Jakość diety i wybrane zachowania zdrowotne dorosłych chorych na cukrzycę typu 2
Streszczenie
Wstęp: W związku z rozpowszechnieniem chorób cywilizacyjnych, do których należy między innymi cukrzyca, coraz więcej działań kieruje się na umacnianie zdrowia. Prawidłowe nawyki żywieniowe mają istotne znaczenie w prewencji oraz leczeniu powikłań cukrzycowych i poprawie ogólnego stanu zdrowia i jakości życia pacjentów. Celem pracy jest ocena wybranych zachowań zdrowotnych u osób dorosłych z rozpoznaną cukrzycą typu 2. Materiał i metody: Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego oraz pomiar aktywności fizycznej urządzeniem Caltrac. Anonimowe badanie ankietowe zostało przeprowadzone wśród 66 pacjentów (47 kobiet i 19 mężczyzn), o średniej wieku 64,4 ± 11,2 roku), uczestników programu zdrowotnego „Z cukrzycą na TY” realizowanego wśród mieszkańców powiatu Siemianowice Śląskie. Badani wypełniali kwestionariusz Questionnaire of Eating Behaviour (QEB) służący do badań zachowań żywieniowych i opinii na temat żywności i żywienia. Wyniki: Większość słuchaczy charakteryzowała nadmierna masa ciała (BMI > 25). Nie zaobserwowano znamienności statystycznej między indeksem diety i poziomem wiedzy żywieniowej a płcią i sytuacją materialną badanych. Zaobserwowano istotne różnice względem częstotliwości spożycia warzyw (p = 0,018), roślin strączkowych (p = 0,008), konserw mięsnych (p = 0,037), produktów typu instant (p = 0,007), napojów energetycznych (p = 0,011) i alkoholowych (p = 0,009) a płcią. Wnioski: Częste współwystępowanie cukrzycy typu 2 z nadwagą i otyłością zwiększa ryzyko zespołu metabolicznego u pacjentów diabetologicznych, wyznaczając kierunki postępowania terapeutycznego. Korzystne zachowania żywieniowe dotyczą liczby posiłków, spożywania warzyw i owoców; negatywne z kolei wysokiej konsumpcji słodyczy, żywności przetworzonej, wyrobów cukierniczych i alkoholu.
Słowa kluczowe: zachowania zdrowotnechoroby metaboliczneprofilaktyka zdrowia
Referencje
- Cichocka A. Cukrzyca typu 2. Cz. I. Epidemia naszych czasów. Przem Spoż. 2013; 67(6): 38–40.
- Medrela-Kuder E. Prawidłowa dieta w cukrzycy typu II jako forma rehabilitacji chorych. Roczn Państw Zakł Hig. 2011; 62(2): 219–223.
- Włodarek D, Głąbska D. Zwyczaje żywieniowe osób chorych na cukrzycę typu 2. Diabetol Prakt. 2010; 11: 17–23.
- Korzeniowska K, Jabłecka A. Cukrzyca (Część III). Dieta w cukrzycy. Farm, Współcz. 2009; 2: 110–116.
- Kowalcze K, Bawa S. Wpływ dietoterapii na redukcję masy ciała i wyrównanie metaboliczne u osób z cukrzycą typu 2 leczonych wyłącznie dietą. Roczn Państw Zakł Hig. 2007; 58(1): 89–94.
- rela-Kuder E, Bis H. Porównanie aktywności fizycznej i diety u kobiet i mężczyzn chorych na cukrzycę typu 2. Med Ogólna Nauk Zdr. 2014; 20: 31–33.
- Zaborowicz K, Czarnocińska J, Galiński G, et al. Evaluation of selected dietary behaviours of students according to gender and nutritional knowledge. Rocz Panstw Zakl Hig. 2016; 67(1): 45–50.
- Lipert A, Jegier A. Metody pomiaru aktywności ruchowej człowieka. Med Sport. 2009; 3(6): 155–168.
- Bronkowska M. Badanie wzorów żywienia osób zdrowych oraz obciążonych otyłością i jej wybranymi powikłaniami w aspekcie stanu odżywienia. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, Wrocław 2012.
- Bąk-Sosnowska M, Skrzypulec-Plinta V. Health behaviors, health definitions, sense of coherence, and general practitioners' attitudes towards obesity and diagnosing obesity in patients. Arch Med Sci. 2017; 13(2): 433–440.
- Gacek M. Wybrane parametry somatyczne, stan zdrowia i zachowania żywieniowe w grupie chorych na cukrzycę typu 2. Endokrynol Otyłość. 2011; 7: 172–178.
- Walczak Z, Kwiatkowska M. Evaluation of nutritional habits and the body mass index (bmi) of students of the University of the Third Age at the Koszalin University of Technology. J Med Sci. 2016; 85: 15–21.
- Ciok J, Dolna A. Indeks glikemiczny w patogenezie i leczeniu dietetycznym cukrzycy. Diab Klin. 2006; 7: 78–85.
- Hołyńska A, Kucharska A, Sińska B, et al. Poziom wiedzy żywieniowej a sposób żywienia chorych na cukrzycę leczonych insuliną. Pol Merkur Lek. 2015; 39: 292–296.
- Muszalik M, Zielińska-Więczkowska H, Kędziora-Kornatowska K, et al. Ocena wybranych zachowań sprzyjających zdrowiu wśród osób starszych w oparciu o Inwentarz Zachowań Zdrowotnych Juczyńskiego w aspekcie czynników socjo-demograficznych. Probl Hig Epidemiol. 2013; 94: 509–513.
- Gibała M, Janowski G. Influence of Lifestyle on Prevention and Course of Diabetes. Nursing and Public Health. 2016; 6(1): 63–67.
- Raport PTD. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2017. Diabetologia Praktyczna. 2017; 3(suppl. A).
- Szostak WB, Cichocka A. Leczenie dietą dorosłych chorych na cukrzycę. Diabet Prakt. 2008; 9: 18–27.
- Piłaciński S, Wierusz-Wysocka B. Kontrowersje wokół żywienia u chorych na cukrzycę. Diabet Prakt. 2008; 9: 28–35.
- Szewczyk A, Białek A, Kukielczak A, et al. Ocena sposobu żywienia osób chorujących na cukrzycę typu 1 i 2. Probl Hig Epidemiol. 2011; 92: 267–271.
- Włodarek D. Głąbska D. Spożycie warzyw i owoców przez chorych na cukrzycę typu 2. Diabet Prakt. 2010; 11(6): 221–229.
- Łajdecka K, Kujawska-Łuczak M. Stosowanie niskokalorycznych środków słodzących u osób z cukrzycą typu 2. Forum Zab Metabol. 2016; 7(1): 24–30.
- Salmon J, Bauman A, Crawford D, et al. The association between television viewing and overweight among Australian adults participating in varying levels of leisure-time physical activity. Int J Obes Relat Metab Disord. 2000; 24(5): 600–606.
- Booth FW, Roberts CK, Laye MJ. Lack of exercise is a major cause of chronic diseases. Compr Physiol. 2012; 2(2): 1143–1211.
