniami związanymi z działaniem wolnych rodników tlenowych (ROS, reactive oxygen radicals). Sposobem na zwiększenie poziomu CoQ10 w organizmie jest suplementacja diety, która w praktyce klinicznej nie jest jednak powszechnie stosowana. W niedoborach koenzymu Q10 zastosowanie może mieć także podaż witamin z grupy B, ponieważ nasilają one endogenną syntezę tego koenzymu. Doniesienia naukowe sugerują, że przyjmowanie koenzymu Q10, zwłaszcza formy zredukowanej — ubichinolu — może spowalniać proces starzenia oraz korygować niektóre zaburzenia, często występujące u osób w wieku podeszłym. W postaci suplementów jest ogólnie dobrze tolerowany nawet przy długotrwałym stosowaniu. Dokładne mechanizmy obrazujące te aspekty wymagają jednak dalszych, szczegółowych badań klinicznych w grupach osób stosujących różne leki.
Słowa kluczowe: koenzym Q10ubichinolantyoksydanty nieenzymatycznestarzenie sięsuplementacja
Referencje
- Garrido-Maraver J, Cordero MD, Oropesa-Ávila M, et al. Coenzyme q10 therapy. Mol Syndromol. 2014; 5(3-4): 187–197.
- Aaseth J, Alexander J, Alehagen U. Coenzyme q10 supplementation – in ageing and disease. Mech Ageing Dev. 2021; 197: 111521.
- Mantle D, Dybring A. Bioavailability of coenzyme Q10: an overview of the absorption process and subsequent metabolism. Antioxidants (Basel). 2020; 9(5): 386.
- Tippairote T, Bjørklund G, Gasmi A, et al. Combined supplementation of coenzyme Q10 and other nutrients in specific medical conditions. Nutrients. 2022; 14(20): 4383.
- Barcelos IP, Haas RH. CoQ10 and aging. Biology (Basel). 2019; 8(2).
- Quinzii CM, DiMauro S, Hirano M. Human coenzyme Q10 deficiency. Neurochem Res. 2007; 32(4-5): 723–727.
- Norman K, Haß U, Pirlich M. Malnutrition in older adults-recent advances and remaining challenges. Nutrients. 2021; 13(8): 2764.
- Quinzii CM, Hirano M. Coenzyme Q and mitochondrial disease. Dev Disabil Res Rev. 2010; 16(2): 183–188.
- Pravst I, Zmitek K, Zmitek J. Coenzyme Q10 contents in foods and fortification strategies. Crit Rev Food Sci Nutr. 2010; 50(4): 269–280.
- Kapoor P, Kapoor AK. Coenzyme Q10 - A novel molecule. J Indian Acad Clin Med. 2013; 14(1): 37–45.
- Mattila P, Kumpulainen J. Coenzymes Q9and Q10: contents in foods and dietary intake. J Food Compos Anal. 2001; 14(4): 409–417.
- Cirilli I, Damiani E, Dludla PV, et al. Role of coenzyme Q10 in health and disease: an update on the last 10 years (2010-2020). Antioxidants (Basel). 2021; 10(8).
- Drobnic F, Lizarraga MªA, Caballero-García A, et al. Coenzyme Q10 supplementation and its impact on exercise and sport performance in humans: a recovery or a performance-enhancing molecule? Nutrients. 2022; 14(9): 1811.
- Mantle D, Heaton RA, Hargreaves IP. Coenzyme Q10 and Immune Function: An Overview. Antioxidants (Basel). 2021; 10(5): 759.
- Shults CW, Oakes D, Kieburtz K, et al. Parkinson Study Group. Effects of coenzyme Q10 in early Parkinson disease: evidence of slowing of the functional decline. Arch Neurol. 2002; 59(10): 1541–1550.
- Jiménez-Jiménez FJ, Alonso-Navarro H, García-Martín E, et al. Coenzyme Q10 and Parkinsonian syndromes: a systematic review. J Pers Med. 2022; 12(6).
- Wang XY, Yang ZM, Zhan XJ, et al. Clinical observation of coenzyme Q10 in Parkinson disease. HeBei J TCM. 2014; 36: 151–153.
- Jie Z. Clinical effects and safety of coenzyme Q10 in Parkinson disease. China Foreign Med. 2014; 23: 79–80.
- Yoritaka A, Kawajiri S, Yamamoto Y, et al. Randomized, double-blind, placebo-controlled pilot trial of reduced coenzyme Q10 for Parkinson's disease. Parkinsonism Relat Disord. 2015; 21(8): 911–916.
- Rosenfeldt FL, Haas SJ, Krum H, et al. Coenzyme Q10 in the treatment of hypertension: a meta-analysis of the clinical trials. J Hum Hypertens. 2007; 21(4): 297–306.
- Tsai IC, Hsu CW, Chang CH, et al. Effectiveness of coenzyme Q10 supplementation for reducing fatigue: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Front Pharmacol. 2022; 13: 883251.
- Madmani M, Shahrour Y, Solaiman A, et al. Coenzyme Q10 for heart failure. Cochrane Database Syst. Rev. 2014; 6.
- Onur S, Niklowitz P, Jacobs G, et al. Association between serum level of ubiquinol and NT-proBNP, a marker for chronic heart failure, in healthy elderly subjects. Biofactors. 2015; 41(1): 35–43.
- Cohen MM. Ubiquinol (Reduced Coenzyme Q10): A novel yet ubiquitous nutrient for heart disease. J Adv Nutr Hum Metab. 2015; 2: e647.
- Langsjoen PH, Langsjoen AM. Comparison study of plasma coenzyme Q10 levels in healthy subjects supplemented with ubiquinol versus ubiquinone. Clin Pharmacol Drug Dev. 2014; 3(1): 13–17.
- Golomb BA, Evans MA, Dimsdale JE, et al. Effects of statins on energy and fatigue with exertion: results from a randomized controlled trial. Arch Intern Med. 2012; 172(15): 1180–1182.
- Sander S, Coleman CI, Patel AA, et al. The impact of coenzyme Q10 on systolic function in patients with chronic heart failure. J Card Fail. 2006; 12(6): 464–472.
- Fotino AD, Thompson-Paul AM, Bazzano LA. Effect of coenzyme Q₁₀ supplementation on heart failure: a meta-analysis. Am J Clin Nutr. 2013; 97(2): 268–275.
- PDQ Cancer Information Summaries. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK65828/#CDR0000446290__AboutThis_1/ (2.02.2023).
- Yubero-Serrano EM, Gonzalez-Guardia L, Rangel-Zuñiga O, et al. Mediterranean diet supplemented with coenzyme Q10 modifies the expression of proinflammatory and endoplasmic reticulum stress-related genes in elderly men and women. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2012; 67(1): 3–10.
- Alehagen U, Johansson P, Svensson E, et al. Improved cardiovascular health by supplementation with selenium and coenzyme Q10: applying structural equation modelling (SEM) to clinical outcomes and biomarkers to explore underlying mechanisms in a prospective randomized double-blind placebo-controlled intervention project in Sweden. Eur J Nutr. 2022; 61(6): 3135–3148.
- Del Pozo-Cruz J, Rodríguez-Bies E, Navas-Enamorado I, et al. Relationship between functional capacity and body mass index with plasma coenzyme Q10 and oxidative damage in community-dwelling elderly-people. Exp Gerontol. 2014; 52: 46–54.
- Bella-Garzón Rd, Fernández-Portero C, Alarcón D, et al. Levels of plasma coenzyme Q10 are associated with physical capacity and cardiovascular risk in the elderly. Antioxidants. 2022; 11(2): 279.
- López-Lluch G, Del Pozo-Cruz J, Sánchez-Cuesta A, et al. Bioavailability of coenzyme Q10 supplements depends on carrier lipids and solubilization. Nutrition. 2019; 57: 133–140.
- Hernández-Camacho J, Bernier M, López-Lluch G, et al. Coenzyme Q10 supplementation in aging and disease. Front Physiol. 2018; 9(44).
