Metabolomika i proteomika w diagnostyce nieswoistych chorób zapalnych jelit
Streszczenie
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna to przewlekłe choroby zapalne przewodu pokarmowego, których patogeneza jest wieloczynnikowa i nie do końca zbadana. Proces diagnostyczny prowadzący do właściwego leczenia jest często czasochłonny. Od lat trwają badania zmierzające do odkrycia wiarygodnych i minimalnie inwazyjnych testów diagnostycznych, służących do szybkiego rozpoznawania tych chor ób i poprawy opieki nad pacjentami. Duże nadzieje niosą ze sobą nowe dziedziny nauki, takie jak metabolomika i proteomika, które mogą prowadzić do odkr ycia nowych biomarkerów tych schor zeń. Zajmują się oceną metabolitów (metabolomika) oraz białek i peptydów (pr oteomika) w komórkach i tkankach, których skład zmienia się w zależności od stanu chorobowego.
Słowa kluczowe: wrzodziejące zapalenie jelita grubegochoroba Leśniowskiego-Crohnanieswoiste choroby zapalne jelitmetabolomikaproteomika
Referencje
- Bartnik W. Wytyczne postępowania w nieswoistych chorobach zapalnych jelit. Przegląd Gastroenterologiczny . 2007; 2: 215–229.
- Langholz E. Current trends in inflammatory bowel disease: the natural history. Therap Adv Gastroenterol. 2010; 3(2): 77–86.
- Fiocchi C. Inflammatory bowel disease: etiology and pathogenesis. Gastroenterology. 1998; 115(1): 182–205.
- Soubières AA, Poullis A. Emerging role of novel biomarkers in the diagnosis of inflammatory bowel disease. World J Gastrointest Pharmacol Ther. 2016; 7(1): 41–50.
- Panes J, Bouhnik Y, Reinisch W, et al. Imaging techniques for assessment of inflammatory bowel disease: joint ECCO and ESGAR evidence-based consensus guidelines. J Crohns Colitis. 2013; 7(7): 556–585.
- Prideaux L, De Cruz P, Ng SC, et al. Serological antibodies in inflammatory bowel disease: a systematic review. Inflamm Bowel Dis. 2012; 18(7): 1340–1355.
- van Rheenen PF, Van de Vijver E, Fidler V. Faecal calprotectin for screening of patients with suspected inflammatory bowel disease: diagnostic meta-analysis. BMJ. 2010; 341: c3369.
- Słowikowska A, Toczyłowska B, Cichoń R, et al. Metabolomika — chemiczny „odcisk palca” i istotny element medycyny spersonalizowanej. Folia Cardiologica. 2016; 11(4): 353–358.
- De Preter V, Verbeke K. Metabolomics as a diagnostic tool in gastroenterology. World J Gastrointest Pharmacol Ther. 2013; 4(4): 97–107.
- De Preter V. Metabolomics in the Clinical Diagnosis of Inflammatory Bowel Disease. Dig Dis. 2015 [Epub ahead of print]; 33 Suppl 1: 2–10.
- Wojtowicz W. Diagnostyka wybranych chorób cywilizacyjnych z wykorzystaniem badań metabolomicznych. LAB . 2015; 3: 24–28.
- Schicho R, Shaykhutdinov R, Ngo J, et al. Quantitative metabolomic profiling of serum, plasma, and urine by (1)H NMR spectroscopy discriminates between patients with inflammatory bowel disease and healthy individuals. J Proteome Res. 2012; 11(6): 3344–3357.
- Pelli MA, Trovarelli G, Capodicasa E, et al. Breath alkanes determination in ulcerative colitis and Crohn's disease. Dis Colon Rectum. 1999; 42(1): 71–76.
- Koek GH, Verleden GM, Evenepoel P, et al. Activity related increase of exhaled nitric oxide in Crohn's disease and ulcerative colitis: a manifestation of systemic involvement? Respir Med. 2002; 96(7): 530–535.
- Chan PPy, Wasinger VC, Leong RW. Current application of proteomics in biomarker discovery for inflammatory bowel disease. World J Gastrointest Pathophysiol. 2016; 7(1): 27–37.
- Vaiopoulou A, Gazouli M, Theodoropoulos G, et al. Current advantages in the application of proteomics in inflammatory bowel disease. Dig Dis Sci. 2012; 57(11): 2755–2764.
- Yau Y, Leong RW, Zeng M, et al. Proteomics and metabolomics in inflammatory bowel disease. J Gastroenterol Hepatol. 2013; 28(7): 1076–1086.
- Wasinger VC, Yau Y, Duo X, et al. Low Mass Blood Peptides Discriminative of Inflammatory Bowel Disease (IBD) Severity: A Quantitative Proteomic Perspective. Mol Cell Proteomics. 2016; 15(1): 256–265.
- Anderson NL. The clinical plasma proteome: a survey of clinical assays for proteins in plasma and serum. Clin Chem. 2010; 56(2): 177–185.
- Derici U, Tuncer C, Ebinç FA, et al. Does the urinary excretion of alpha1-microglobulin and albumin predict clinical disease activity in ulcerative colitis? Adv Ther. 2008; 25(12): 1342–1352.
- Shkoda A, Werner T, Daniel H, et al. Differential protein expression profile in the intestinal epithelium from patients with inflammatory bowel disease. J Proteome Res. 2007; 6(3): 1114–1125.
