Stosowane od dziesięcioleci leki przeciwza­krzepowe z grupy antagonistów witaminy K (VKA; acenokumarol i warfaryna — od 1954 r.) są farmaceutykami o późnym początku dzia­łania, wąskim zakresie terapeutycznym, licznych interakcjach lekowych oraz pokarmowych i wymagają prowadzenia terapii pod kontrolą międzynarodowego wskaźnika znormalizowa­nego (INR). Udokumentowano znaczne różnice między poszczególnymi pacjentami i ośrodkami dotyczące wskaźnika TTR — odsetka czasu leczenia, w jakim INR pozostaje w zakresie terapeutycznym, który determinuje zarówno skuteczność, jak i bezpieczeństwo terapii. W codziennej praktyce klinicznej wskaźnik ten osiąga wartości (ok. 44%) znacznie niższe niż TTR (66%) opisywany w grupach pacjentów włączanych do badań randomizowanych. Te trudności znacznie ograniczają możliwości stosowania VKA w coraz liczniejszej i starzejącej się populacji chorych wymagających doustnej antykoagulacji; ocenia się, że leczeniu przeciwzakrzepowemu nie jest poddanych nawet do 40% pacjentów, u których występują do tego wskazania. Z kolei heparyny niefrakcjonowana i drobnocząsteczkowe wymagają podawania w postaci iniekcji, a stosowane przewlekle zwiększają ryzyko osteoporozy.

Nowe doustne antykoagulanty (NOAC) to bezpośrednie inhibitory trombiny oraz bezpośrednie inhibitory aktywnego czynnika X kaskady krzepnięcia. Oprócz szybkiego początku działania zapewniają większą przewidywalność efektu przeciwkrzepliwego, na ogół niewymagającego monitorowania. Początkowo przetestowano je w zakrzepicy żylnej i zatorowości płucnej, a następnie potwierdzono ich skuteczność w prewencji zatorowości systemowej u pacjentów z niezastawkowym migotaniem przedsionków. Zastosowanie nowych leków przeciwzakrzepowych w innych wskazaniach, takich jak ostre zespoły wieńcowe czy profilaktyka zakrzepicy po operacji zastawki, jest obecnie przedmiotem badań klinicznych.

Z omawianej grupy leków trzy weszły już do praktyki klinicznej w Europie: dabigatran (w praktyce klinicznej od 2008 r.) — będący odwracalnym in­hibitorem trombiny (czynnik IIa kaskady krzepnięcia) oraz inhibitory czynnika Xa — riwaroksaban (od 2008 r.) i apiksaban (od 2011 r.). W artykule dokonano przeglądu wybranych badań randomizowanych poświęconych ocenie NOAC w grupach pacjentów z żylną chorobą zakrzepowo-zatorową, niezastawkowym migotaniem przedsionków, ostrymi zespołami wieńcowymi oraz protezami zastawkowymi.

Na podstawie dostępnych wyników badań ran­domizowanych i obowiązujących wytycznych NOAC należy uznać za cenną grupę leków przeciwzakrzepowych, które znalazły zastosowanie w profilaktyce zatorowości systemowej w stale powiększającej się populacji pacjentów z nie­zastawkowym migotaniem przedsionków oraz profilaktyce i leczeniu żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Antagoniści witaminy K, leki stosowane w kardiologii od ponad 50 lat, i mimo znanych ograniczeń stosunkowo bezpieczne w terapii długoterminowej, pozostają jedyną opcją leczenia u pacjentów z mechanicznymi zastawkami serca. Rola doustnych antykoagulantów w chorobie wieńcowej pozostaje tematem badań klinicznych, choć stosowanie terapii sko­jarzonej lekami przeciwzakrzepowymi i przeciw­płytkowymi wiąże się z istotnym wzrostem ryzyka powikłań krwotocznych.