Funkcjonowanie seksualne a lęk w grupie pacjentów psychiatrycznych
Streszczenie
Wstęp: Funkcjonowanie seksualne to ważna płaszczyzna funkcjonowania człowieka, a jego satysfakcjonujący poziom jest
niezbędny do osiągnięcia dobrostanu psychicznego. Jednak według wielu doniesień, w grupie pacjentów z zaburzeniami
psychicznymi jest to płaszczyzna szczególnie narażona na występowanie dysfunkcji, zarówno w sferze somatycznej,
jak i psychicznej. Celem pracy jest zweryfikowanie zależności pomiędzy poziomem odczuwanego lęku a poziomem
funkcjonowania seksualnego wśród osób leczonych psychiatrycznie.
Materiał i metody: W badaniu wzięło udział 40 pacjentów leczonych psychiatrycznie w wieku 18–65 lat, spełniających
kryteria rozpoznania zaburzeń psychicznych, oraz 40 zdrowych osób, które wyraziły świadomą zgodę na udział w badaniu.
Wykorzystano Kwestionariusz Własnej Seksualności (KWS), Indeks Funkcji Seksualnych Kobiet (FSFI), Kwestionariusz
zaburzeń erekcji (IIEF), Kwestionariusz Zaburzeń Seksualnych (KZS-K, KZS-M) oraz Skalę Mell-Krat oddzielne dla kobiet
i mężczyzn oraz kwestionariusz lęku: STAI, czyli Inwentarz Stanu i Cechy Lęku.
Wyniki: Porównanie grupy badawczej z grupą kontrolną wykazało korelację stanu psychicznego z zaburzeniami funkcji
seksualnych. W grupie badawczej równie częściej występowały zaburzenie seksualne. Istotna korelacja dodatnia (r =
0,48, p < 0,05) w badaniu KZS-S w kategorii „zaburzenia seksualne” wskazywała, że kobiety znajdujące się w grupie
badawczej osiągały wyższy wynik w tej sekcji niż kobiety w grupie kontrolnej. U mężczyzn sklasyfikowanych jako chorzy
psychicznie też zaobserwowano powszechne występowanie dysfunkcji seksualnej. Wyniki kwestionariusza IIFE wykazały
u nich znacznie częstsze problemy z wywołaniem i utrzymaniem erekcji (r = 0,52, p < 0,05).
Wnioski: Pacjenci psychiatryczni są zdecydowanie mniej zadowoleni ze swojego życia seksualnego niż osoby zdrowe,
częściej dochodzi u nich do dysfunkcji seksualnych. U osób ze współwystępowaniem lęku czy zaburzeń lękowych znacznie
częściej obserwuje się dysfunkcje seksualne. Udowadnia to potrzebę badania sfery seksualnej pacjentów w celu
poprawy ich samopoczucia.
Słowa kluczowe: seksualnośćlękzaburzenia psychicznedysfunkcje seksualne
Referencje
- McCabe MP, Sharlip ID, Atalla E, et al. Definitions of Sexual Dysfunctions in Women and Men: A Consensus Statement From the Fourth International Consultation on Sexual Medicine 2015. J Sex Med. 2016; 13(2): 135–143.
- Jodko A, Łowacz J, Kokoszka J. Zgłaszanie zaburzeń funkcji seksualnych jako objawu podczas terapii zaburzeń lękowych. Seksuologia Polska. 2008: 26–32.
- Clayton AH, Alkis AR, Parikh NB, et al. Sexual dysfunction due to psychotropic medications. Psychiatr Clin North Am. 2016; 39(3): 427–463.
- Oettingen J. Dysfunkcje seksualne - podejście oparte na teorii poznawczej. Seksuologia Polska. 2013: 68–70.
- Colón Vilar G, Concepción E, Galynker I, et al. Assessment of sexual fantasies in psychiatric inpatients with mood and psychotic disorders and comorbid personality disorder traits. J Sex Med. 2016; 13(2): 262–269.
- Izdebski Z. Wprowadzenie do seksuolności człowieka. In: Seksuologia Polaków na początku XXI wieku. Studium badawcze. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego , Kraków 2012: 48–49.
- Internetowa encyklopedia PWN. https://encyklopedia.pwn.pl/ (26.02.2018).
- Kucz EA. Biologiczne aspekty seksualności człowieka. In: Beisert M. ed. Seksualność w cyklu życia człowieka. Zakład wydawniczy K. Domke, Poznań 2004: 29–35.
- Beisert M. Psychofizjologia Seksualności. In: Lew-Starowicz Z, Skrzypulec V. ed. Podstawy seksuologii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010 : 83–84.
- Lew-Starowicz Z. Seksuologia psychospołeczne. In: Lew-Starowicz Z, Skrzypulec V. ed. Podstawy seksuologii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010: 25–33.
- Załustowicz A. Osoby z zaburzenia psychicznymi mieszkające w domu pomocy społecznej-niektóre włąściwości rozwoju i funkcjonowania seksualnego. Nowiny Lekarskie. 2011: 373–382.
- Lew-Starowicz, Z. Zaburzenia seksualne uwarunkowane kulturowo. W: M. Lew-Starowicz, Z. Lew-Starowicz i V. Skrzypulec-Plinta, redaktorzy Seksuologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017, s. : 525–531.
- Flatow E. Zdrowie seksualne w podstawach i zachowaniach studentów. Studium porównawcze na przykładzie Angli i Francji. , Poznań 2011.
- Lew-Starowicz Z. Zaburzenia seksualne. Termedia, Poznań 2017: 11–13.
- Brzeska A, Marcinek P. Problematyka seksuologiczna w szpitalu psychiatrycznym. Seksuologia Polska. 2008: 57–58.
- Kuczyński W, Rzewuska M, Luks M. Wpływ leków przeciwpsychotycznych na funkcje seksualne. Seksuologia Polska. 2003 : 23–29.
- Basson R, Gilks T. Women's sexual dysfunction associated with psychiatric disorders and their treatment. Womens Health (Lond). 2018; 14: 1745506518762664.
- Lew-Starowicz M. Problemy seksualne w psychiatrii. In: Lew-Starowicz Z, Skrzypulec-Plinta V. ed. Seksuologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017: 425–438.
- Waldinger MD. Psychiatric disorders and sexual dysfunction. Handb Clin Neurol. 2015; 130: 469–489.
- Baggaley M. Sexual dysfunction in schizophrenia: focus on recent evidence. Hum Psychopharmacol. 2008; 23(3): 201–209.
- de Boer MK, Castelein S, Wiersma D, et al. The facts about sexual (Dys)function in schizophrenia: an overview of clinically relevant findings. Schizophr Bull. 2015; 41(3): 674–686.
- Williams K, Reynolds M. Sexual Dysfunction in Major Depression. CNS Spectrums. 2014; 11(S9): 19–23.
- Grover S, Mattoo SK, Pendharkar S, et al. Sexual dysfunction in patients with alcohol and opioid dependence. Indian J Psychol Med. 2014; 36(4): 355–365.
- Małus A, Galińska-Skok B, Konarzewska B, et al. Podejmowanie tematów seksualnych w rozmowie lekarza z pacjentem w ambulatoryjnym leczeniu psychiatrycznym. Seksuologia Polska. 2014: 51–57.
- Zemishlany Z, Weizman A. The impact of mental illness on sexual dysfunction. Adv Psychosom Med. 2008; 29: 89–106.
- Berner M. [Sexual dysfunction associated with psychotropic drugs and treatment options]. Nervenarzt. 2017; 88(5): 459–465.
- Gmitrowicz A, Kropiwnicki P Zaburzenia lękowe. http://a.umed.pl/psychiatria/dydaktyka/2016/Zaburzenia%20lekowe. (12.03.2019).
- Chuchra M, Pawłowska B. Współzależności między lękiem a przedchorobowym i aktualnym obrazem siebie u chorych na schizofrenię paranoidalną. Psychiatria Polska. 2005: 327–336.
- Koszewska I, Święcicki Ł. Lęk w przebiegu innych zaburzeń psychicznych. In: Nie bój się lęku. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008: 88–94.
- Jackowska E. Stygmatyzacja i wykluczenie społeczne osób chorujących na schizofrenię – przegląd badań i mechanizmy psychologiczne. Psychiatria Polska. 2009: 655–670.
- Herek G. Confronting sexual stigma and prejudice: theory and practice. Journal of Social Issues. 2007; 63(4): 905–925.
- Lipczyński, A. Lęk dezintegracyjny u chorych na schizofrenię- www.psychiatria.pl. http://www.psychiatria.pl/artykul/lek-dezintegracyjny-u-chorych-na-schizofrenie/732 (2.05.2019).
- Koszewska I, Święcicki Ł. Rodzaje zaburzeń lękowych. In: Nie bój się lęku. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008: 36–55.
- Zięba A, Siwek M, Wróbel A, et al. Miejsce lęku w obrazie psychopatologicznym depresji. Lęk i depresja. 2003: 87–97.
- Jaeschke R, Siwek M, Grabski B, et al. Współwystępowanie zaburzeń depresyjnych i lękowych. Psychiatria. 2010: 189–197.
- Preeti S, Jayaram SD, Chittaranjan A. Sexual Dysfunction in Patients with Antidepressant-treated Anxiety or Depressive Disorders: a Pragmatic Multivariable Longitudinal Study. East Asian Arch Psychiatry. 2018; 28(1): 9–16.
- Koszewska I, Święcicki Ł. Lęk a osobowość. In: Nie bój się lęku. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008: 83–87.
- Hammen C. Definiowanie i diagnozowanie depresji . In: Trzebiatowska M. ed. Depresja. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006 : 29–33.
- Laurent SM, Simons AD. Sexual dysfunction in depression and anxiety: conceptualizing sexual dysfunction as part of an internalizing dimension. Clin Psychol Rev. 2009; 29(7): 573–585.
- McCabe M, Althof SE, Assalian P, et al. Psychological and interpersonal dimensions of sexual function and dysfunction. J Sex Med. 2010; 7(1 Pt 2): 327–336.
- Mielimąka M, Rutkowski K, Cyranka K, et al. Lęk – cecha i lęk – stan u pacjentów leczonych intensywną, krótkoterminową psychoterapią grupową z powodu zaburzeń nerwicowych i osobowości. Psychiatria Polska. 2017: 1165–1179.
- Kayhan F, Küçük A, Satan Y, et al. Sexual dysfunction, mood, anxiety, and personality disorders in female patients with fibromyalgia. Neuropsychiatr Dis Treat. 2016; 12: 349–355.
- Lew-Starowicz M. Zaburzenia erekcji . In: Lew-Starowicz M, Lew-Starowicz Z, Skrzypulec-Plinta V. ed. Seksuologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017: 260–275.
- Zhang X, Tang D, Xu C, et al. The relationship between self-estimated intravaginal ejaculatory latency time and International Prostate Symptom Score in middle-aged men complaining of ejaculating prematurely in China. J Sex Med. 2015; 12(3): 705–712.
- Corretti G, Baldi I. The relationship between anxiety disorders and sexual dysfunction. Psychiatric Times. 2007.
- Kwiatkowska S, Kocur D. Życie seksualne pacjentów cierpiących na wybrane zaburzenia nerwicowe. Seksuologia Polska. 2017: 9–16.
- Bossini L, Fortini V, Casolaro I, et al. Dysfunkcje seksualne, choroby psychiczne jakość życia – praca przeglądowa. Psychiatria Polska. 2014: 715–726.
- Janus M, Szulc A. Seksuologiczne narzędzia diagnostyczne w Polsce i na świecie. Seksuologia Polska. 2015: 31–35.
- Brodniak WA, Kasperek-Zimowska B B, Sarol-Kulka A. Zaburzenia seksualne w chorobach psychicznych. In: Ostrowska A. ed. O seksualności osób niepełnosprawnych. Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa 2007: 65.
- Wróbel M, Mosiołek A. Dysfunkcje seksualne w przebiegu zaburzeń depresyjnych. Psychiatria. 2018; 15(1): 39–44.
- Kennedy SH, Rizvi S. Sexual dysfunction, depression, and the impact of antidepressants. J Clin Psychopharmacol. 2009; 29(2): 157–164.
- Jakima S, Murawiec S. Problemy seksualne w schizofrenii. Seksuologia Polska . 2008; 2: 83–90.
- Chojnowski J, Więdłocha M, Mosiołek A. Zaburzenia seksualne u pacjentów ze schizofrenią. Psychiatria. 2017 ; 14(1): 35–39.
- Tejkowski S. Zaburzenia seksualne u pacjentów chorujących na nerwicę i zaburzenia osobowości. Psychoter. 1986; 58(3): 39–46.
- Araszkiewicz A, Krzemińska A. Zaburzenia seksualne u pacjentów z zespołem lęku napadowego i zespołem lęku społecznego. Psychiatria Ogólna. 2013; 27: 31.
- Jankowiak B, Waszyńska K. Postawy wobec związków intymnych mężczyzn hetero-, homo- i biseksualnych. Psychiatria. 2017 ; 14(4): 232–241.