68 Radioterapia chorych na zaawansowanego raka krtani w materiale klinicznym Instytut Onkologii w Gliwicach w latach 1990-96

Abstract

Celem pracy jest ocena skuteczności samodzielnego radykalnego leczenia promieniami chorych na zaawansowanego raka krtani (T3–4), w latach 1990–96 w Centrum Onkologii w Instytucie w Gliwicach oraz ustalenie rokowniczego znaczenia wielkości i umiejscowienia nowotworowych nacieków pozakrtaniowych i tracheostomii wykonywanej przed leczeniem.

Materiał kliniczny stanowi 296 przypadków zaawansowanego płaskonabłonkowego raka krtani leczonych radykalnie samodzielnym napromienianiem. Przedmiotem analizy jest grupa 221 przypadków raka nadgłośni (75%) i 75 przypadków raka głośni (25%). W grupie chorych na raka nadgłośni zanotowano następujące stopnie zaawansowania guza pierwotnego: 113 przypadków – T3 (51%) i 108-1.

T4 (49%), a w grupie chorych na raka głośni a w grupie chorych na raka głośni zanotowano u 11 chorych (15%). W przypadku naciekania raka poza krtań (T4) najczęściej był zajęty zachyłek gruszkowaty – 37 chorych (33%), prawie równo często dołek językowo –nagłośniowy i nasada języka - 34 chorych (30%), nacieki ścian gardła dolnego zanotowano u 10 chorych (9%), rozległe nacieki szerzące się od zachyłku gruszkowatego do nasady języka zanotowano u 7 chorych (6%). U 26 chorych (22%) podejrzewano naciekanie zrębu chrzestnego krtani. W 36 przypadkach (12%) z powodu duszności wykonano tracheostomię przed leczeniem, w tym przed leczeniem u 27 chorych (75%) na raka nadgłośni i u 9 chorych (25%) na raka głośni. Wszystkich chorych napromieniano w warunkach terapii megawoltowej Co60 standardową techniką 2 pól bocznych naprzeciwległych. Całkowitą dawkę promieniowania od 60 do 78 Gy frakcjonowano w sposób konwencjonalny. Średni czas trwania radioterapii wynosi 49 dni.

U 135 chorych (46%) zanotowano przerwę w trakcie radioterapii o średnim czasie trwania 3 dni. Ogółem w 3-letnim okresie obserwacji wyleczenie miejscowe zanotowano w 46% przypadków a przeżycie bezobjawowe w 41% przypadków, a przeżycie bezobjawowe w 41% przypadków. Prawdopodobieństwo miejscowego wyleczenia raka krtani dla obydwu lokalizacji było podobne i wynosiło 44% dla raka piętra górnego i 47,5% dla piętra środkowego krtani. W przypadku raka krtani o zaawansowaniu T4 prawdopodobieństwo wyleczenia zależało od lokalizacji i wielkości nacieku pozakrtaniowego. Najlepsze rokowanie było związane z podejrzeniem naciekania zrębu chrzestnego krtani i wynosiło 56% trzyletnich wyleczeń miejscowych, najgorsze wyniki leczenia zarejestrowano w przypadku rozległych nacieków szerzących się z krtani poprzez gardło dolne do gardła środkowego, 13,5% 3 letnich wyleczeń miejscowych. Konieczność wykonania tracheostomii przed radioterapią była zamiennie związana z najgorszymi wynikami, 3 letnie wyleczenie miejscowe u chorych z tracheostomą w przypadku raka nadgłośni wynosiło 4% a w raku głośni 11% oraz odpowiednio w grupie chorych bez tracheostomy, 52% i 53%.

Analiza wielowariantowa wykazała, że na złe rokowanie w wysoce znamienny i niezależny sposób wpływa tracheostomia wykonana przed leczeniem oraz wydłużenie całkowitego czasu radioterapii spowodowane przerwami w leczeniu.

• 1.

  Wykonanie tracheostomii przed leczeniem promieniami zaawansowanego raka krtani (T3–4) oraz wydłużenie całkowitego czasu radioterapii jest znamiennie związane z gorszym rokowaniem leczenia promieniami raka krtani.

• 2.

  Skuteczność leczenia raka krtani o zaawansowaniu T4 jest ściśle związana z wielkością i lokalizacją nacieków pozakrtaniowych.

Złe wyniki konwencjonalnej radioterapii chorych na zaawansowanego raka krtani skłaniają do poszukiwań alternatywnych metod leczenia, takich jak: radioterapia niekonwencjonalna (hiperfrakcjonowanie, przyśpieszone napromienianie) lub całkowita laryngektomia z uzupełniającą radioterapią.