Kliniczne i ekonomiczne aspekty zespołu stymulatorowego

Streszczenie

Cel: Zespół stymulatorowy (ZS) został opisany po raz pierwszy w roku 1958. Opis dotyczył pacjentów, którzy nie tolerowali stymulacji serca, mimo że nie stwierdzono zaburzeń funkcji rozrusznika, ani też czynnościowego tła dolegliwości. Od tamtego czasu pojawiły się kolejne opisy, których autorzy potwierdzili przede wszystkim występowanie niedociśnienia u przedstawionych chorych, co wiązano z utratą synchronizacji funkcji przedsionków i komór bądź niewydolnością chronotropową podczas wysiłku. Rozwiązaniem miały być stymulatory dwujamowe lub z adaptowaną częstością stymulacji, choć kwestia, jak optymalnie wykorzystać te kosztowne urządzenia nadal budzi wątpliwości — także w związku z trudnościami z określeniem rzeczywistej częstości ZS. Aspekty ekonomiczne nabrały znaczenia zwłaszcza po opublikowaniu zaleceń Brytyjskiego Towarzystwa Stymulacji i Elektrofizjologii, znacznie ograniczających wskazania do implantacji stymulatorów typu VVI. Przedstawiam własne doświadczenie dotyczące ZS.
Materiał: Dokonano oceny dokumentacji 278 chorych (ze szczególnym uwzględnieniem dolegliwości zgłaszanych podczas wizyt kontrolnych) ze stymulatorami VVI, które wszczepiono w latach 1978–1988 w prywatnej klinice w Bejrucie. Dolegliwości pacjentów analizowano w odniesieniu do: wieku, płci, zapisów ekg i objawów przed implantacją oraz obecności przewodzenia wstecznego po zabiegu. Następnie w grupie 50 pacjentów, którzy nie zgłaszali żadnych dolegliwości zebrano dodatkowy wywiad w celu wykrycia ewentualnych cech ZS.
Wyniki: 242 chorych (gr. I) nie zgłaszało żadnych dolegliwości, u 36 osób (gr. II) stwierdzono: zmęczenie (2,5%), bóle głowy (0,35%), tętnienie na szyi (0,71%), kołatanie serca (1,07%), splątanie (0,71%), duszność (0,71%), nietypowy ból w klatce piersiowej (0,35%), dławicę piersiową (1,07%), obrzęki kostek (1,43%), obrzęk płuc (3,23%), migotanie przedsionków (4,3%), naczynio-pochodne powikłania mózgowe (2,51%). Łącznie powyższe nieprawidłowości wystąpiły w 12,9% przypadków. Grupy nie różniły się pod względem wieku. Oceniając ekg przed implantacją stwierdzono, że: blok przedsionkowo-komorowy występował u 196 osób (gr. I) i 13 osób (gr. II); choroba węzła zatokowego — 55 (gr. I), 19 (gr. II); choroba dwuwęzłowa — 7 (gr. I), 4 (gr. II); prawidłowy elektrokardiogram — 20 (gr. I), 0 (gr. II). Przewodzenie wsteczne stwierdzono u 47 osób: 35 (gr. I), 12 (gr. II). Spośród 50 osób gr. I, które początkowo nie zgłaszały żadnych dolegliwości, dodatkowo zebrany wywiad potwierdził ich występowanie u 20 pacjentów.
Wnioski: Na zespół stymulatorowy składają się zarówno objawy podmiotowe, jak i przedmiotowe. Wiele z nich spowodowane jest migotaniem przedsionków. Częstość implantacji stymulatorów typu AAI powinna wzrosnąć w celu zmniejszenia kosztów. Jednak najważniejszym sposobem ich zmniejszenia, jest dokładna ocena wskazań do wszczepienia rozrusznika.