Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży — coraz większy problem medyczny

Streszczenie

Ocenia się, że częstość nadciśnienia tętniczego u osób do 18. roku życia wynosi 1–2% i chociaż występuje ono znacznie rzadziej niż w populacji dorosłych, stanowi coraz większy problem zdrowotny.
Badania epidemiologiczne umożliwiły ustalenie rozkładu prawidłowych wartości ciśnienia w różnych grupach wiekowych i opracowanie siatek centylowych, niezbędnych do ich interpretacji w zależności od płci, wieku i wzrostu. Za prawidłowe przyjmuje się wartości poniżej 90. percentyla, wyniki pomiarów mieszczące się w przedziale 90.–95. percentyla odpowiadają ciśnieniu wysokiemu prawidłowemu, a na nadciśnienie wskazują wartości równe lub przekraczające 95. percentyl, stwierdzone w przynajmniej trzech niezależnych pomiarach. Warto dodać, że za ciężkie nadciśnienie należy uznać wyniki pomiarów przekraczające o ponad 30 mm Hg wartości 95. percentyla. Tę postać nadciśnienia obserwuje się w około 30% przypadków i ma ono zazwyczaj charakter wtórny.
W dzieciństwie i w okresie dojrzewania nadciśnienie tętnicze samoistne zazwyczaj nie powoduje objawów. Najczęstszym objawem jest ból głowy bez charakterystycznych cech umożliwiających odróżnienie go od dolegliwości o innej etiologii. U sportowców w okresie dojrzewania ból głowy występuje po wytężonym wysiłku. Najczęściej stwierdzaną nieprawidłowością w badaniu przedmiotowym jest otyłość. Wysokość ciśnienia we wczesnym okresie życia, a nawet w okresie noworodkowym, istotnie wpływa na jego wartość w późniejszych latach. Im wyższe ciśnienie tętnicze stwierdza się po urodzeniu, tym wyższych jego wartości należy się spodziewać w wieku młodzieńczym i dojrzałym.
Leczenie samoistnego nadciśnienia w tej populacji wciąż ma charakter eksperymentu, ponieważ nie ma długoterminowych badań oceniających jego skuteczność.
Szczególne znaczenie w terapii dzieci i młodzieży z nadciśnieniem tętniczym przypisuje się leczeniu niefarmakologicznemu. Obejmuje ono zmniejszenie masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej i modyfikację diety (głównie ograniczenie soli i zwiększenie ilości spożywanego potasu, zawartego w warzywach i owocach). Postępowanie niefarmakologiczne należy zalecać także dzieciom i młodzieży z prawidłowym ciśnieniem, ale z dodatnim wywiadem rodzinnym.