Wprowadzenie. Rak trzustki charakteryzuje się coraz większą zapadalnością i nadal złym rokowaniem, mimo dostępności różnych opcji terapeutycznych, obejmujących obecnie chemioterapię jednolekową, wielolekową oraz terapię ukierunkowaną molekularnie. W związku z tym niezwykle ważna jest odpowiednia kwalifikacja chorych do poszczególnych terapii, oparta głównie na czynnikach klinicznych i histologicznych. Aktywny stan zapalny związany z rozwojem nowotworów, w tym także raka trzustki, uzasadnia poszukiwanie markerów prognostycznych związanych ze stanem układu immunologicznego, które mogłyby być dodatkowymi czynnikami ułatwiającymi dobór odpowiedniej metody leczenia. Celem przedstawionego badania była ocena znaczenia rokowniczego stosunku liczby neutrofili do limfocytów (NLR, neutrophil-to-lymphocyte ratio), liczby płytek do limfocytów (PLR, platelet-to-lymphocyte ratio) i wskaźnika ogólnoustrojowej reakcji immunologiczno-zapalnej (SII, systemic immune-inflammation index) u chorych na zaawansowanego raka trzustki poddawanych monoterapii gemcytabiną. 

Materiał i metody. Przeprowadzono retrospektywną analizę parametrów morfotycznych krwi u 167 chorych na zaawansowanego raka trzustki leczonych w pierwszej linii gemcytabiną w monoterapii w pięciu ośrodkach onkologicznych w Polsce w latach 2017–2022. Obliczono wartość wskaźników NLR, PLR i SII i zdefiniowano punkty odcięcia, stanowiące granicę między wartościami wysokimi i niskimi. Oceniono parametry kliniczne oraz ich rozkład w zależności od wartości czasu przeżycia całkowitego (OS, overall survival) równiej i większej lub mniejszej od mediany OS. Oceniono rozkład liczbowy chorych z poszczególnymi przedziałami OS względem kategorii wskaźników stanu zapalnego. 

Wyniki. W ocenianej kohorcie chorych z medianą wieku 71 lat przeważały kobiety (58%), chorzy w IV stopniu zaawansowania klinicznego (57%) i z dominującą lokalizacją przerzutów odległych w wątrobie (42,5%). Mediana NLR wynosiła 2,69 (zakres 0,5–36,65), PLR 146,54 (zakres 18,53–1118,57), a SII 784,75 (zakres 79,86–10622,67). Punkty odcięcia zdefiniowano odpowiednio jako 4,5625 dla NLR [125 chorych (75,8%) z wartością mniejszą i 40 chorych (24,3%) z wartością równą lub większą], 150 dla PLR [87 (52,7%)/78 (47,3%)] i 897,619 dla SII [96 (58,2%)/69 (41,8%)]. Porównując grupy z OS dłuższym lub równym medianie i OS krótszym od mediany wykazano statystycznie istotne różnice dotyczące wskaźnika masy ciała (BMI, body mass index) (p = 0,02), początkowego zaawansowania klinicznego (p < 0,001) i lokalizacji przerzutów (p < 0,001). U chorych uzyskujących przeżycie co najmniej równe medianie OS statystycznie istotnie częściej stwierdzano wartości NLR i SII poniżej punktów odcięcia. W odniesieniu do PLR nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic pomiędzy grupami wyznaczonymi wartością OS. 

Wnioski. Wykazano związek wskaźników obliczonych na podstawie parametrów morfologii krwi z wynikami leczenia, co może wskazywać na ich znaczenie predykcyjne i prognostyczne. Mogą one stanowić cenne uzupełnienie kryteriów klinicznych, wchodzących w skład modeli rokowniczych.