Miażdżyca tętnic szyjnych – epidemiologia, czynniki ryzyka i rola leczenia hipolipemizującego. Przegląd badań i wytycznych dla lekarza praktyka

Streszczenie

Choroby układu krążenia pochodzenia miażdżycowego (atherosclerotic cardiovascular disease, ASCVD) stanowią główną przyczynę zgonów na świecie. ASCVD obejmują: chorobę tętnic wieńcowych (coronary artery disease, CAD), udar niedokrwienny mózgu, chorobę tętnic obwodowych (peripheral artery disease, PAD), miażdżycowe zwężenie tętnic szyjnych, miażdżyca tętnic nerkowych i aorty. Subkliniczna miażdżyca tętnic szyjnych występuje u 24% kobiet i 36% mężczyzn. Najważniejszym modyfikowanym czynnikiem ryzyka miażdżycy jest dyslipidemia. Związek między stężeniem cholesterolu lipoprotein niskiej gęstości (low-density lipoprotein cholesterol, LDL-C) a ryzykiem ASCVD zależy od stopnia podwyższenia stężenia LDL-C i czasu trwania ekspozycji na to podwyższone stężenie (tzw. cholesterolo-lata). Stąd w kontekście prewencji kluczowe jest od jak najwcześniejszego okresu życia maksymalne zmniejszenie ekspozycji na LDL-C (redukcja tzw. cholesterolo-lat). W populacji osób w wieku 30-79 lat rozpowszechnienie pogrubienia błony środkowej tętnicy szyjnej (carotid intima-media thickness, cIMT) wynosi 32% u kobiet i 23% u mężczyzn, blaszek miażdżycowych w obrębie tętnic szyjnych odpowiednio 25% i 17%, natomiast stenozy tętnic szyjnych około 2% i 1%. Stenoza tętnic szyjnych jest przyczyną 10-20% udarów niedokrwiennych mózgu. Wraz z wiekiem miażdżyca w obrębie tętnic szyjnych postępuje. U chorych zarówno z bezobjawowym jak o objawowym zwężeniem tętnic szyjnych należy stosować leczenie hipolipemizujące (klasa zaleceń I). Warto pamiętać także o innych czynnikach, które w niezależny od poziomu LDL-C zwiększają ryzyko progresji miażdżycy tętnic szyjnych – podwyższone stężenie lipoproteiny (a) oraz hipertriglicerydemia.