Kwalifikacja do programu lekowego B6 chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca w czasie pandemii COVID-19
Streszczenie
Pandemia COVID-19 spowodowała ograniczenia w dostępie do diagnostyki i leczenia chorych na nowotwory. U chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca (NDRP) w celu kwalifikacji do leczenia ukierunkowanego molekularnie lub immunoterapii w ramach programu lekowego B6 należy przeprowadzić badania czynników predykcyjnych. Celem pracy było określenie, w jaki sposób pandemia COVID-19 wpłynęła na wykonywanie badań czynników predykcyjnych oraz poziom kwalifikacji chorych do leczenia w ramach programu lekowego B6. Obliczono liczbę wykonanych badań mutacji w genie EGFR, rearanżacji genu ALK i ekspresji białka PD-L1 oraz przeprowadzonych kwalifikacji do programu lekowego w wybranych okresach lat 2019 i 2020. W okresie kwiecień–maj 2020 roku zaobserwowano spadek liczby wykonywanych badań mutacji w genie EGFR w stosunku do analogicznego okresu roku 2019 — o 21,64%, a w porównaniu z okresem styczeń–luty roku 2020 — o 24,72%. W kwietniu i maju 2020 roku można też zauważyć spadek liczby przeprowadzonych badań oceniających ekspresję PD-L1 w stosunku do tego samego okresu 2019 roku — o 14,72% oraz w stosunku do stycznia i lutego roku 2020 — o 25,27%. W okresie kwiecień–maj 2020 roku odnotowano również spadek częstości wykonywania badań nieprawidłowości genu ALK w odniesieniu do tego samego okresu w roku 2019 — o 10,6% dla badań immunohistochemicznych oraz 7,15% dla badań metodą hybrydyzacji fluoroscencyjnej in situ. W kwietniu i maju 2020 roku zaobserwowano także spadek liczby przeprowadzonych badań genu ALK w stosunku do stycznia i lutego tego roku: 17,95% dla badań immunohistochemicznych oraz 36,85% dla badań metodą hybrydyzacji fluoroscencyjnej in situ. Od stycznia 2019 roku do lutego 2020 roku kwalifikacja do programów lekowych stopniowo się zwiększała. W analogicznych okresach (marzec–wrzesień) przeprowadzono 45 kwalifikacji do programu lekowego w 2019 roku i aż 58 w roku 2020. Natomiast w roku 2020 zaobserwowano spadek liczby kwalifikacji przeprowadzonych w kwietniu i maju (10 chorych) w stosunku do stycznia i lutego (23 chorych; spadek o 56,5%). Od czerwca nastąpił ponowny wzrost liczby chorych zakwalifikowanych do leczenia personalizowanego Początek pandemii COVID-19 znacząco wpłynął na badania czynników predykcyjnych u chorych na NDRP, powodując spadek ich liczby. Na początku trwania pandemii COVID-19 odnotowano także zmniejszenie kwalifikacji chorych na NDRP do programu lekowego, co zostało zrekompensowane w kolejnych miesiącach. Należy jednak uznać, że opóźnienia w zakresie testowania czynników genetycznych i kwalifikacji do właściwego leczenia skutkowały znaczącym obniżeniem sprawności chorych oraz wzrostem stopnia zaawansowania NDRP w momencie kwalifikacji do leczenia.
Słowa kluczowe: niedrobnokomórkowy rak płucaczynniki predykcyjneprogram lekowyCOVID-19
Referencje
- https://www.who.int/.
- Pawlik L, Śpiołek E, Fichna J, et al. Charakterystyka wirusa SARS-CoV-2 i potencjalne farmakologiczne sposoby leczenia. Postępy Biochem. 2020; 66: 83–90.
- Bray F, Ferlay J, Soerjomataram I, et al. Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin. 2018; 68(6): 394–424.
- http://onkologia.org.pl/raporty/.
- Osowiecka K, Andrzejczak A, Żarłok E. Onkologia w czasach COVID-19. Jak pandemia zmieniła dostępność do opieki onkologicznej? Raport Fundacja Onkologia 2025. Wrzesień 2020.
- https://cowzdrowiu.pl/aktualnosci/post/mz-mniej-kart-dilo-ale-o-8-proc-a-nie-20-proc.
- https://konkret24.tvn24.pl/zdrowie,110/problem-deficytu-zdrowia-czyli-jak-pandemia-wplynela-na-liczbe-zabiegow,1030515.html.
- Zadnik V, Mihor A, Tomsic S, et al. Impact of COVID-19 on cancer diagnosis and management in Slovenia - preliminary results. Radiol Oncol. 2020; 54(3): 329–334.
- Mahase E. Covid-19: Urgent cancer referrals fall by 60%, showing "brutal" impact of pandemic. BMJ. 2020; 369: m2386.
- Minucci A, Scambia G, Santonocito C, et al. BRCA testing in a genomic diagnostics referral center during the COVID-19 pandemic. Mol Biol Rep. 2020; 47(6): 4857–4860.
- Malapelle U, Pisapia P, Iaccarino A, et al. Predictive molecular pathology in the time of coronavirus disease (COVID-19) in Europe. J Clin Pathol. 2020 [Epub ahead of print].
- Sud A, Torr B, Jones ME, et al. Effect of delays in the 2-week-wait cancer referral pathway during the COVID-19 pandemic on cancer survival in the UK: a modelling study. Lancet Oncol. 2020; 21(8): 1035–1044.
- Maringe C, Spicer J, Morris M, et al. The impact of the COVID-19 pandemic on cancer deaths due to delays in diagnosis in England, UK: a national, population-based, modelling study. Lancet Oncol. 2020; 21(8): 1023–1034.
- Dingemans AMC, Soo RA, Jazieh AR, et al. Treatment guidance for patients with lung cancer during the coronavirus 2019 pandemic. J Thorac Oncol. 2020; 15(7): 1119–1136.
- Steinfort DP, Herth FJF, Irving LB, et al. Safe performance of diagnostic bronchoscopy/EBUS during the SARS-CoV-2 pandemic. Respirology. 2020; 25(7): 703–708.