Przewlekła choroba nerek jako czynnik zwiększający ryzyko nefrotoksycznego działania leków oraz metody wykrywania polekowych uszkodzeń nerek

Streszczenie

Leki mogą powodować uszkodzenie nerek poprzez różne mechanizmy, prowadząc do dysfunkcji kłębuszków nerkowych (glomerulopatia) i/lub cewek (tubulopatia, śródmiąższowe zapalenie nerek). Przewlekła choroba nerek jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka pogorszenia funkcji nerek w czasie stosowania nefrotoksycznych leków. Uszkodzona nerka wykazuje mniejszą zdolność adaptacji do niekorzystnych warunków wywołanych zadziałaniem czynnika szkodliwego.

Lekami często działającymi nefrotoksycznie są w szczególności inhibitory konwertazy angiotensyny, diuretyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne, antybiotyki i niektóre leki onkologiczne. Większe bezpieczeństwo w przypadku stosowania tych le­ków zapewnia monitorowanie czynności nerek. Podstawowymi wskaźnikami służącymi do oceny funkcji nerek w trakcie stosowania leków nefrotoksycznych są stężenie kreatyniny w surowicy oraz współczynnik filtracji kłębuszkowej (GFR). Obecnie powszechnie stosowaną przez labora­toria analityczne metodą szacowania GFR jest uproszczony wzór MDRD. Rzadziej stosowanym wskaźnikiem służącym do oceny GFR jest stężenie cystatyny C w surowicy. Nowoczesnym, bardzo czułym wskaźnikiem, który może znaleźć zastosowanie w praktyce klinicznej, do oceny uszkodzenia nerek jest lipokaina (NGAL), której wartość odzwierciedla uszkodzenie komórek nabłonka cewek nerkowych. Wzrost stężenia w moczu NGAL obserwuje się już po 2 godzinach od zadziałania czynnika uszkadzającego, niezależnie od zmian GFR.