Vol 3, No 4 (2017)
Review paper
Published online: 2018-01-22
Jakość życia uwarunkowana stanem zdrowia chorych na reumatoidalne zapalenie stawów — przegląd piśmiennictwa
Forum Reumatol 2017;3(4):222-229.
Abstract
Ocena jakości życia chorych na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest opisywana w następujących dziedzinach jakości życia: fizycznej, emocjonalnej, społecznej, bólu stawowego oraz wpływy RZS na
funkcjonowanie chorych. Wpływ RZS na jakość życia często wiąże się z dolegliwościami bólowymi stawów, co utrudnia codzienną aktywność chorego. Prawidłowe funkcjonowanie emocjonalne zakłócają objawy depresji, obniżony nastrój oraz podwyższone napięcie emocjonalne. Dla satysfakcjonującego społecznego funkcjonowania chorych na RZS potrzebne jest wsparcie ze strony rodziny i przyjaciół, specjalistyczna opieka zdrowotna oraz praca zarobkowa. Głównym celem opieki zdrowotnej jest utrzymanie niezależności tych chorych oraz zabezpieczenie przed pogorszeniem się jakości życia. Kliniczna ocena chorych na RZS i kontrolowanie przebiegu choroby powinny być poszerzone o rutynową ocenę jakości życia, która dostarcza cennych danych, wpływających na stosowaną terapię, umożliwiających lepszą kontrolę przebiegu RZS i pozwalających przewidywać wynik długotrwałej choroby. Potrzebne są także wieloletnie badania dotyczące jakości życia prowadzone wśród polskiej populacji chorych na RZS.
Forum Reumatol. 2017, tom 3, nr 4: 222–229
Keywords: reumatoidalne zapalenie stawówjakość życia uwarunkowana stanem zdrowiaprzegląd
References
- Tłustochowicz W, Brzosko M. i in. Stanowisko Zespołu Ekspertów Konsultanta Krajowego ds. Reumatologii w sprawie diagnostyki i terapii reumatoidalnego zapalenia stawów. Reumatologia 2008;46. ; 3: 111–114.
- Bobrowska–Snarska, Brzosko M. Reumatoidalne zapalenie stawów. Rozdz. reumatologia praktyczna. Red. Samborski W, Brzosko M. Wolters Kluwer Polska. ; 2011: 113–130.
- Spector T. The epidemiology of rheumatic diseases. Current Opinion in Rheumatology. 1991; 3(2): 266–271.
- Bączyk G. Przegląd badań nad jakością życia u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów. Reumatologia 2008; 4, 6: 372 – 379.
- Berzon R, Hays RD, Shumaker SA. International use, application and performance of health-related quality of life instruments. Qual Life Res. 1993; 2(6): 367–368.
- Schipper H, Clnich J, Powell V. Definitions and conceptual issues. In: Quality of Life Assessments in Clinical Trials. Spilker B.Schipper H, Clnich J, Powell V. ed. (Ed), 1992, Raven Press, New York : USA.
- Papuć E. Jakość życia – definicje i sposoby jej ujmowania. Curr Probl Psychiatry. 2011; 12(2): 141–145.
- Trzebiatowski J. Jakość życia w perspektywie nauk społecznych i medycznych – systematyzacja ujęć definicyjnych. Hygeia Public Health 2011; 46 (1): 25-31
- Ostrzyżek A. Jakość życia w chorobach przewlekłych. Hygeia Public Health. 2008; 89(4): 467–470.
- Sierakowska M, Matys A, Kosior A. Ocena jakości życia pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Reumatologia. 2006; 44(6): 298–303.
- Bączyk G. Rozwój badań nad pomiarem stanu zdrowia i jakością życia w reumatologii. Reumatologia. 2008; 46(5): 284–289.
- Jankowska – Polańska B, Polański J. Metody oceny jakości życia w schorzeniach reumatycznych. Reumatologia. 2014; 52(1): 69–76.
- Jankowska B, Uchmanowicz I, Polanski J, et al. Czynniki kliniczne i socjodemograficzne determinujące jakość życia w reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS). Family Medicine & Primary Care Review. 2010; 12(4): 1027–1034.
- Barłowska J. Wpływ nasilenia zmian radiologicznych w układzie kostno – stawowym i wybranych czynników społeczno – demograficznych na jakość życia pacjentów chorych na reumatoidalne zapalenie stawów. Przegląd Reumatologiczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2009; 4: 392 – 398
- Moćko J, Zurzycka P. Jakość życia pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów – doniesienia wstępne. Pielęgniarstwo XXI wieku 2013; 1 (42): 15 – 19
- Meenan R, Mason J, Anderson J, et al. AIMS2. The Content and Properties of a Revised and Expanded Arthritis Impact Measurement Scales Health Status Questionnaire. Arthritis & Rheumatism. 1992; 35(1): 1–10.
- Hill J, Bird HA, Lawton CW, et al. The arthritis impact measurement scales: an anglicized version to assess the outcome of British patients with rheumatoid arthritis. Br J Rheumatol. 1990; 29(3): 193–196.
- Abello-Banfi M, Cardiel MH, Ruiz-Mercado R, et al. Quality of life in rheumatoid arthritis: validation of a Spanish version of the Arthritis Impact Measurement Scales (Spanish-AIMS). J Rheumatol. 1994; 21(7): 1250–1255.
- Archenholtz B, Bjelle A. Reliability, validity and sensitivity of a Swedish version of the revised and expanded Arthritis Impact Measurement Scales (AIMS-2). Journal Rheumatology, 1997, 24:1370-1377
- Bączyk, G. The evaluation of the functioning and of the quality of life of patients with rheumatoid arthritis. Annales Academiae Medicae Bialostocensis, 2005, 50: 170-173.
- Baczyk G, Samborski P, Pieścikowska J, et al. Comparison functioning and quality of life of patients with osteoarthritis and rheumatoid arthritis. Adv Med Sci. 2007; 52 Suppl 1: 55–59.
- Bączyk G, Kleka P, Ochmańska M. Ocena właściwości psychometrycznych polskiej wersji Arthritis Measurement Scales (AIMS-2) dla chorych na reumatoidalne zapalenie stawów. Reumatologia, 2009,47. ; 5: 282–289.
- STEINBROCKER O, TRAEGER CH, BATTERMAN RC. Therapeutic criteria in rheumatoid arthritis. J Am Med Assoc. 1949; 140(8): 659–662.
- Pincus T, Callahan LF. Associations of low formal education level and poor health status: behavioral, in addition to demographic and medical, explanations? J Clin Epidemiol. 1994; 47(4): 355–361.
- Kowalczyk K, Głuszko P. Ocena jakości życia chorych na reumatoidalne zapalenie stawów za pomocą badań ankietowych. Reumatologia 2009;47. ; 1: 4–9.
- Krzemińska – Dą, Sudoł K, Moskalewicz B. Problemy zdrowia psychicznego chorych na reumatyzm. Reumatologia. 2007; 45(4): 215–218.
- Stawińska T, Szulc A, Taczała J, et al. Ocena jakości życia kobiet z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Zdrowie Dobrostan. 2013; 2: 121–131.
- Moskalewicz B, Grygielska J, Mańczak M. Związki intymne chorych reumatycznych w opinii profesjonalistów zdrowia, chorych i ich partnerów. Reumatologia. 2010; 48(5): 330–336.
- Raciborski F, Władysiuk M, Bebrysz M, et al. Utrata produktywności w następstwie chorób reumatycznych – absencja i prezenteizm. Reumatologia. 2013; 51(5): 355–362.
- Chorus AMJ, Miedema HS, Boonen A, et al. Quality of life and work in patients with rheumatoid arthritis and ankylosing spondylitis of working age. Ann Rheum Dis. 2003; 62(12): 1178–1184.
- van Vilsteren M, Boot CRL, Knol DL, et al. Productivity at work and quality of life in patients with rheumatoid arthritis. BMC Musculoskelet Disord. 2015; 16: 107.
- Nordenskiöld U, Grimby G. Assessments of disability in women with rheumatoid arthritis in relation to grip force and pain. Disabil Rehabil. 1997; 19(1): 13–19.
- Fitzpatrick R. The measurement of health status and quality of life in rheumatological disorders. Baillieres Clin Rheumatol. 1993; 7(2): 297–317.
- Borstlap M, van de Laar M, Zant J, et al. Components of health: an analysis in rheumatoid arthritis using quality of life questionnaires and clinical and laboratory variables. Ann Rheum Dis. 1993; 52(9): 650–654.
- Bijlsma JW, Huiskes CJ, Kraaimaat FW, et al. Relation between patients' own health assessment and clinical and laboratory findings in rheumatoid arthritis. J Rheumatol. 1991; 18(5): 650–653.
- Olewicz - Gawlik A, Hrycaj P. Jakość życia chorych na reumatoidalne zapalenie stawów – badania własna i przegląd literatury. Reumatologia. 2007; 45(6): 346–349.
- Rupiński R, Lewandowski Z, Zielińska A. Filipowicz – Sosnowska A. Wpływ chorób współistniejących na rozwój niepełnosprawności w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów. Reumatologia. 2007; 45(6): 338–345.
- Wisłowska M, Kanecki K, Tyszko P, et al. Jakość życia zależna od zdrowia u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Reumatologia. 2010; 48(2): 104–111.
- Raczkiewicz A, Kulig M, Bachta A, et al. Analiza wybranych czynników, w tym niedoborów witaminy D3, wpływających na jakość życia chorych na reumatoidalne zapalenie stawów. Reumatologia 2013; 51. ; 6: 415–421.
- West E, Jonsson SW. Health-related quality of life in rheumatoid arthritis in Northern Sweden: a comparison between patients with early RA, patients with medium-term disease and controls, using SF-36. Clin Rheumatol. 2005; 24(2): 117–122.
- Marshall NJ, Wilson G, Lapworth K, et al. Patients' perceptions of treatment with anti-TNF therapy for rheumatoid arthritis: a qualitative study. Rheumatology (Oxford). 2004; 43(8): 1034–1038.
- Wysocka – Sk, Sierakowska M, Sierakowska S. Ocena jakości życia pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów w zależności od stosowanej terapii farmakologicznej. Reumatologia. 2012; 50(1): 16–23.
- Koligat D, Leszczyński P, Pawlak-Buś K, et al. Ocena jakości życia pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów leczonych leflunomidem – przegląd literatury. Reumatologia 2012; 50. ; 3: 227–232.
- Hewitson PJ, Debroe S, McBride A, et al. Leflunomide and rheumatoid arthritis: a systematic review of effectiveness, safety and cost implications. J Clin Pharm Ther. 2000; 25(4): 295–302.
- Schattenkirchner M. The use of leflunomide in the treatment of rheumatoid arthritis: an experimental and clinical review. Immunopharmacology. 2000; 47(2-3): 291–298.
- Townes SV, Furst DE, Thenkondar A. The impact of tocilizumab on physical function and quality of life in patients with rheumatoid arthritis: a systematic literature review and interpretation. Open Access Rheumatol. 2012; 4: 87–92.
- Bączyk G, Gacek L. Ocena sprawności funkcjonalnej u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów na podstawie funkcjonalnego testy z wystandaryzowanym wyposażeniem. Reumatologia. 2011; 49(1): 40–46.
