LIST DO REDAKCJI

Eugeniusz Józef Kucharz1

Jak przetłumaczyć słowo „autoinflammatory”?

Forum Reumatol. 2016, tom 2, nr 2: 51

W 1999 roku zostało wprowadzone pojęcie „autoinflammatory disease”. Angielscy badacze — Michael F. McDermott i wsp. [1] ogłosili pracę, w której opisali wykrycie mutacji w genie kodującym receptor p55 dla TNF-α. Mutacja ta powoduje występowanie uogólnionych stanów zapalnych pojawiających się bez uchwytnych bodźców i wynikających z „nadpobudliwości” receptora dla czynnika prozapalnego. Praca ta stała się znaczącym odkryciem, które uzupełniło pojęcie chorób autoimmunologicznych, wprowadzone już w 1910 roku przez Paula Ehrlicha [2]. Użył on wtedy określenia „horror autotoxicus”, nazywając tak skierowanie odporności przeciwko własnym antygenom. Dlatego w 2009 roku w artykule podsumowującym dziesięciolecie prac nad „autoinflammatory diseases” użyto analogicznie terminu „horror autoinflammaticus” [3]. Omawiane choroby doczekały się już dużej literatury i trafiły do podręczników [4, 5].

Celem mojego listu jest propozycja dyskusji nad polską nazwą odpowiadającą angielskiej nazwie „autoinflammatory disease”. Słowo „autoinflammatory” jest wyrazem utworzonym z przedrostka „auto” i rdzenia „inflammatory”. Prefiks „auto” w języku angielskim ma podstawowe znaczenie „self” i pochodzi od greckiego „autós”, czyli skierowany do siebie, wychodzący od siebie. Na tej zasadzie powstało, przykładowo słowo „autograf”. Przy okazji wspomnieć należy o drugim znaczeniu przedrostka „auto” tj. automatic. Z tego znaczenia pochodzi przykładowo słowo „autofocus” (automatyczne ogniskowanie, a nie samoogniskowanie, chociaż w praktyce pojęcia się trochę nakładają semantycznie). W tej sytuacji termin „autoinflammatory” należy rozumieć jako zapalenie samorozwijające się. Proponuje nazwę „choroby autoinflamatoryjne” [6]. Wiem, że brzmi ona obco, ale trudno przełożyć ją jako „samozapalne”, bo ma to inne polskie znaczenie, a proponowane słowo „autozapalne” nie jest zgodne z zasadami polskiego słowotwórstwa tj. łączenia przedrostka obcego z rdzeniem polskim. Mówimy przecież „antykoagulant” lub „środek przeciwkrzepliwy”, ale nie możemy poprawnie powiedzieć „przeciwkoagulant” lub „środek antykrzepliwy”.

Podsumowując proponuję używanie terminu „autoinflamatoryjny” jako polskiego odpowiednika angielskiego słowa „autoinflammatory”. Język jest jednak tworem żywym i rozwijającym się, a czas pokaże czy moja propozycja wejdzie w użycie w literaturze medycznej.

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Eugeniusz Józef Kucharz

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii,

Śląski Uniwersytet Medyczny

ul. Ziołowa 45/47, 40–635 Katowice

e-mail: ejkucharz@poczta.onet.pl

PIŚMIENNICTWO

1. McDermott M.F., Aksentijevich I., Galon J., McDermott E.M., Ogunkolade B.W. i wsp. Germline mutations in the extracellular domains of the 55 kDa TNF receptor, TNFR1, define a family of dominantly inherited autoinflammatory syndromes. Cell 1999; 97: 133–144.

2. Ehrlich P. Studies in Immunity. London, Wiley 1910 (cyt. wg 3).

3. Masters S.L., Simon A., Aksentijevich I. Kastner D.L. Horror autoinflammatorius: the molecular pathophysiology of autoinflammatory disease. Ann. Rev. Immunol. 2009; 27: 621–628.

4. Hentgen V. Autoinflammatory syndromes. W: Bijlsma J.W.J., Hachulla E. (red.). EULAR Textbook on rheumatic diseases. London: BMJ 2015; 418–438.

5. Kucharz E.J., Grosicka A. Choroby autoinfamatoryjne. W: Puszczewicz M. (red.). Reumatologia. Wielka Interna, wyd. 2 (złożone do druku).

6. Kucharz E.J. Odmienności chorób autoimmunologicznych i autoinflammatoryjnych — znaczenie dla praktyki klinicznej reumatologa. Reumatologia 2013; 51: 323–327.

1 Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach