Zasady zapobiegania przeniesieniu nowotworu złośliwego od dawcy do biorcy przeszczepu i oznaczanie markerów nowotworowych przy kwalifikacji dawców narządów — stanowisko Grupy Roboczej Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego (GR PTT)

Abstract

Przeniesienie nowotworu złośliwego od dawcy do biorcy przeszczepu zdarza się bardzo rzadko (2,2 transplantacji na 10 tys. — ONT Registry, Hiszpania; 1,3 transplantacji na 10 tys. — UNOS Registry, USA), niesie za sobą jednak poważne konsekwencje. Z tego względu należy ocenić dawcę pod kątem występowania (obecnie i w przeszłości) choroby nowotworowej w celu pomniejszenia ryzyka transmisji komórek nowotworu z przeszczepionym narządem. Przestrzeganie ogólnych zaleceń pozwala w dużej mierze uniknąć przeniesienia nowotworów, niemniej jednak każdy potencjalny dawca, w tym szczególnie dawca w podeszłym wieku, wymaga wnikliwej oceny pod tym kątem. Ryzyko przeniesienia zależy od rodzaju nowotworu (typu histopatologicznego i stopnia zróżnicowania histopatologicznego; grading) oraz stopnia klinicznego zaawansowania nowotworu (staging). Ze względu na znikome ryzyko przerzutów narządowych przeszczepiane mogą być na przykład narządy od dawców z rakiem podstawnokomórkowym (BCC) i płaskonabłonkowym skóry (SCC). W wypadku innych nowotworów, w tym nowotworów mózgu, podejście zależy nie tylko od ich rodzaju i zaawansowania, lecz także od polityki ośrodka transplantacyjnego oraz sytuacji klinicznej biorcy. W Europie nie ma jednolitych zaleceń dotyczących akceptacji dawców z nowotworem rozpoznanym przed i w trakcie pobierania narządów. W artykule przedstawiono rekomendacje European Directorate for the Quality of Medicines & Health Care (EDQM) z 2013 roku oraz stanowisko Grupy Roboczej Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego (GR PTT). Zaprezentowano stanowisko GR PTT w sprawie oznaczania markerów nowotworowych u potencjalnych dawców narządów oparte na powyższych rekomendacjach, rekomendacje Poltransplantu z 2009 roku oraz strategię włoskiej organizacji transplantacyjnej CNT.