Czy jest wystarczająco dużo dowodów, aby zalecać kojarzone stosowanie opioidów? Czy jeden plus jeden tworzy dwa czy może więcej?

Abstract

Mimo ponad 10-krotnego wzrostu zużycia opioidów w ostatnich dekadach, nadal wielu pacjentów z chorobą nowotworową cierpi z powodu bólu. Obecny stan wiedzy w tej dziedzinie jest jeszcze niezadowalający. Z jednej strony, ból jest wciąż niedostatecznie leczony, jak to ma miejsce w niektórych krajach, a z drugiej, "zapomina się" o toksyczności opioidów, stosując zbyt wysokie dawki. W związku z tym należy zaktualizować wiedzę dotyczącą leków opioidowych.
Obecnie jedyną udowodnioną metodą zmniejszenia toksyczności opioidów jest ich rotacja (inne metody są znacznie mniej zbadane). Niestety, pozytywne skutki zamiany jednego środka na drugi są krótkotrwałe i czasem rotacji leków należy dokonywać kilkukrotnie. W niniejszym artykule omówiono zasadność oraz możliwość stosowania kombinacji różnych opioidów. Leki te różnią się od siebie, a ich receptory wykazują heterogenność. Wiele danych wskazuje na to, że poszerzenie spektrum działania opioidów poprzez ich skojarzenie może prowadzić do zmniejszenia ryzyka działań niepożądanych, przy utrzymaniu efektu przeciwbólowego. Obecnie są znane tylko badania dotyczące łączenia fentanylu z morfiną, morfiny z oksykodonem oraz buprenorfiny z morfiną. Z uzyskanych danych wynika, że w przyszłości leczenie powinno się opierać na koncepcji niepełnej rotacji, której celem jest obniżenie dawki pierwszego opioidu i dodanie drugiego, a całkowitą zamianę jednego leku na drugi należy zastąpić tą nową metodą.
Medycyna Paliatywna w Praktyce 2010; 4, 3: 111-118