Dysocjacyjne zaburzenie tożsamości (osobowość mnoga) — powszechniejsze niż wcześniej sądzono
Streszczenie
Objawy dysocjacyjne stanowią element obrazu klinicznego wielu zaburzeń psychicznych. W niniejszej pracy dokonano
przeglądu klinicznych, fenomenologicznych i epidemiologicznych danych dotyczących zaburzenia, a także zaleceń co
do diagnostyki oraz postępowania terapeutycznego u pacjentów z dysocjacyjnym zaburzeniem tożsamości.
Dysocjacyjne zaburzenia osobowości (DID) polega na wytworzeniu się dodatkowych osobowości przejmujących kontrolę
nad zachowaniem człowieka. Zakłócenie tożsamości wiąże się z wyraźną nieciągłością poczucia siebie i poczucia woli.
Zakłóceniu temu towarzyszą zmiany afektu, zachowania, świadomości, pamięci czy percepcji.
Etiologia zaburzenia nie jest do końca poznana, jednak wyniki dotychczas przeprowadzonych badań wskazują na
doświadczenie ciężkiej traumy jako najpoważniejszy czynnik etiologiczny. Mechanizm dysocjacji pozwala na uniknięcie
odczuwania negatywnych emocji, w odpowiedzi na czynnik traumatyzujący. Wyniki badań wskazują także na udział
czynników genetycznych w patogenezie zaburzenia.
Częstość występowania zaburzeń dysocjacyjnych osobowości szacuje się średnio na około 1% w badaniach środowiskowych,
częściej wśród kobiet niż mężczyzn. Wyniki badań sugerują, że DID nie jest rzadkim zaburzeniem, a jego częstość
występowania można porównać do częstości pojawiania się schizofrenii w populacji ogólnej.
Psychoterapia stanowi podstawę leczenia zaburzeń dysocjacyjnych. Leczenie farmakologiczne pełni rolę wspomagającą,
a jego rodzaj zależy od objawów prezentowanych przez danego pacjenta.
Wiele aspektów dotyczących DID pozostaje wciąż niezbadanych, mimo że pierwsze wzmianki o DID w literaturze pochodzą
sprzed ponad stu lat. Wielu lekarzy psychiatrów wciąż podaje w wątpliwość istnienie dysocjacyjnych zaburzeń
osobowości, inni zaś nie podejmują się ich rozpoznawania.
Słowa kluczowe: dysocjacjadysocjacyjne zaburzenie tożsamościosobowość mnoga
Referencje
- American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5), American Psychiatric Association, Arlington 2013. https://www.sciencetheearth.com/uploads/2/4/6/5/24658156/dsm-v-manual_pg490.pdf.
- Moyano O, Claudon P, Colin V, et al. Study of dissociative disorders and depersonalization in a sample of young adult French population. Encephale. 2001; 27(6): 559–569.
- Brand BL, Classen CC, McNary SW, et al. A review of dissociative disorders treatment studies. J Nerv Ment Dis. 2009; 197(9): 646–654.
- Brand BL, Myrick AC, Ducharme E. Dissociative disorders. In: Grossman LL, Walfish S. ed. Translating psychological research into practice. Springer Publishing Co., New York 2014: 167–173.
- Pużyński S, Wciórka J. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Wyd. 2. Vesalius, Kraków: 2000: 138.
- Tomalski R. Aleksytymia i dysocjacja. Psychoterapia. 2008; 2(125): 35–43.
- Ross CA, Ross CA, Xiao Z, et al. Epidemiology of multiple personality disorder and dissociation. Psychiatr Clin North Am. 1991; 14(3): 503–517.
- Sar V, Akyüz G, Doğan O. Prevalence of dissociative disorders among women in the general population. Psychiatry Res. 2007; 149(1-3): 169–176.
- Spiegel D, Lewis-Fernández R, Lanius R, et al. Dissociative disorders in DSM-5. Depress Anxiety. 2011; 28(9): 824–852.
- Ross CA, Miller SD, Reagor P, et al. Structured interview data on 102 cases of multiple personality disorder from four centers. Am J Psychiatry. 1990; 147(5): 596–601.
- Saxe GN, van der Kolk BA, Berkowitz R, et al. Dissociative disorders in psychiatric inpatients. Am J Psychiatry. 1993; 150(7): 1037–1042.
- Barton N. Dissociative identity disorder. In: Gabbard GO. ed. Gabbard’s treatments of psychiatric disorders. American Psychiatric Pub., Arlington 2017.
- Afifi TO, Mather A, Boman J, et al. Childhood adversity and personality disorders: results from a nationally representative population-based study. J Psychiatr Res. 2011; 45(6): 814–822.
- Sugaya L, Hasin DS, Olfson M, et al. Child physical abuse and adult mental health: a national study. J Trauma Stress. 2012; 25(4): 384–392.
- Allen JG, Smith WH. Diagnosing dissociative disorders. Bull Menninger Clin. 1993; 57(3): 328–343.
- Ellason JW, Ross CA, Fuchs DL. Lifetime axis I and II comorbidity and childhood trauma history in dissociative identity disorder. Psychiatry. 1996; 59(3): 255–266.
- Becker-Blease KA, Deater-Deckard K, Eley T, et al. A genetic analysis of individual differences in dissociative behaviors in childhood and adolescence. J Child Psychol Psychiatry. 2004; 45(3): 522–532.
- Pieper S, Out D, Bakermans-Kranenburg MJ, et al. Behavioral and molecular genetics of dissociation: the role of the serotonin transporter gene promoter polymorphism (5-HTTLPR). J Trauma Stress. 2011; 24(4): 373–380.
- Savitz JB, van der Merwe L, Newman TK, et al. The relationship between childhood abuse and dissociation. Is it influenced by catechol-O-methyltransferase (COMT) activity? Int J Neuropsychopharmacol. 2008; 11(2): 149–161.
- Chalavi S, Vissia EM, Giesen ME, et al. Abnormal hippocampal morphology in dissociative identity disorder and post-traumatic stress disorder correlates with childhood trauma and dissociative symptoms. Hum Brain Mapp. 2015; 36(5): 1692–1704.
- Vermetten E, Schmahl C, Lindner S, et al. Hippocampal and amygdalar volumes in dissociative identity disorder. Am J Psychiatry. 2006; 163(4): 630–636.
- Boon S, Draijer N. Multiple personality disorder in The Netherlands: a clinical investigation of 71 patients. Am J Psychiatry. 1993; 150(3): 489–494.
- Putnam FW, Guroff JJ, Silberman EK, et al. The clinical phenomenology of multiple personality disorder: review of 100 recent cases. J Clin Psychiatry. 1986; 47(6): 285–293.
- Ross CA, Norton GR, Wozney K. Multiple personality disorder: an analysis of 236 cases. Can J Psychiatry. 1989; 34(5): 413–418.
- Ludwig AM, Brandsma JM, Wilbur CB, et al. The objective study of a multiple personality. Or, are four heads better than one? Arch Gen Psychiatry. 1972; 26(4): 298–310.
- Nissen MJ, Ross JL, Willingham DB, et al. Memory and awareness in a patient with multiple personality disorder. Brain Cogn. 1988; 8(1): 117–134.
- Kim I, Kim D, Jung HJ. Dissociative identity disorders in Korea: two recent cases. Psychiatry Investig. 2016; 13(2): 250–252.
- Gentile JP, Dillon KS, Gillig PM. Psychotherapy and pharmacotherapy for patients with dissociative identity disorder. Innov Clin Neurosci. 2013; 10(2): 22–29.
- Sadock BJ, Sadock VA. Kaplan and Sadock’s comprehensive book of psychiatry. Wyd. 7 . Williams and Wilkins. Philadelphia; 2000: 960.
- Şar V, Mutluer T, Necef I, et al. Trauma, Creativity, and Trance: Special Ability in a Case of Dissociative Identity Disorder. Am J Psychiatry. 2018; 175(6): 506–507.
