Farmakokinetyka kliniczna i skuteczność terapeutyczna esmololu

Streszczenie

Esmolol jest wyjątkowym, kardioselektywnym, szybkodziałającym antagonistą receptorów beta1, o krótkim okresie działania. Od czasu poprzedniego przeglądu autorów z 1995 roku farmakokinetykę i skuteczność terapeutyczną esmololu badano na wielu oddziałach intensywnej opieki medycznej (OIOM). W trzech badaniach oceniano farmakokinetykę i bezpieczeństwo stosowania go u dzieci. Okazało się, że dystrybucja leku była wprost proporcjonalna do wzrostu jego stężenia we krwi. Ponadto zaobserwowano krótszy okres półtrwania leku (t1/2 = 2,7–4,8 min) i wyższy klirens (281 ml/kg mc./min) u noworodków i niemowląt niż u dzieci powyżej 2. roku życia i dorosłych. W celu efektywnej kontroli ciśnienia tętniczego (BP) w populacji dzieci po zabiegu koarktacji aorty należało zastosować większe dawki esmololu (średnio 700 μg/kg mc./min) niż u dorosłych pacjentów. Esmolol okazał się skutecznym lekiem w kontroli BP po operacjach kardiochirurgicznych, a także w przerywaniu arytmii nadkomorowych u dzieci. Skuteczność esmololu potwierdzono w różnorodnych grupach pacjentów, włączając chorych z niestabilną dławicą piersiową, zawałem serca, arytmiami nadkomorowymi, około- i pooperacyjną tachykardią, nadciśnieniem tętniczym oraz poddawanych terapii elektrowstrząsowej (ECT). Z uwagi na wyjątkowo krótki okres półtrwania i beta1-selektywność esmolol można bezpiecznie i skutecznie stosować w zastoinowej niewydolności serca i przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, pod warunkiem ostrożnego zwiększania dawki oraz odpowiedniego nadzoru i monitorowania. Zależnie od stanu klinicznego i postawionej diagnozy stosuje się różne schematy terapeutyczne. Najczęściej podaje się dawkę nasycającą 500 μg/kg mc./ /min lub mniej w czasie przekraczającym minutę, a następnie podłącza się ciągły wlew leku o przepływie 25–300 μg/kg mc./min. Intensywny nadzór nad pacjentem w połączeniu z ostrożnym zwiększaniem dawki leku pozwala uniknąć wystąpienia najczęstszego działania niepożądanego, jakim jest niedociśnienie. Wyniki wielu ostatnich badań wskazują, że zwiększanie dawki esmololu w przebiegu okołooperacyjnym, włączając intubację i ekstubację, do maksymalnie tolerowanej może być skuteczne i bezpieczne, przyczyniając się w rezultacie do zmniejszenia częstości występowania epizodó w niedokrwienia mięśnia sercowego. Najskuteczniejszy schemat postępowania, łagodzący odpowiedź rytmu serca (HR) i BP po intubacji krtaniowo-tchawiczej, obejmuje zastosowanie esmololu w dawce nasycającej 500 μg/kg mc./ /min w ciągu 4 minut, a następnie ciągłego wlewu o przepływie 200–300 μg/kg mc./min. Wykazano, że w grupie pacjentów poddawanych operacjom kardiochirurgicznym, a także pozasercowym, esmolol ograniczał częstość występowania epizodów niedokrwienia mięśnia sercowego oraz arytmii. Chociaż rutynowe stosowanie beta-adrenolityków (antagonistów receptora beta-adrenergicznego) nie jest już obecnie zalecane w okresie okołooperacyjnym po operacjach pozasercowych, to u pacjentów z grupy wysokiego ryzyka wystąpienia niedokrwienia mięśnia sercowego lub poddawanych operacjom chirurgicznym wysokiego ryzyka esmolol jest najlepszym możliwym do zastosowania lekiem, który z uwagi na właściwości farmakokinetyczne i farmakodynamiczne zmniejsza do minimum ryzyko wystąpienia niedociśnienia i bradykardii. Lek ten podawany pacjentom z migotaniem przedsionków w okresie okołooperacyjnym umożliwia szybką kontrolę częstości HR. Niemniej jednak nie wykazano przewagi esmololu nad innymi beta-adrenolitykami w prewencji migotania przedsionków w okresie okołooperacyjnym. W innych sytuacjach, kiedy należy szybko wdrożyć terapię beta-adrenolitykiem, tak jak w przypadku ECT, esmolol skutecznie kontrolował odpowiedź hemodynamiczną. Mimo upływu ponad 20 lat stosowania pozostaje on ważną opcją terapeutyczną na OIOM.