30 Zastosowanie stereotaktycznej radioterapii w guzach OUN
Abstract
Od 1951 roku, po wprowadzeniu przez Laxella systemu stereotaktycznego obrazowania struktur mózgu i leczenia z zastosowaniem promieniowania jonizującego, stereotaktyczna radiochirurgia i frakcjonowana radioterapia ulega stałemu rozwojowi.
Spośród różnych źródeł promieniowania, stosowanych w radiochirurgii, takich jak Co60 w aparatach gamma-knife, protony i ciężkie jony, od lat 80-tych najstarsze zastosowanie mają fotony X generowane w przyspieszaczach liniowych Podstawą powodzenia radiochirurgii i stereotaktycznej radioterapii frakcjonowanej jest perfekcyjne unieruchomienie chorego, precyzyjne trójwymiarowe określenie obszaru do napromieniania sąsiadujących narządów krytycznych z zastosowaniem ramy sterotaktycznej, trójwymiarowe planowanie leczenia oraz konformalne napromienianie.
W ostatnich latach nastąpił rozwój nieinwazyjnych systemów stereotaktycznych, opracowanych przez zespoły Gill-Thomas z Royal Marsden Hospital, Brown-Roberts-Wells i inne, np. systemu BrainLab. Gwarantują one odtwarzalność warunków napromieniania w granicach 1mm. Zastosowanie aparatu gamma-knife w radiochirurgii jest preferowane w przypadku zmian kulistych o średnicy do ok. 18 mm. Napromienianie zmian większych, o nieregularnym kształcie, wymaga stosowania kilku punktów izocentrum i wiąże się z ryzykiem powstania niejednorodnego rozkładu dawki. W tych wypadkach korzystniejsze jest stosowanie przyspieszaczy linowych.
Najczęstszą techniką w stereotaktycznej radioterapii z zastosowaniem przyspieszaczy jest technika obratowa z kilkoma niewspółpłaszczyznowymi łukami. W celu optymalizacji leczenia możliwe jest zastosowanie indywidualnych osłon, co prowadzi do powstania tzw. łuków konformalnych lub zmiana kształtu pola w trakcie poruszania się głowicy dająca w efekcie dynamiczne łuki. Na etapie badań klinicznych w stereotaktycznej radioterapii guzów mózgu jest technika modulacji mocy dawki i „odwrotnego” systemu planowania. Autor przedstawia technikę planowania leczenia, realizację napromieniania i wyniki stereotaktycznej radiochirurgii i frakcjonowanej radioterapii w przypadku zniekształceń tętniczo-żylnych (AVM), nerwiakach nerwu VIII, oponiakach, guzach okolicy siodła tureckiego, wysoko – i niskozróżnicowanych glejakach mózgu oraz przerzutach do mózgu.