Stare i nowe czynniki ryzyka sercowo- -naczyniowego — jak zahamować epidemię miażdżycy? Część II

Streszczenie

Choroby układu sercowo-naczyniowego są najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce, stanowiąc prawie 50% wszystkich zgonów. W badaniach epidemiologicznych wykazano, że występowanie i umieralność z powodu tych chorób ściśle korelują z występowaniem czynników ryzyka miażdżycy. Wśród nich najważniejszą grupę stanowią czynniki klasyczne, takie jak: dyslipidemie, palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, otyłość, wiek, płeć, mała aktywność fizyczna i czynniki psychospołeczne. Czynniki ryzyka podzielono na poddające się modyfikacji i niemodyfikowalne. Pierwsze z nich wiążą się ze stylem życia oraz z cechami biochemicznymi i fizjologicznymi, które można zmienić. Drugie czynniki to cechy, na które nie można wpłynąć, jednak umożliwiają określenie osoby z wysokim ryzykiem rozwoju choroby sercowo-naczyniowej. Aby ocenić zagrożenia osoby nieobciążonej innymi schorzeniami poza chorobą układu sercowo- naczyniowego, należy oszacować globalne ryzyko obejmujące wszystkie rozpoznane czynniki ryzyka u danej osoby. W ramach prewencji pierwotnej trzeba przede wszystkim dążyć do zmiany stylu życia i w razie potrzeby zastosować leczenie farmakologiczne. W profilaktyce wtórnej u osób z chorobą sercowo-naczyniową należy nie tylko wyeliminować lub modyfikować konwencjonalne czynniki ryzyka, ale także często wdrożyć agresywną farmakoterapię tych czynników. Wymienione obciążenia stwierdza się u około 50–90% pacjentów z chorobami układu sercowo- naczyniowego. Wiele cech genetycznych, biochemicznych, właściwości ściany naczyń może być determinantem ryzyka sercowo-naczyniowego, niezależnie od klasycznych czynników ryzyka. Niektóre z nich wiążą się przyczynowo z rozwojem aterotrombozy, na przykład polimorfizm genetyczny lub czynniki krzepnięcia. Białko C-reaktywne i homocysteinę rozważa się jako czynniki będące przyczyną choroby, a zwiększoną grubość błony wewnętrznej i środkowej tętnicy szyjnej lub wskaźnik uwapnienia tętnic wieńcowych — jako markery końwczesnego uszkodzenia ściany naczynia. Brakuje jednak wystarczająco przekonujących danych z badań klinicznych, że stosowanie terapii ukierunkowanej na zwalczanie nowych czynników poprawia efekty lecznicze i prognostyczne. Należy jednak podkreślić, że jeżeli nawet nowe determinanty ryzyka nie poprawiają stratyfikacji ryzyka, to dostarczają wartościowej wiedzy na temat patofizjologii chorób układu sercowo- naczyniowego. (Forum Zaburzeń Metabolicznych 2010, tom 1, nr 3, 168–176).