Anhedonia. Co o niej wiemy i jak ją badać?

Streszczenie

Anhedonia to zarówno objaw depresji, schizofrenii, uzależnień, jak i cecha występująca w populacji ogólnej. Pierwotnie definiowano ją jako „niemożność odczuwania przyjemności”. W świetle współczesnych badań dotyczących odczuwania przyjemności definicja ta przestaje być aktualna. Odczuwanie przyjemności wiąże się z procesami przetwarzania nagród podzielonymi na trzy etapy: uczenie się, pożądanie oraz satysfakcję. Za każdy z etapów przetwarzania nagród odpowiada neuronalna aktywność w obrębie mózgowego układu nagrody, której zaburzenia skutkują anhedonią. Autorzy współczesnych badań próbują precyzyjnie określić przyczyny anhedonii, wykorzystując zarówno kwestionariusze samoopisowe, zadania behawioralne oraz techniki neuroobrazowania. Wyniki tych badań stanowią podstawę do redefinicji anhedonii. W artykule zaprezentowano najczęściej używane kwestionariusze do pomiaru anhedonii: PAS, SAS, SHAPS, TEPS oraz DARS. Dyskutowane są ich własności psychometryczne oraz różnice w założeniach teoretycznych. Opisano także procedury eksperymentalne wykorzystywane w badaniach nad anhedonią, pozwalające mierzyć aktywność neuronalną na etapie uczenia się, pożądania oraz satysfakcji. Wykorzystanie pomiarów na wielu poziomach: opisu subiektywnych odczuć, behawioralnym, a także aktywności układu nerwowego pozwalają na kompleksową analizę anhedonii oraz porównanie jej właściwości pomiędzy różnymi grupami osób badanych. Zastosowanie zarówno kwestionariuszy samoopisowych, jak i procedur eksperymentalnych oraz opis ich wzajemnych zależności daje szansę na lepsze poznanie mechanizmów leżących u podłoża anhedonii oraz skuteczniejszej diagnozy pacjentów z zaburzeniami psychiatrycznymi.