Tom 10, Nr 2 (2019)
WYBRANE PROBLEMY KLINICZNE
Opublikowany online: 2019-07-31
Wyświetlenia strony
2581
Wyświetlenia/pobrania artykułu
74
Triada sportsmenek — postępowanie żywieniowe
Forum Zaburzeń Metabolicznych 2019;10(2):57-63.
Streszczenie
Triada sportsmenek to zespół objawów, które najczęściej obserwuje się wśród zawodniczek sportów wytrzymałościowych i estetycznych, ale coraz powszechniej także wśród kobiet uprawiających sport rekreacyjnie. Zespół ten obejmuje niską dostępność energii, zaburzenia miesiączkowania, a w szczególności wtórny brak miesiączki oraz niską gęstość mineralną kości, która może prowadzić do osteoporozy. Nierzadko stwierdzane są też zaburzenia odżywiania. Wzrastająca liczba dowodów naukowych potwierdza znaczący wpływ prawidłowego postepowania żywieniowego na przebieg leczenia oraz profilaktykę triady sportsmenek. Głównym czynnikiem determinującym rozwój zaburzeń miesiączkowania i zaburzeń kostnych jest niska dostępność energii, dlatego podaż kalorii odpowiednia do zapotrzebowania jest niezbędnym elementem postępowania terapeutycznego. Równie istotne jest pokrycie zapotrzebowania na witaminy i składniki mineralne, a zwłaszcza wapń, witaminę D i żelazo, co wiąże się z doborem odpowiednich produktów żywnościowych, a często także suplementacją. W diecie szczególną uwagę należy zwrócić na ilość i częstotliwość spożywanych posiłków, wzbogacenie jadłospisu w produkty o wysokiej gęstości energetycznej oraz wybieranie produktów z mniejszą zawartością błonnika. Należy także zadbać o to, by jadłospis uwzględniał dolegliwości pacjentki, czyli brak apetytu oraz wzdęcia, bóle brzucha czy nudności wynikające ze zwiększonej podaży kalorii. Zindywidualizowana interwencja żywieniowa jest niezmiernie ważnym elementem zarówno prewencji, jak i leczenia triady sportsmenek.
Słowa kluczowe: triada sportsmenekzaburzenia miesiączkowaniadostępność energiiosteoporozadieta
Referencje
- De Souza MJ, Koltun KJ, Etter CV, et al. Current Status of the Female Athlete Triad: Update and Future Directions. Curr Osteoporos Rep. 2017; 15(6): 577–587.
- Otis CL, Drinkwater B, Johnson M, et al. American College of Sports Medicine position stand. The Female Athlete Triad. Med Sci Sports Exerc. 1997; 29(5): i–ix.
- De Souza MJ, Nattiv A, Joy E, et al. Female Athlete Triad Coalition, American College of Sports Medicine, American Medical Society for Sports Medicine, American Bone Health Alliance. 2014 Female Athlete Triad Coalition consensus statement on treatment and return to play of the female athlete triad: 1st International Conference held in San Francisco, CA, May 2012, and 2nd International Conference held in Indianapolis, IN, May 2013. Clin J Sport Med. 2014; 24(2): 96–119.
- Tenforde AS, Barrack MT, Nattiv A, et al. Parallels with the Female Athlete Triad in Male Athletes. Sports Med. 2016; 46(2): 171–182.
- Gordon CM, Ackerman KE, Berga SL, et al. Functional hypothalamic amenorrhea: an endocrine society clinical practice guideline. J Clin Endocrinol Metab. 2017; 102(5): 1413–1439.
- Berz K, McCambridge T. Amenorrhea in the Female Athlete: What to Do and When to Worry. Pediatr Ann. 2016; 45(3): e97–e9e102.
- Holtzman B, Tenforde AS, Parziale AL, et al. Characterization of risk quantification differences using female athlete triad cumulative risk assessment and relative energy deficiency in sport clinical assessment tool. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2019 [Epub ahead of print]; 12 : 1–23.
- Moreira CA, Bilezikian JP. Stress Fractures: Concepts and Therapeutics. J Clin Endocrinol Metab. 2017; 102(2): 525–534.
- Meczekalski B, Katulski K, Czyzyk A, et al. Functional hypothalamic amenorrhea and its influence on women's health. J Endocrinol Invest. 2014; 37(11): 1049–1056.
- Thein-Nissenbaum J, Hammer E. Treatment strategies for the female athlete triad in the adolescent athlete: current perspectives. Open Access J Sports Med. 2017; 8: 85–95.
- Loveless MB. Female athlete triad. Curr Opin Obstet Gynecol. 2017; 29(5): 301–305.
- Nose-Ogura S, Harada M, Hiraike O, et al. Management of the female athlete triad. J Obstet Gynaecol Res. 2018; 44(6): 1007–1014.
- MacKnight JM. Osteopenia and Osteoporosis in Female Athletes. Clin Sports Med. 2017; 36(4): 687–702.
- Logue D, Madigan SM, Delahunt E, et al. Low Energy Availability in Athletes: A Review of Prevalence, Dietary Patterns, Physiological Health, and Sports Performance. Sports Med. 2018; 48(1): 73–96.
- Deldicque L, Francaux M. Recommendations for Healthy Nutrition in Female Endurance Runners: An Update. Front Nutr. 2015; 2: 17.
- Burke LM, Hawley JA, Wong SHS, et al. Carbohydrates for training and competition. J Sports Sci. 2011; 29 Suppl 1: S17–S27.
- Rossi KA. Nutritional Aspects of the Female Athlete. Clin Sports Med. 2017; 36(4): 627–653.
- Bytomski JR. Fueling for Performance. Sports Health. 2018; 10(1): 47–53.
- Jarosz M, Rychlik E, Stoś K. Normy żywienia dla populacji Polski. IŻŻ, Warszawa 2017.
- Goolsby MA, Boniquit N. Bone health in athletes. Sports Health. 2017; 9(2): 108–117.
- Joy E, De Souza MJ, Nattiv A, et al. Female Athlete Triad Coalition, American College of Sports Medicine, American Medical Society for Sports Medicine, American Bone Health Alliance, Expert Panel. 2014 Female Athlete Triad Coalition Consensus Statement on Treatment and Return to Play of the Female Athlete Triad: 1st International Conference held in San Francisco, California, May 2012 and 2nd International Conference held in Indianapolis, Indiana, May 2013. Br J Sports Med. 2014; 48(4): 289–119.
- Petkus DL, Murray-Kolb LE, De Souza MJ. The Unexplored Crossroads of the Female Athlete Triad and Iron Deficiency: A Narrative Review. Sports Med. 2017; 47(9): 1721–1737.
- Manore MM, Kam LC, Loucks AB, et al. International Association of Athletics Federations. The female athlete triad: components, nutrition issues, and health consequences. J Sports Sci. 2007; 25 Suppl 1: S61–S71.
