Ocena i następstwa nieprawidłowej masy ciała — jak wyjaśnić paradoks otyłości?
Streszczenie
Rozpowszechnienie nadwagi w Polsce wynosi 58%, natomiast otyłości 23,1%. Nadmierna masa ciała stanowi trzeci najczęściej występujący metaboliczny czynnik ryzyka sercowo-naczyniowego na świecie. W wyniku pandemii COVID-19 zwiększyło się występowanie czynników predysponujących do występowania nadwagi i otyłości. Wyróżnia się kilka fenotypów otyłości: metabolicznie zdrową prawidłową masę ciała, metabolicznie niezdrową prawidłową masę ciała, metabolicznie zdrową nadwagę/otyłość, metabolicznie niezdrową nadwagę/otyłość (MUO) oraz otyłość sarkopeniczną. Wśród chorych z otyłością dominującym fenotypem jest MUO. Podstawową metodą oceny masy ciała jest wskaźnik masy ciała (BMI). Ma on jednak liczne ograniczenia związane z tym, że między innymi nie odzwierciedla masy tkanki mięśniowej i ilości trzewnej tkanki tłuszczowej. Zarówno zbyt niska, jak i nadmierna masa ciała zwiększa ryzyko zgonu z dowolnej przyczyny. Osoby z nadmierną masą ciała są predysponowane do wystąpienia licznych chorób ze strony takich układów, jak układ krążenia, pokarmowy czy oddechowy, a także wystąpienia wielu chorób nowotworowych. Podstawową metodą leczenia otyłości jest zmiana stylu życia, w tym zwiększenie aktywności fizycznej. Umiarkowany poziom aktywności fizycznej, niezależnie od tego, o jakiej porze w ciągu dnia jest ona podejmowana, prowadzi do znaczącego obniżenia ryzyka utraty zdrowia związanego z nadmierną masą ciała. Zmniejszenie nadmiernej masy ciała pozwala obniżyć ryzyko wystąpienia wielu chorób oraz wydłużyć życie. Przełomowe znaczenie w rozumieniu możliwych korzyści farmakologicznej walki z otyłością mają obserwacje z niedawno zakończonego badania SELECT, w którym wykazano, że semaglutyd redukował ryzyko sercowo-naczyniowe u chorych z nadmierną masą ciała. Stwierdzany w badaniach paradoks otyłości wynika z niedoskonałości pomiaru BMI oraz wpływu chorób/stanów współistniejących. W badaniach, w których masę ciała oceniano za pomocą innych wskaźników i uwzględniono inne czynniki ryzyka, nie stwierdzono paradoksu otyłości. W niniejszym artykule przedstawiono aktualny stan wiedzy na temat oceny i następstw nieprawidłowej masy ciała oraz dokonano próby wyjaśnienia paradoksu otyłości.
Słowa kluczowe: nadwagaotyłośćnieprawidłowa masa ciałaaktywność fizycznaleczenie chorych na otyłośćparadoks otyłości