Fibromialgia ― czy istnieje dieta wspomagająca leczenie?
Streszczenie
Fibromialgia jest chorobą reumatyczną, którą charakteryzuje przewlekły ból mięśniowy w całym organizmie oraz tkliwość w danych punktach ciała, tak zwanych tender points. Częstość występowania tej jednostki chorobowej wynosi 2–4% w całej populacji, jednak choroba dotyka głównie kobiet w średnim wieku. Objawami fibromialgii są: zmęczenie, zaburzenia snu, sztywność poranna, stany depresyjne czy zaburzenia gastryczne. Rekomendowanym obcnie leczeniem jest stosowanie pregabaliny, tramadolu, milnacipranu czy amitryptyliny. Wymienione leki nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, dlatego klinicyści poszukują dodatkowych metod, które efektywnie wspomogłyby leczenie pacjentów. Alternatywnym sposobem jest zastosowanie dietoterapii. Niestety, nie ma konsensusu co do formy terapii dietetycznej, która mogłaby być stosowana u pacjentów z fibromialgią. Prowadzone są badania oceniające efektywność różnych protokołów diet, na przykład: dieta śródziemnomorska, dieta FODMAP, dieta bezglutenowa, diety eliminacyjne czy dieta wegańska, jednak ich ilość i jakość nie jest wystarczająca, aby sformułować wytyczne postępowania dietetycznego dla tych pacjentów. Osoby chorujące na fibromialgię często rozwijają nadmierną masę ciała, dlatego jej redukcja jest również jednym z ważnych elementów postępowania dietetycznego. Istotną kwestią pozostaje także suplementacja np. antyoksydantów, magnezu, cynku czy innych substancji bioaktywnych, które mogą redukować objawy tego schorzenia. Wobec powyższego, celem niniejszej pracy jest przegląd i omówienie możliwości zastosowania różnych terapii dietetycznych we wspomaganiu leczenia pacjentów z fibromialgią.
Słowa kluczowe: fibromialgiadietaFODMAPdieta bezglutenowadieta wegańskadieta śródziemnomorska
Referencje
- Samborski W. Fibromialgia — aktualne zasady rozpoznawania choroby, nowe propozycje dotyczące patogenezy i leczenia. Forum Reumatol. 2015; 1(1): 5–11.
- Binkiewicz-Glińska A, Bakuła S, Tomczak H, et al. Fibromyalgia Syndrome - a multidisciplinary approach. Psychiatr Pol. 2015; 49(4): 801–810.
- Marques AP, Santo Ad, Berssaneti AA, et al. Prevalence of fibromyalgia: literature review update. Rev Bras Reumatol Engl Ed. 2017; 57(4): 356–363.
- Szczeklik A, Gajewski P. Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna, Polski Instytut Evidence Based Medicine, Kraków 2020.
- Marum AP, Moreira C, Saraiva F, et al. A low fermentable oligo-di-mono saccharides and polyols (FODMAP) diet reduced pain and improved daily life in fibromyalgia patients. Scand J Pain. 2016; 13: 166–172.
- Barrett JS. How to institute the low-FODMAP diet. J Gastroenterol Hepatol. 2017; 32 Suppl 1: 8–10.
- FODMAP food list | Monash FODMAP - Monash Fodmap. https://www.monashfodmap.com/about-fodmap-and-ibs/high-and-low-fodmap-foods/ (19.01.2019).
- Vegan diet alleviates fibromyalgia symptoms. Scand J Rheumatol. 2009; 29(5): 308–313.
- Tuso PJ, Ismail MH, Ha BP, et al. Nutritional update for physicians: plant-based diets. Perm J. 2013; 17(2): 61–66.
- Sakkas H, Bozidis P, Touzios C, et al. Nutritional Status and the Influence of the Vegan Diet on the Gut Microbiota and Human Health. Medicina (Kaunas). 2020; 56(2).
- Donaldson MS, Speight N, Loomis S. Fibromyalgia syndrome improved using a mostly raw vegetarian diet: an observational study. BMC Complement Altern Med. 2001; 1: 7.
- Hänninen O, Rauma A-L. Fibromyalgia and Diet. In: Coleman LA, editor. Nutrition and Rheumatic Disease [Internet]. Totowa, NJ: Humana Press; 2008. http://link.springer.com/10.1007/978-1-59745-403-2_11 (13.10.2020).
- Romagnolo DF, Selmin OI. Mediterranean Diet and Prevention of Chronic Diseases. Nutr Today. 2017; 52(5): 208–222.
- Correa-Rodríguez M, El Mansouri-Yachou J, Tapia-Haro RM, et al. Mediterranean Diet, Body Composition, and Activity Associated With Bone Health in Women With Fibromyalgia Syndrome. Nurs Res. 2019; 68(5): 358–364.
- Martínez-Rodríguez A, Rubio-Arias JÁ, Ramos-Campo DJ, et al. Psychological and sleep effects of tryptophan and magnesium-enriched mediterranean diet in women with fibromyalgia. Int J Environ Res Public Health. 2020; 17(7).
- Rus A, Molina F, Ramos MM, et al. Extra virgin olive oil improves oxidative stress, functional capacity, and health-related psychological status in patients with fibromyalgia: a preliminary study. Biol Res Nurs. 2017; 19(1): 106–115.
- Dittfeld A, Gwizdek K, Parol D, et al. Dieta bezglutenowa – charakterystyka grup docelowych. Postepy Hig Med Dosw. 2018; 72: 229–237.
- Rodrigo L, Blanco I, Bobes J, et al. Clinical impact of a gluten-free diet on health-related quality of life in seven fibromyalgia syndrome patients with associated celiac disease. BMC Gastroenterol. 2013; 13: 157.
- Isasi C, Colmenero I, Casco F, et al. Fibromyalgia and non-celiac gluten sensitivity: a description with remission of fibromyalgia. Rheumatol Int. 2014; 34(11): 1607–1612.
- Rodrigo L, Blanco I, Bobes J, et al. Effect of one year of a gluten-free diet on the clinical evolution of irritable bowel syndrome plus fibromyalgia in patients with associated lymphocytic enteritis: a case-control study. Arthritis Res Ther. 2014; 16(4): 421.
- Schrepf A, Harte SE, Miller N, et al. Improvement in the spatial distribution of pain, somatic symptoms, and depression after a weight loss intervention. J Pain. 2017; 18(12): 1542–1550.
- Slim M, Calandre EP, Garcia-Leiva JM, et al. The effects of a gluten-free diet versus a hypocaloric diet among patients with fibromyalgia experiencing gluten sensitivity-like symptoms: a pilot, open-label randomized clinical trial. J Clin Gastroenterol. 2017; 51(6): 500–507.
- Holton KF, Taren DL, Thomson CA, et al. The effect of dietary glutamate on fibromyalgia and irritable bowel symptoms. Clin Exp Rheumatol. 2012; 30(6 Suppl 74): 10–17.
- Vellisca MY, Latorre JI. Monosodium glutamate and aspartame in perceived pain in fibromyalgia. Rheumatol Int. 2014; 34(7): 1011–1013.
- Braz AS, Morais LC, Paula AP, et al. Effects of Panax ginseng extract in patients with fibromyalgia: a 12-week, randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Braz J Psychiatry. 2013; 35(1): 21–28.
- Sawaddiruk P, Apaijai N, Paiboonworachat S, et al. Coenzyme Q10 supplementation alleviates pain in pregabalin-treated fibromyalgia patients reducing brain activity and mitochondrial dysfunction. Free Radic Res. 2019; 53(8): 901–909.
- Wepner F, Scheuer R, Schuetz-Wieser B, et al. Effects of vitamin D on patients with fibromyalgia syndrome: a randomized placebo-controlled trial. Pain. 2014; 155(2): 261–268.
- Regland B, Forsmark S, Halaouate L, et al. Response to vitamin B12 and folic acid in myalgic encephalomyelitis and fibromyalgia. PLoS One. 2015; 10(4): e0124648.
- Rossini M, Di Munno O, Valentini G, et al. Double-blind, multicenter trial comparing acetyl l-carnitine with placebo in the treatment of fibromyalgia patients. Clin Exp Rheumatol. 2007; 25(2): 182–188.
- Merchant R, Carmack C, Wise C. Nutritional supplementation with chlorella pyrenoidosa for patients with fibromyalgia syndrome: a pilot study. Phytotherapy Research. 2000; 14(3): 167–173, doi: 10.1002/(sici)1099-1573(200005)14:3<167::aid-ptr560>3.0.co;2-r.
- Alves CRR, Santiago BM, Lima FR, et al. Creatine supplementation in fibromyalgia: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Arthritis Care Res (Hoboken). 2013; 65(9): 1449–1459.
