Własna skuteczność a akceptacja odpowiedzialności oraz empatia względem ofiar — weryfikacja klasyfikacji sprawców przestępstw seksualnych opartej na ścieżkach prowadzących do przestępstwa

Streszczenie

WSTĘP: Doniesienia z badań empirycznych wskazują na znaczącą rolę poczucia własnej skuteczności w inicjacji i przebiegu terapii. Analizę własną przeprowadzono w celu porównania poziomu tego zasobu w grupie sprawców przestępstw seksualnych o różnym statusie terapeutycznym (przed, w trakcie, po). Ponadto założono zweryfikowanie użyteczności klasyfikacji ścieżek prowadzących do przestępstwa postulowanych przez model samoregulacji jako zmiennej różnicującej wybrane efekty terapii: akceptację odpowiedzialności oraz empatię wobec ofiar.

MATERIAŁ I METODY: Badaniu poddano grupę 29 mężczyzn odbywających (w systemie terapeutycznym) karę pozbawienia wolności w związku z popełnieniem przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. W celu oszacowania poziomu zmiennych wymienionych we wstępie posłużono się Skalą Uogólnionego Poczucia Własnej Skuteczności oraz wywiadem opartym na kryteriach przypisanych do Skali Osiągnięć Terapeutycznych. Ponadto dla określenia typu ścieżek obranych przez sprawców dla pozyskania ofiary przeprowadzono wywiad na podstawie Protokołu Kodowania Ścieżek Samoregulacji i twierdzeń do niego skonstruowanych.

WYNIKI: Poziom poczucia własnej skuteczności różnicował sprawców uczestniczących aktualnie w terapii od oczekujących na leczenie. Sprawcy realizujący ścieżkę aktywnie unikającą wobec obiektu dewiacji uzyskali najwyższe wyniki w akceptacji własnej odpowiedzialności oraz empatii względem ofiar, najniższe — sprawcy jawnie zbliżający się do ofiary.

WNIOSKI: Zarówno status terapeutyczny, jak i ścieżki prowadzące do przestępstwa proponowane przez model samoregulacji okazały się istotnym predyktorem przewidywanych różnic odnośnie do poczucia własnej skuteczności, w pierwszym warunku, oraz wybranych wskaźników efektywności terapii w drugim. Zaobserwowana dysproporcja w natężeniu efektów terapii (poczucie odpowiedzialności oraz empatia względem ofiar) jest spójna z charakterystyką dróg wiodących do przestępstwa postulowanych przez model samoregulacji.