Tom 19, Nr 1 (2022)
Artykuł przeglądowy
Opublikowany online: 2021-04-29
Wyświetlenia strony
3419
Wyświetlenia/pobrania artykułu
64
W poszukiwaniu skutecznych metod profilaktyki zaburzeń odżywiania: wykorzystanie indukcji dysonansu poznawczego (przegląd literatury).
Psychiatria 2022;19(1):58-65.
Streszczenie
Dane epidemiologiczne pochodzące z krajów europejskich wskazują, że w populacji kobiet rozpowszechnienie anoreksji w ciągu życia wynosi <1-4%, a bulimii <1-2% [1]. Badania prowadzone w populacji ogólnej wskazują, że tylko 17-31% osób, z prawdopodobną diagnozą zaburzeń odżywiania, poszukuje adekwatnego leczenia [2]. Taka sytuacja stwarza potrzebę poszukiwania czynników ryzyka rozwoju zaburzeń odżywiania oraz metod profilaktyki skierowanych do grup wysokiego ryzyka i mających na celu zapobieganie rozwojowi zaburzeń. W literaturze przedmiotu brakuje rzetelnych publikacji dotyczących stosowanych w Polsce metod profilaktycznych oraz ich skuteczności, tymczasem skuteczna profilaktyka ma szansę nie tylko zredukować liczbę przypadków wystąpienia zaburzeń odżywiania, ale także zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia innych współistniejących problemów psychicznych.
Słowa kluczowe: zaburzenia odżywianiadysonans poznawczyprofilaktyka
Referencje
- American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders, fifth edition (DSM-5). Washington, DC: American Psychiatric Association.
- Hoek HW. Review of the worldwide epidemiology of eating disorders. Curr Opin Psychiatry. 2016; 29(6): 336–339.
- Józefik B. Kultura, ciało, (nie)jedzenie. Terapia. Perspektywa narracyjno-konstrukcjonistyczna w zaburzeniach odżywiania. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014.
- Wolska M. Zaburzenia odżywiania się w perspektywie kulturowej i społecznej. In: Józefik B. ed. Anoreksja i bulimia psychiczna. Rozumienie i leczenie zaburzeń odżywiania się. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999.
- Smink FRE, van Hoeken D, Hoek HW. Epidemiology, course, and outcome of eating disorders. Curr Opin Psychiatry. 2013; 26(6): 543–548.
- Keski-Rahkonen A, Mustelin L. Epidemiology of eating disorders in Europe: prevalence, incidence, comorbidity, course, consequences, and risk factors. Curr Opin Psychiatry. 2016; 29(6): 340–345.
- Erskine HE, Whiteford HA, Pike KM. The global burden of eating disorders. Curr Opin Psychiatry. 2016; 29(6): 346–353.
- Rabe-Jabłońska J, Pawełczyk T, Żechowski C, et al. Standardy leczenia zaburzeń odżywiania. Psychiatria i Psychologia Kliniczna. 2008; 8(1): 20–40.
- Brown T, Klein K, Keel PK. The “natural” course of eating disorders. In: Smolak L, Levine MP. ed. The Wiley Handbook of Eating Disorders. Wiley 2015.
- Hart LM, Granillo MT, Jorm AF, et al. Unmet need for treatment in the eating disorders: a systematic review of eating disorder specific treatment seeking among community cases. Clin Psychol Rev. 2011; 31(5): 727–735.
- Stice E, Marti CN, Durant S. Risk factors for onset of eating disorders: evidence of multiple risk pathways from an 8-year prospective study. Behav Res Ther. 2011; 49(10): 622–627.
- Runfola CD, Von Holle A, Trace SE, et al. Body dissatisfaction in women across the lifespan: results of the UNC-SELF and Gender and Body Image (GABI) studies. Eur Eat Disord Rev. 2013; 21(1): 52–59.
- Crow S, Eisenberg ME, Story M, et al. Psychosocial and behavioral correlates of dieting among overweight and non-overweight adolescents. J Adolesc Health. 2006; 38(5): 569–574.
- Stice E, Hayward C, Cameron R, et al. Body-image and eating disturbances predict onset of depression among female adolescents: A longitudinal study. Journal of Abnormal Psychology. 2000; 109(3): 438–444.
- Stice E, Shaw H. Eating disorder prevention programs: a meta-analytic review. Psychol Bull. 2004; 130(2): 206–227.
- Stice E, Shaw H, Marti CN. A meta-analytic review of eating disorder prevention programs: encouraging findings. Annu Rev Clin Psychol. 2007; 3: 207–231.
- Stice E, Mazotti L, Weibel D, et al. Dissonance prevention program decreases thin-ideal internalization, body dissatisfaction, dieting, negative affect, and bulimic symptoms: A preliminary experiment. International Journal of Eating Disorders. 2000; 27(2): 206–217, doi: 10.1002/(sici)1098-108x(200003)27:2<206::aid-eat9>3.0.co;2-d.
- Festinger L. Teoria dysonansu poznawczego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
- Aronson E. The theory of cognitive dissonance: a current perspective. In: Berkowitz L. ed. Advances in Experimental Social Psychology. Academic Press, New York 1969.
- Aronson E, Wilson TD, Akert RM. Psychologia społeczna. Serce i umysł. Wydawnictwo Zysk i S¬ka, Poznań 1994.
- Freijy T, Kothe EJ. Dissonance-based interventions for health behaviour change: a systematic review. Br J Health Psychol. 2013; 18(2): 310–337.
- Festinger L, Carlsmith JM. Cognitive consequences of forced compliance. J Abnorm Psychol. 1959; 58(2): 203–210.
- Stice E, Ziemba C, Margolis J, et al. The dual pathway model differentiates bulimics, subclinical bulimics, and controls: Testing the continuity hypothesis. Behavior Therapy. 1996; 27(4): 531–549.
- Stice E, Presnell K, Gau J, et al. Testing mediators of intervention effects in randomized controlled trials: An evaluation of two eating disorder prevention programs. J Consult Clin Psychol. 2007; 75(1): 20–32.
- Stice E, Shaw H, Becker CB, et al. Dissonance-based Interventions for the prevention of eating disorders: using persuasion principles to promote health. Prev Sci. 2008; 9(2): 114–128.
- Stice E, Marti CN, Shaw H, et al. Meta-analytic review of dissonance-based eating disorder prevention programs: Intervention, participant, and facilitator features that predict larger effects. Clin Psychol Rev. 2019; 70: 91–107.
- Stice E, Rohde P, Shaw H, et al. Clinician-led, peer-led, and internet-delivered dissonance-based eating disorder prevention programs: Effectiveness of these delivery modalities through 4-year follow-up. J Consult Clin Psychol. 2020; 88(5): 481–494.
- Pilecki MW, Nowak A, Zdenkowska-Pilecka M. Change in the frequency of consultations concerning eating disorders in the Department of Child and Adolescent Psychiatry in Kraków (Poland) in the years 1988-2004. Arch Psych Psychotherap. 2009; 2: 35–40.
- http://ghdx.healthdata.org/gbd-results-tool (12.09.2020).
- Kowalczuk M. Pedagogiczna diagnoza i profilaktyka zaburzeń odżywiania się u młodzieży szkolnej. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2008.
- Kraków: P, Stawczyk K, Lehmann A, et al. Czy i jak można zapobiegać zaburzeniom odżywiania wśród młodzieży – słów kilka o akcji informacyjnej dotyczącej anoreksji i bulimii organizowanej przez poznański oddział IFMSA-Poland. Nowiny Lekarskie. 2007; 76(3): 242–245.
