Wytrwałość w przestrzeganiu zaleceń lekarskich u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów leczonych metotreksatem
Abstract
Wstęp: Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest jedną z najbardziej agresywnych chorób zapalnych tkanki łącznej. Podstawowe znaczenie w jej terapii odgrywają syntetyczne leki modyfikujące przebieg choroby, głównie metotreksat (MTX).Czynnikiem warunkującym skuteczność farmakoterapii jest ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich, ze szczególnym
uwzględnieniem wytrwałości w stosowaniu zaleconego leczenia, w czasie, w jakim lek jest przyjmowany(persistence).
Cel: Celem niniejszej pracy była ocena wytrwałości w stosowaniu zaleconego leczenia poprzez wykazanie liczby i czasu przerw w leczeniu metotreksatem u chorych na RZS.
Materiał i metody: Grupę badawczą stanowiło 112 kobiet w wieku 20–85 lat (średnia wieku 51,0 ± 14,9 lat) chorych na RZS rozpoznanym zgodnie z kryteriami ACR/EULAR 2010 z czasem trwania choroby od roku do 45 lat (średnia 8,6 ± 7,5 lat), leczonych metotreksatem. Badanie ankietowe przeprowadzono w terminie od października 2014 do stycznia 2015 roku. Anonimowe ankiety były zbierane i opracowywane przez osobę nie będącą lekar zem. Lekarze, wśród których pacjentów przeprowadzano ankiety, nie przeprowadzali ankiet jak również ich nie kontrolowali.
Wyniki: W leczeniu RZS wśród analizowanej grupy pacjentów zaobserwowano występowanie przerw w leczeniu metotreksatem. Jakiekolwiek przerwy w przyjmowaniu zgłaszało 71 osób, czyli 63% całej populacji badanej. Siedemdziesiąt procent chorych zgłosiło 1–4 pominiętych dawek w roku, a 16% powyżej 8 takich pominięć. Przerwy w leczeniu trwały najczęściej poniżej 1 miesiąca (72%), ale aż 14% chorych samowolnie odstawiało lek na dłużej niż 2 miesiące.
Wnioski: U pacjentów z RZS leczonych metotreksatem wykazano brak wytrwałości w poddawaniu się zaleceniom terapeutycznym, co skutkować może znaczącym minimalizowaniem efektów ich leczenia, dając istotne medyczne, psychologiczne, farmakoekonomiczne i społeczno-ekonomiczne skutki. Wzrost świadomości istoty współpracy lekarz–pacjent w zakresie przestrzegania zaleceń terapeutycznych, ze szczególnym uwzględnieniem wytrwałości w terapii i próby
podejmowania odpowiednich interwencji, wydają się nie do przecenienia w tym kontekście.
Keywords: reumatoidalne zapalenie stawówmetotreksatnieprzestrzeganie zaleceń lekarskichminimalizacja efektu leczenia
References
- Kotarba-Kańczugowska M, Kucharski K, Linder-Kopiecka I, et al. Ja pacjent! Perspektywa organizacji pacjentkach na stan opieki reumatologicznej w Polsce, Raport Organizacji Pacjenckich, Warszawa. 2014; 14–21: 85–88.
- Głuszko P, Filipowicz-Sosnowska A, Tłustochowicz W. Reumatoidalne zapalenie stawów, Zalecenia postępowania diagnostycznego i terapeutycznego. Reumatologia. 2012; 50(2): 83–90.
- Piotrowska R, et al. Kwiatkowska B. Krasucki M, . Badania MR odcinka szyjnego kręgosłupa w reumatoidalnym zapaleniu stawów z uwzględnieniem metodyki badań i stosowanych pomiarów, Polski Przegląd Radiologii. 2001; 66(4): 20–24.
- The Merck Manual, Podręcznik diagnostyki i terapii, Trzecie wydanie polskie. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2008: 363–373.
- Filipowicz-Sosnowska A. Reumatoidalne zapalenie stawów w Reumatologia Kliniczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008: 495–518.
- Kucharz E. Reumatoidalne zapalenie stawów w Wielka Interna – Reumatologia. Medical Tribune Polska, Warszawa 2010: 75–88.
- Silman A. Oxford textbook of rheumatology. Oxford University Press 1998: 811–828.
- Moskalewicz M, Filipowicz-Sosnowska A, Szczechliński J. Choroby reumatyczne. In: Kruczyński J. ed. Dekada Kości i Stawów 2000-2010. Rok pierwszy, Epidemiologia, stan profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób układu kostno-stawowego w Polsce. Perspektywa na dziesięciolecie. , Kraków 2000.
- Lidgren L. The Bone and Joint Decade 2000-2010, Bull World Health Organization. 2003; 81(9): 629.
- Aletaha D, Neogi T, Silman A, et al. Rheumatoid arthritis classification criteria: an American College of Rheumatology/ European League Against Rheumatism collaborative initiative. Arthritis Rheum. 2010; 62: 2569–2581.
- Aletaha D, Neogi T, Silman A. 2010 Rheumatoid arthritis classification criteria: an American College of Rheumatology/European League Against Rheumatism collaborative initiative. Ann Rheum Dis. 2010; 69: 1580–1588.
- Rółkowski K, Zięba I, Malec S, et al. Racjonalizacja farmakoterapii reumatoidalnego zapalenia stawów. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu. 2014(2): 149–152.
- Koligat D, Paczkowska A, Leszczyński P, et al. Analiza kosztów farmakoterapii u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów leczonych biologicznymi lekami modyfikującymi przebieg choroby. Nowiny Lekarskie. 2013; 85(5): 394–398.
- Samborski W, Brzosko M. Reumatologia praktyczna. ABC a Wolters Kluwer business, Warszawa 2011, 37-80, Warszawa 2011: 37–80,–115–129.
- Filipowicz-Sosnowska A, Zimmermann-Górska I, Musiał J. Choroby układowe tkanki łącznej w Interna Szczeklika - podręcznik chorób wewnętrznych. Medycyna Praktyczna, Kraków 2012: 1788–1801.
- Steuer A, Keat AC. Perioperative use of methotrexate-a survey of clinical practice in the UK, British Journal of. Rheumatology. 2003; 15: 15–20.
- Tłustochowicz W. Międzynarodowe standardy stosowania metotrekstu w chorobach reumatycznych, ze szczególnym uwzględnieniem reumatoidalnego zapalenia stawów. Reumatologia. 2012; 50( 2): 91–92.
- Charakterystyka Produktu Leczniczego – Metotreksat (online). http://leki.urpl.gov.pl/files/Methotrexat_Ebewe_2_5_5_10_tabl. (15.08.2016).
- Bayraktar-Ekincioglu A. Consensus Development on Requirements in Methotrexate Prescribing, monitoring and Patient’s Self-Care in the Treatment of Rheumatoid Arthritis, Hacettepe University. Journal of the Faculty of Pharmacy. 2013; 33(1): 1–24.
- Jasińska M, Kurczewska U, Orszulak-Michalak D. Zjawisko non-adherence w procesie opieki farmaceutycznej. Farmacja Polska. 2009; 65(11): 765–771.
- Simpdon S, Eurich D, Majumdar S, et al. A meta-analysis of the association between adherence to drug therapy and mortality. British Medical Journal. 2006; 33(7557): 15.
- Szczęch R, Szyndler A, Wierucki Ł. Jak poprawić skuteczność terapii nadciśnienia tętniczego? Doświadczenia z programu edukacji pacjentów w ramach Polskiego Projektu 400 Miast. Arterial Hypertension. 2006; 10(5): 350–361.
- Gaciong Z, Kuna P. Adherence, complliance, persistance – współpraca, zgodność i wytrwałość – podstawowy warunek sukcesu terapii. Medycyna po Dyplomie. 2008(03/08): 2–3.
- Mueller S, Krueger K, Flacke J. Non-Adherence and Non-Persistence Should be Analyzed Separately: The Example of Methotrexate (Mtx) Therapy in the Therapy of Newly Treated Rheumatoid Arthritis in Germany. Value in Health. 2015; 18(7): A719.
- E. Sabaté, Adherence to Long-Term Therapies: Evidence for Action. Geneva: World Health Organization. 2003.
- Fransen JM, Creemers M, van Riel P. Remission in rheumatoid arthritis: agreement of the disease activity score (DAS28) with the ARA preliminary remission criteria. Rheumatology. 2004; 43(10): 1252–1255.
- Jasińska M, Kurczewska U, Orszulak-Michalak D. Zjawisko non-adherence w procesie opieki farmaceutycznej. Farmacja Polska. 2009; 65(11): 765–771.
- Łazowski J, Szewczyński J. Problem farmakoterapii i opieki farmaceutycznej u ludzi w wieku podeszłym. Farmacja Polska. 2003; 59(22): 1027–1037.
- Meske S, Lampartem-Lang R. Reumatoidalne zapalenie stawów. Rozpoznanie, leczenie, samokontrola. PZWL, Warszawa 1997: 10–12.
- Simpdon S, Eurich D, Majumdar S, et al. A meta-analysis of the association between adherence to drug therapy and mortality. British Medical Journal. 2006; 33(7557): 15.
- Smolen J, Landewė R, Breedveld F, et al. EULAR recomendations for the managment of rheumatoid arthritis with synthetic and biological disease-modifying antirheumatic drugs. Ann Rheum Dis. 2010; 69: 964–975.
- Smolen JS, Landewe R, Breedveld FC, et al. EULAR recommendations for the managment of rheumatoid arthritis with synthetic and biological disease-modifying antirheumatic drugs; 2013 update. Ann Rheum Dis. 2014; 73(3): 429–509.
