Zaburzenia seksualne u pacjentów ze schizofrenią
Streszczenie
Na przebieg schizofrenii wpływają między innymi takie czynniki, jak stosowane leczenie farmakologiczne, oddziaływania psychoterapeutyczne, dostępność opieki, czy środowisko, w którym funkcjonuje pacjent. Jednym z kluczowych czynników wpływających na rokowanie w schizofrenii pozostaje jednak poziom współpracy w terapii. Ważnym czynnikiem mogącym wpływać na poziom współpracy w leczeniu, któremu niestety poświęca się zbyt mało uwagi, jest seksualność osób chorujących na schizofrenię. Przyczyny tego zjawiska mogą być różnorakie. Zarówno lekarze jak i pacjenci mogą czasami czuć się nieswojo, poruszając tematy związane z seksualnością. Pacjenci mogą odczuwać lęk przed innymi osobami, wstyd przed poruszaniem tematyki intymnej, mieć poczucie, że rozmowy na temat seksualności są mniej istotne niż na przykład na temat objawów choroby, może to być związane także z odczuwaną przez chorych nieufnością czy też utrzymującymi się objawami psychotycznymi. W artykule przedstawiono wpływ najistotniejszych czynników wpływających na funkcjonowanie seksualne pacjentów ze schizofrenią. Pokazano, jak wielkie znaczenie na seksualność ma sam proces chorobowy oraz w jaki sposób może się ona modyfikowany poprzez włączenie leków psychotropowych.
Słowa kluczowe: schizofreniaseksualnośćleczenie
Referencje
- de Boer MK, Castelein S, Wiersma D, et al. The facts about sexual (Dys)function in schizophrenia: an overview of clinically relevant findings. Schizophr Bull. 2015; 41(3): 674–686.
- Malik P, Kemmler G, Hummer M, et al. EUFEST Study Group. Sexual dysfunction in first-episode schizophrenia patients: results from European First Episode Schizophrenia Trial. J Clin Psychopharmacol. 2011; 31(3): 274–280.
- Strauss B, Gross J. [Psychotropic drug-induced changes in sexuality--frequency and relevance in psychiatric practice]. Psychiatr Prax. 1984; 11(2): 49–55.
- McCann E. The expression of sexuality in people with psychosis: breaking the taboos. J Adv Nurs. 2000; 32(1): 132–138.
- Knegtering H, van den Bosch R, Castelein S, et al. Are sexual side effects of prolactin-raising antipsychotics reducible to serum prolactin? Psychoneuroendocrinology. 2008; 33(6): 711–717.
- Serretti A, Chiesa A. A meta-analysis of sexual dysfunction in psychiatric patients taking antipsychotics. Int Clin Psychopharmacol. 2011; 26(3): 130–140.
- Baggaley M. Sexual dysfunction in schizophrenia: focus on recent evidence. Hum Psychopharmacol. 2008; 23(3): 201–209.
- Fan X, Henderson DC, Chiang E, et al. Sexual functioning, psychopathology and quality of life in patients with schizophrenia. Schizophr Res. 2007; 94(1-3): 119–127.
- Dossenbach M, Dyachkova Y, Pirildar S, et al. Effects of atypical and typical antipsychotic treatments on sexual function in patients with schizophrenia: 12-month results from the Intercontinental Schizophrenia Outpatient Health Outcomes (IC-SOHO) study. Eur Psychiatry. 2006; 21(4): 251–258.
- Compton MT, Miller AH. Priapism associated with conventional and atypical antipsychotic medications: a review. J Clin Psychiatry. 2001; 62(5): 362–366.
- Arias-Carrión O, Poppel E. Dopamine, learning and reward¬seeking behavior. Act Neurobiol Exp 2007, 67(4): 481–488.
- Canuso CM, Goldstein JM, Wojcik J, et al. Antipsychotic medication, prolactin elevation, and ovarian function in women with schizophrenia and schizoaffective disorder. Psychiatry Res. 2002; 111(1): 11–20.
- Bancroft J. Endocrinology of sexual function. Clin Obstet Gynaecol. 1980; 7(2): 253–281.
- Konarzewska B, Wołczyński S, Szulc A, et al. Effect of risperidone and olanzapine on reproductive hormones, psychopathology and sexual functioning in male patients with schizophrenia. Psychoneuroendocrinology. 2009; 34(1): 129–139.
- Smith SM, O'Keane V, Murray R. Sexual dysfunction in patients taking conventional antipsychotic medication. Br J Psychiatry. 2002; 181: 49–55.
- Kapur S, Langlois X, Vinken P, et al. The differential effects of atypical antipsychotics on prolactin elevation are explained by their differential blood-brain disposition: a pharmacological analysis in rats. J Pharmacol Exp Ther. 2002; 302(3): 1129–1134.
- Westheide J, Cohen S, Bender S, et al. Sexual dysfunction in psychiatric inpatients the role of antipsychotic medication. Pharmacopsychiatry. 2007; 40(4): 140–145.
- Westheide J, Cvetanovska G, Albrecht C, et al. Prolactin, subjective well-being and sexual dysfunction: an open label observational study comparing quetiapine with risperidone. J Sex Med. 2008; 5(12): 2816–2826.
- Kennedy SH, Rizvi S. Sexual dysfunction, depression, and the impact of antidepressants. J Clin Psychopharmacol. 2009; 29(2): 157–164.
- Nunes LV, Moreira HC, Razzouk D, et al. Strategies for the treatment of antipsychotic-induced sexual dysfunction and/or hyperprolactinemia among patients of the schizophrenia spectrum: a review. J Sex Marital Ther. 2012; 38(3): 281–301.
- Hanssens L, L'Italien G, Loze JY, et al. The effect of antipsychotic medication on sexual function and serum prolactin levels in community-treated schizophrenic patients: results from the Schizophrenia Trial of Aripiprazole (STAR) study (NCT00237913). BMC Psychiatry. 2008; 8: 95.
- Nakonezny PA, Byerly MJ, Rush AJ. The relationship between serum prolactin level and sexual functioning among male outpatients with schizophrenia or schizoaffective disorder: a randomized double-blind trial of risperidone vs. quetiapine. J Sex Marital Ther. 2007; 33(3): 203–216.
- Byerly MJ, Nakonezny PA, Rush AJ. Sexual functioning associated with quetiapine switch vs. risperidone continuation in outpatients with schizophrenia or schizoaffective disorder: a randomized double-blind pilot trial. Psychiatry Res. 2008; 159(1-2): 115–120.
