26 Weryfikacja obliczeń dawek wykonywanych za pomocą systemu CadPlan

Abstract

Radioterapia jest procesem złożonym obejmującym szereg krokó proceduralnych. Dokładność każdego z nich wpływa bezpośrednio na wynik leczenia. Niedokładności lub błędy podczas komputerowego planowania leczenia mogą zmniejszyć odsetek wyleczeń lub nawet spowodować poważne komplikacje u napromienianych pacjentów. Zalecenie niezależnego obliczania dawki przynajmniej w jednym punkcie planu, np. w izocentrum lub w punkcie położonym blisko środka guza, nabiera szczególnego znaczenia zwłaszcza w okresie wdrażania do praktyki klinicznej nowego komputerowego systemu do planowania leczenia.

Cel

Opracowanie procedury kontroli jakości obliczeń dawek wykonywanych za pomocą systemuCadPlan.

Materiał i metody

Jednym z elementów linii terapeutycznej firmy Varian zainstalowanej w Centrum Onkologii w Krakowie jest komputerowy system planowania leczenia CadPlan współpracujący z tomografem komputerowym GE Sytec 3000i i połączony po poprzez system zarządzania i weryfikacji VARiS z akceleratorem liniowym CLlNAC 600C. Pomiary dozymetryczne akceleratora CLlNAC 600C wytwarzającego wiązkę fotonową o energii 6 MV wykonano w zakresie pokrywającym wymagania zarówno systemu CadPlan jak i opracowanych wcześniej w naszym Zakładzie Fizyki Medycznej i uruchomionych na minikomputerze typu IBM PC programów APARAT i PLAN. Program APARAT dla zadanych parametrów wiązek promieniowania fotonowego podaje aktualne wydajności aparatu terapeutycznego i procentowe dawki głębokościowe, a po wprowadzeniu frakcyjnej dawki wlotowej określa czas ekspozycji albo liczbę jednostek monitorowych odpowiednio dla napromieniania na aparacie kobaltowym lub akceleratorze. Program PLAN umożliwia realizację planowania leczenia 2D wiązkami fotonowymi z uwzględnieniem niejednorodności obszaru napromienianego.

Wyniki obliczeń systemu CadPlan, zamieszczone na wydrukach, są weryfikowane za pomocą programu APARAT. W przypadku występowania niejednokrotności (np. płuca) poprawność obliczonych dawek sprawdzana jest przy użyciu programu PLAN, do którego dane topometryczne wprowadzone są wprost z wydrukowanego przez CadPlan przekroju poprzecznego pacjenta w płaszczyźnie centralnej wiązki.

Wyniki i wnioski

Opracowany sposób kontroli poprawności obliczeń dawek wykonywanych za pomocą systemu CadPlan oparty jest na wieloletnim doświadczeniu w użytkowaniu programów komputerowych APARAT i PLAN. Zastosowana metoda pozwala na stosunkowo szybkie sprawdzenie obliczonych za pomocą systemu CadPlan wartości dawek w wybranych punktach na osiach wiązek. Procedura jest łatwa w użyciu i przejrzysta, a jej rutynowe stosowanie przyczynia się do zapewnienia bezpieczeństwa napromienianych pacjentów.