Vol 1, No 1 (2007)
Review paper
Published online: 2007-09-07
Hiperalgezja opioidowa jako problem w leczeniu bólu. Mechanizmy powstawania, rozpoznanie i leczenie
Zbigniew Zylicz, Małgorzata Krajnik
Medycyna Paliatywna w Praktyce 2007;1(1):16-23.
Vol 1, No 1 (2007)
Review paper
Published online: 2007-09-07
Abstract
Opioidy od dawna stosuje się w celu łagodzenia bólu. Niekiedy jednak ich podawanie prowadzi do narastania
tolerancji na ich działanie. I choć zwykle ten problem rozwiązuje się poprzez zwiększenie dawki opioidu,
to jednak takie działanie nie jest skuteczne we wszystkich przypadkach. Czasami dawki leków przeciwbólowych
muszą być zwiększane bardzo szybko. Jest to prawdopodobnie spowodowane zmianami w receptorach
opioidowych, a także w organizacji i działaniu ośrodkowego układu nerwowego. Zmiany te powodują
najczęściej ułatwienie przewodnictwa bólowego, co w mniejszym lub większym stopniu osłabia działanie
przeciwbólowe tych samych leków. Dotychczas zidentyfikowano kilka takich mechanizmów, ale niewykluczone,
że jest ich więcej. Chodzi tu przede wszystkim o zmiany konformacji receptorów opioidowych,
a przez to ich działania z receptorów hamujących na pobudzające. Zarówno po dłuższym stosowaniu
opioidów, jak i pod wpływem długotrwałego bólu dochodzi do uaktywnienia układu glutaminergicznego
(między innymi receptorów NMDA), do zwiększonej syntezy dynorfiny A w rdzeniu kręgowym i prawdopodobnie
w wątrobie, a także do zmiany w organizacji pracy komórek On-Off w pniu mózgu. W artykule
omówiono sposoby leczenia hiperalgezji opioidowej, które przynajmniej potencjalnie są w stanie znacznie
polepszyć skuteczność działania przeciwbólowego opioidów.
Abstract
Opioidy od dawna stosuje się w celu łagodzenia bólu. Niekiedy jednak ich podawanie prowadzi do narastania
tolerancji na ich działanie. I choć zwykle ten problem rozwiązuje się poprzez zwiększenie dawki opioidu,
to jednak takie działanie nie jest skuteczne we wszystkich przypadkach. Czasami dawki leków przeciwbólowych
muszą być zwiększane bardzo szybko. Jest to prawdopodobnie spowodowane zmianami w receptorach
opioidowych, a także w organizacji i działaniu ośrodkowego układu nerwowego. Zmiany te powodują
najczęściej ułatwienie przewodnictwa bólowego, co w mniejszym lub większym stopniu osłabia działanie
przeciwbólowe tych samych leków. Dotychczas zidentyfikowano kilka takich mechanizmów, ale niewykluczone,
że jest ich więcej. Chodzi tu przede wszystkim o zmiany konformacji receptorów opioidowych,
a przez to ich działania z receptorów hamujących na pobudzające. Zarówno po dłuższym stosowaniu
opioidów, jak i pod wpływem długotrwałego bólu dochodzi do uaktywnienia układu glutaminergicznego
(między innymi receptorów NMDA), do zwiększonej syntezy dynorfiny A w rdzeniu kręgowym i prawdopodobnie
w wątrobie, a także do zmiany w organizacji pracy komórek On-Off w pniu mózgu. W artykule
omówiono sposoby leczenia hiperalgezji opioidowej, które przynajmniej potencjalnie są w stanie znacznie
polepszyć skuteczność działania przeciwbólowego opioidów.
Keywords
hiperalgezja; opioidy; sensytyzacja; desensytyzacja
Title
Hiperalgezja opioidowa jako problem w leczeniu bólu. Mechanizmy powstawania, rozpoznanie i leczenie
Journal
Palliative Medicine in Practice
Issue
Vol 1, No 1 (2007)
Article type
Review paper
Pages
16-23
Published online
2007-09-07
Page views
4920
Article views/downloads
5319
Bibliographic record
Medycyna Paliatywna w Praktyce 2007;1(1):16-23.
Keywords
hiperalgezja
opioidy
sensytyzacja
desensytyzacja
Authors
Zbigniew Zylicz
Małgorzata Krajnik
About this article