dostęp otwarty
Objawy stresu pourazowego i potraumatyczny wzrost u osób zmagających się z chorobami somatycznymi — rola zakłóceń w podstawowych przekonaniach
- Uniwersytet Łódzki, ul. Smugowa 10/12, 91-433 Łódź, Polska
dostęp otwarty
Streszczenie
Wstęp: W występowaniu negatywnych i pozytywnych konsekwencji doświadczonych zdarzeń traumatycznych istotną rolę przypisuje się podstawowym (kluczowym) przekonaniom. Celem podjętych badań było ustalenie jaką rolę pełnią zakłócenia w podstawowych przekonaniach w występowaniu objawów stresu pourazowego (Posttraumatic stress disorder – PTSD) i potraumatycznego wzrostu wśród osób zmagających się z chorobami somatycznymi. Materiał i metody: Analizie poddano wyniki 124 osób w wieku 20-79 lat (M = 46,9; SD = 17,2), z czego większość (58,1%) stanowiły kobiety. Pierwszą grupę badanych stanowili rodzice zmagający się z chorobą dziecka (n = 64; 51,6% ogółu badanych), drugą – osoby zmagające się z chorobą własną (n = 60; 48,4%). W badaniach wykorzystano Listę Zaburzeń po Stresie Traumatycznym, Inwentarz Potraumatycznego Rozwoju oraz Inwentarz Podstawowych Przekonań. Wyniki: Obydwie badane grupy nie różniły się w sposób istotny w zakresie nasilenia objawów PTSD oraz stopnia zakłóceń w podstawowych przekonaniach. Natomiast osoby zmagające się chorobą własną charakteryzowały się wyższym nasileniem potraumatycznego wzrostu. Zakłócenia w podstawowych przekonaniach były dodatnio powiązane z potraumatycznym wzrostem w obydwu grupach badanych oraz z PTSD, ale głównie w grupie rodziców chorych dzieci. Predyktorem negatywnych, ale także pozytywnych zmian potraumatycznych, wśród osób zmagających się z chorobą dziecka okazały się przede wszystkim przekonania dotyczące znaczenia swojego życia, duchowości i wartości jako osoby. Natomiast w przypadku osób zmagających się z chorobą własną taką rolę pełniły zakłócenia w przekonaniach dotyczących relacji z innymi, własnych możliwości i przyszłości. Wnioski: Związek między zakłóceniami w podstawowych przekonaniach a PTSD zależy od tego, kogo dotyczy choroba. Modyfikowanie podstawowych przekonań może mieć istotne znaczenie w procesie adaptacji do traumy.
Streszczenie
Wstęp: W występowaniu negatywnych i pozytywnych konsekwencji doświadczonych zdarzeń traumatycznych istotną rolę przypisuje się podstawowym (kluczowym) przekonaniom. Celem podjętych badań było ustalenie jaką rolę pełnią zakłócenia w podstawowych przekonaniach w występowaniu objawów stresu pourazowego (Posttraumatic stress disorder – PTSD) i potraumatycznego wzrostu wśród osób zmagających się z chorobami somatycznymi. Materiał i metody: Analizie poddano wyniki 124 osób w wieku 20-79 lat (M = 46,9; SD = 17,2), z czego większość (58,1%) stanowiły kobiety. Pierwszą grupę badanych stanowili rodzice zmagający się z chorobą dziecka (n = 64; 51,6% ogółu badanych), drugą – osoby zmagające się z chorobą własną (n = 60; 48,4%). W badaniach wykorzystano Listę Zaburzeń po Stresie Traumatycznym, Inwentarz Potraumatycznego Rozwoju oraz Inwentarz Podstawowych Przekonań. Wyniki: Obydwie badane grupy nie różniły się w sposób istotny w zakresie nasilenia objawów PTSD oraz stopnia zakłóceń w podstawowych przekonaniach. Natomiast osoby zmagające się chorobą własną charakteryzowały się wyższym nasileniem potraumatycznego wzrostu. Zakłócenia w podstawowych przekonaniach były dodatnio powiązane z potraumatycznym wzrostem w obydwu grupach badanych oraz z PTSD, ale głównie w grupie rodziców chorych dzieci. Predyktorem negatywnych, ale także pozytywnych zmian potraumatycznych, wśród osób zmagających się z chorobą dziecka okazały się przede wszystkim przekonania dotyczące znaczenia swojego życia, duchowości i wartości jako osoby. Natomiast w przypadku osób zmagających się z chorobą własną taką rolę pełniły zakłócenia w przekonaniach dotyczących relacji z innymi, własnych możliwości i przyszłości. Wnioski: Związek między zakłóceniami w podstawowych przekonaniach a PTSD zależy od tego, kogo dotyczy choroba. Modyfikowanie podstawowych przekonań może mieć istotne znaczenie w procesie adaptacji do traumy.
Słowa kluczowe
trauma, PTSD, potraumatyczny wzrost, zakłócenia w przekonaniach, choroba somatyczna
Tytuł
Objawy stresu pourazowego i potraumatyczny wzrost u osób zmagających się z chorobami somatycznymi — rola zakłóceń w podstawowych przekonaniach
Czasopismo
Numer
Typ artykułu
Praca badawcza (oryginalna)
Strony
114-123
Opublikowany online
2019-07-11
Wyświetlenia strony
916
Wyświetlenia/pobrania artykułu
712
Rekord bibliograficzny
Psychiatria 2019;16(3):114-123.
Słowa kluczowe
trauma
PTSD
potraumatyczny wzrost
zakłócenia w przekonaniach
choroba somatyczna
Autorzy
Nina Jolanta Ogińska-Bulik
- Devine KA, Reed-Knight B, Loiselle KA, et al. Posttraumatic growth in young adults who experienced serious childhood illness: a mixed-methods approach. J Clin Psychol Med Settings. 2010; 17(4): 340–348.
- Cordova MJ, Studts JL, Hann DM, et al. Symptom structure of PTSD following breast cancer. J Trauma Stress. 2000; 13(2): 301–319.
- Shelby R, Golden-Kreutz D, Andersen B. PTSD diagnoses, subsyndromal symptoms, and comorbidities contribute to impairments for breast cancer survivors. Journal of Traumatic Stress. 2008; 21(2): 165–172.
- Chan CM, Ng CG, Taib NA, et al. Course and predictors of post-traumatic stress disorder in a cohort of psychologically distressed patients with cancer: A 4-year follow-up study. Cancer. 2018; 124(2): 406–416.
- Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 2014.
- Kangas M, Henry JL, Bryant RA. Posttraumatic stress disorder following cancer. A conceptual and empirical review. Clin Psychol Rev. 2002; 22(4): 499–524.
- Ogińska-Bulik N. Potraumatyczny wzrost u chorych onkologicznie – rola osobowości i ruminacji. Psychiatria. 2017; 14(1): 53–60.
- Ogińska-Bulik N. The negative and positive effects of trauma resulting from cancer – the role of personality and rumination. Current Issues in Personality Psychology. 2017; 4: 232–243.
- Kazak AE, Boeving CA, Alderfer MA, et al. Posttraumatic stress symptoms during treatment in parents of children with cancer. J Clin Oncol. 2005; 23(30): 7405–7410.
- Ljungman L, Cernvall M, Grönqvist H, et al. Long-term positive and negative psychological late effects for parents of childhood cancer survivors: a systematic review. PLoS One. 2014; 9(7): e103340.
- Cernvall M, Skogseid E, Carlbring P, et al. Experiential Avoidance and Rumination in Parents of Children on Cancer Treatment: Relationships with Posttraumatic Stress Symptoms and Symptoms of Depression. J Clin Psychol Med Settings. 2016; 23(1): 67–76.
- Ogińska-Bulik N, Socha I. Symptoms of posttraumatic stress among parents struggling with their child’s cancer – the role of negative cognitions and disruption in core beliefs. Postępy Psychiatrii i Neurologii. 2017; 26(4): 206–220.
- Tedeschi RG, Calhoun LG. The Posttraumatic Growth Inventory: measuring the positive legacy of trauma. J Trauma Stress. 1996; 9(3): 455–471.
- Tedeschi RG, Calhoun LG. Posttraumatic growth: Conceptual foundations and empirical evidence. Psychol Inq. 2004; 15: 1–8.
- Ogińska-Bulik N. Pozytywne skutki doświadczeń traumatycznych czyli kiedy łzy zamieniają się w perły. Wydawnictwo Difin, Warszawa 2013.
- Ogińska-Bulik N. Dwa oblicza traumy – negatywne i pozytywne skutki zdarzeń traumatycznych u pracowników służb ratowniczych. Wyd. Difin, Warszawa 2015.
- Cormio C, Muzzatti B, Romito F, et al. Posttraumatic growth and cancer: a study 5 years after treatment end. Support Care Cancer. 2017; 25(4): 1087–1096.
- Martino M, Freda M. Post-traumatic growth in cancer survivors: Narrative markers and functions of the experience's transformation. The Qualitative Report. 2016; 21(4): 765-780. Retrieved from http://nsuworks.nova.edu/tqr/vol21/iss4/11.
- Ogińska-Bulik N. Potraumatyczny rozwój w chorobie nowotworowej – rola prężności. Polskie Forum Psychologiczne. 2010; 15(2): 125–139.
- Ogińska-Bulik N. The role of ruminations in the relation between personality and positive posttraumatic changes resulting from struggling with cancer. Health Psychology Report. 2018; 6(4): 296–306.
- Barakat LP, Alderfer MA, Kazak AE. Posttraumatic growth in adolescent survivors of cancer and their mothers and fathers. J Pediatr Psychol. 2006; 31(4): 413–419.
- Ogińska-Bulik N, Ciechomska M. Wzrost po traumie u rodziców zmagających się z chorobą nowotworową dziecka – rola ruminacji. Postępy Psychiatrii i Neurologii 2016. 25(2): 99-110, http://dx doi org/101016/j pin. 2016; 05002.
- Ogińska-Bulik N. Zasoby osobiste a wzrost po traumie u rodziców zmagających się z chorobą nowotworową dziecka. Psychoonkologia. 2017; 20: 1–8.
- Wu K, Zhang Y, Liu Z, et al. Coexistence and different determinants of posttraumatic stress disorder and posttraumatic growth among Chinese survivors after earthquake: role of resilience and rumination. Front Psychol. 2015; 6: 1043.
- Wu Z, Xu J, Sui Y. Posttraumatic stress disorder and posttraumatic growth coexistence and the risk factors in Wenchuan earthquake survivors. Psychiatry Res. 2016; 237: 49–54.
- Ogińska-Bulik N. Rola objawów stresu pourazowego w rozwoju po traumie u pracowników służb ratowniczych. W: I. Janicka, M. Znajmiecka-Sikora (red). Rodzina i kariera Wyd. UŁ, Łódź, 2014, s. 2014: 389–402.
- Janoff-Bulman R. Shattered assumptions: towards a new psychology of trauma. The Free Press, New York 1992.
- Foa EB, Rothbaum BO. Treating the trauma of rape: Cognitive-behavioral therapy for PTSD. Guilford Press, New York 1998.
- Ehlers A, Clark D. A cognitive model of posttraumatic stress disorder. Behaviour Research and Therapy. 2000; 38(4): 319–345.
- Williams R, Davis M, Millsap R. Development of the cognitive processing of trauma scale. Clinical Psychology & Psychotherapy. 2002; 9(5): 349–360.
- Calhoun L, Cann A, Tedeschi R. The Posttraumatic Growth Model: Sociocultural Considerations. Posttraumatic Growth and Culturally Competent Practice. 2012: 1–14.
- Cann A, Calhoun LG, Tedeschi RG, et al. The Core Beliefs Inventory: a brief measure of disruption in the assumptive world. Anxiety Stress Coping. 2010; 23(1): 19–34.
- Barton S, Boals A, Knowles L. Thinking about trauma: the unique contributions of event centrality and posttraumatic cognitions in predicting PTSD and posttraumatic growth. J Trauma Stress. 2013; 26(6): 718–726.
- Lindstrom C, Cann A, Calhoun L, et al. The relationship of core belief challenge, rumination, disclosure, and sociocultural elements to posttraumatic growth. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy. 2013; 5(1): 50–55.
- Zhou X, Wu X, Fu F, et al. Core belief challenge and rumination as predictors of PTSD and PTG among adolescent survivors of the Wenchuan earthquake. Psychol Trauma. 2015; 7(4): 391–397.
- Juczyński Z, Ogińska-Bulik N. The importance of core beliefs in the process of posttraumatic adaptation – the Polish adaptation of the Core Beliefs Inventory. Postępy Psychiatrii i Neurologii. 2018; 27(2): 102–119.
- Weathers F, Litz B, Keane T, Palmieri P, Marx B, Schnurr P. The PTSD Checklist for DSM–5 (PCL-5). National Center for PTSD 2013; www.ptsd.va.gov.
- Ogińska-Bulik N, Juczyński Z. Rozwój potraumatyczny – charakterystyka i pomiar. Psychiatria. 2010; 7(4): 129–142.