dostęp otwarty
Potraumatyczny wzrost u chorych onkologicznie — rola osobowości i ruminacji
dostęp otwarty
Streszczenie
WSTĘP: Wśród uwarunkowań pozytywnych zmian potraumatycznych istotną rolę przypisuje się osobowości oraz aktywności poznawczej, a szczególnie ruminowaniu o doświadczonym zdarzeniu. Podjęte badania miały na celu ustalenie, czy u osób, które doświadczyły choroby nowotworowej, występuje związek między osobowością i ruminacjami a potraumatycznym wzrostem.
MATERIAŁ I METODY: Analizie poddano wyniki 60 osób w wieku 18–78 lat (M = 50,4, SD = 17,74), które chorowały na nowotwory złośliwe w obrębie twarzoczaszki. Większość badanych (68,3%) stanowiły kobiety. W badaniach wykorzystano Inwentarz Potraumatycznego Rozwoju, Inwentarz Osobowości (NEO-FFI) oraz Inwentarz Ruminacji o Negatywnym Zdarzeniu.
WYNIKI: U badanych osób, które doświadczyły choroby nowotworowej, występują pozytywne zmiany, ujawniane w postaci potraumatycznego wzrostu. Sumienność wiąże się ze wzrostem po traumie dodatnio, a neurotyczność ujemnie. Obydwa rodzaje ruminacji, tj. natrętne i refleksyjne, istotnie korelowały z potraumatycznym wzrostem. Szczególną rolę w występowaniu pozytywnych zmian potraumatycznych należy przypisać ruminacjom refleksyjnym, które okazały się predyktorami ogólnego wyniku potramatycznego wzrostu, a także pozytywnych zmian w percepcji siebie, relacji z innymi oraz doceniania życia.
WNIOSKI: Ruminowanie o doświadczonym zdarzeniu pełni ważniejszą rolę w występowaniu pozytywnych zmian potraumatycznych niż osobowość.
Streszczenie
WSTĘP: Wśród uwarunkowań pozytywnych zmian potraumatycznych istotną rolę przypisuje się osobowości oraz aktywności poznawczej, a szczególnie ruminowaniu o doświadczonym zdarzeniu. Podjęte badania miały na celu ustalenie, czy u osób, które doświadczyły choroby nowotworowej, występuje związek między osobowością i ruminacjami a potraumatycznym wzrostem.
MATERIAŁ I METODY: Analizie poddano wyniki 60 osób w wieku 18–78 lat (M = 50,4, SD = 17,74), które chorowały na nowotwory złośliwe w obrębie twarzoczaszki. Większość badanych (68,3%) stanowiły kobiety. W badaniach wykorzystano Inwentarz Potraumatycznego Rozwoju, Inwentarz Osobowości (NEO-FFI) oraz Inwentarz Ruminacji o Negatywnym Zdarzeniu.
WYNIKI: U badanych osób, które doświadczyły choroby nowotworowej, występują pozytywne zmiany, ujawniane w postaci potraumatycznego wzrostu. Sumienność wiąże się ze wzrostem po traumie dodatnio, a neurotyczność ujemnie. Obydwa rodzaje ruminacji, tj. natrętne i refleksyjne, istotnie korelowały z potraumatycznym wzrostem. Szczególną rolę w występowaniu pozytywnych zmian potraumatycznych należy przypisać ruminacjom refleksyjnym, które okazały się predyktorami ogólnego wyniku potramatycznego wzrostu, a także pozytywnych zmian w percepcji siebie, relacji z innymi oraz doceniania życia.
WNIOSKI: Ruminowanie o doświadczonym zdarzeniu pełni ważniejszą rolę w występowaniu pozytywnych zmian potraumatycznych niż osobowość.
Słowa kluczowe
potraumatyczny wzrost, osobowość, ruminacje, choroba nowotworowa
Informacje o artykuleTytuł
Potraumatyczny wzrost u chorych onkologicznie — rola osobowości i ruminacji
Czasopismo
Numer
Typ artykułu
Praca badawcza (oryginalna)
Strony
53-60
Opublikowany online
2017-03-01
Wyświetlenia strony
1466
Wyświetlenia/pobrania artykułu
3939
Rekord bibliograficzny
Psychiatria 2017;14(1):53-60.
Słowa kluczowe
potraumatyczny wzrost
osobowość
ruminacje
choroba nowotworowa
Autorzy
Nina Jolanta Ogińska-Bulik
Referencje (36)- Cordova MJ, Studts JL, Hann DM, et al. Symptom structure of PTSD following breast cancer. J Trauma Stress. 2000; 13(2): 301–319.
- Shelby R, Golden-Kreutz D, Andersen B. PTSD diagnoses, subsyndromal symptoms, and comorbidities contribute to impairments for breast cancer survivors. Journal of Traumatic Stress. 2008; 21(2): 165–172.
- Widera A, Juczyński Z, Popiela T. Psychologiczne wyznaczniki stresu pourazowego u pacjentów onkologicznych po okaleczających zabiegach chirurgicznych. Psychoonkologia. 2003; 7(2): 31–36.
- Tedeschi RG, Calhoun LG. The Posttraumatic Growth Inventory: measuring the positive legacy of trauma. J Trauma Stress. 1996; 9(3): 455–471.
- Tedeschi RG, Calhoun LG. Posttraumatic growth: Conceptual foundations and empirical evidence. Psychol Inq 2004; 15: 1–8.
- Ogińska-Bulik N. Pozytywne skutki doświadczeń traumatycznych, czyli kiedy łzy zamieniają się w perły. Wyd. Difin, Warszawa, 2013.
- Ogińska-Bulik N. Dwa oblicza traumy — negatywne i pozytywne skutki zdarzeń traumatycznych u pracowników służb ratowniczych. Wyd. Difin, Warszawa 2015.
- Mystakidou K, Tsilika E, Parpa E, et al. Post-traumatic growth in advanced cancer patients receiving palliative care. Br J Health Psychol. 2008; 13(Pt 4): 633–646.
- Bellizzi KM, Blank TO. Predicting posttraumatic growth in breast cancer survivors. Health Psychol. 2006; 25(1): 47–56.
- Carboon I, Anderson V, Pollard A, et al. Posttraumatic Growth Following a Cancer Diagnosis: Do World Assumptions Contribute? Traumatology. 2005; 11(4): 269–283.
- Ogińska-Bulik N. Potraumatyczny rozwój w chorobie nowotworowej — rola prężności. Pol Forum Psych. 2010; 15(2): 125–139.
- Ogińska-Bulik N. Rola ruminacji w występowaniu pozytywnych zmian potraumatycznych u osób zmagających się z chorobami nowotworowymi. Psychoonkologia. 2016; 20(1): 1–8.
- Linley PA, Joseph S. Positive change following trauma and adversity: a review. J Trauma Stress. 2004; 17(1): 11–21.
- Tashiro Ty, Frazier P. Personal Relationships. 2003; 10(1): 113–128.
- Karanci AN, Işıklı S, Aker AT, et al. Personality, posttraumatic stress and trauma type: factors contributing to posttraumatic growth and its domains in a Turkish community sample. Eur J Psychotraumatol. 2012; 3.
- Shakespeare-Finch J, Gow K, Smith S. Personality, Coping and Posttraumatic Growth in Emergency Ambulance Personnel. Traumatology. 2005; 11(4): 325–334.
- Calhoun LG, Tedeschi RG. The foundations of posttraumatic growth: An expanded framework. In: Calhoun LG, Tedeschi RG (ed.). Handbook of posttraumatic growth. Lawrence Erlbaum Associates, New Jersey 2006: 1–23.
- Calhoun LG, Cann A, Tedeschi RG. The posttraumatic growth model: Sociocultural considerations. In: Weiss T, Berger R (red.). Posttraumatic growth and culturally competent practice: Lessons learned from around the globe. John Wiley & Sons, New Jersey 2010: 1–14.
- Nolen-Hoeksema S. The role of rumination in depressive disorders and mixed anxiety/depressive symptoms. J Abnorm Psychol. 2000; 109(3): 504–511.
- Calhoun LG, Tedeschi RG. Posttraumatic growth: Future directions. In: Tedeschi RG, Park CL, Calhoun LG (ed.). Posttraumatic growth: Positive changes in the aftermath of crisis. Lawrence Erlbaum Associates, New Jersey 1998: 215–238.
- Cann A, Calhoun LG, Tedeschi RG, et al. Assessing posttraumatic cognitive processes: the Event Related Rumination Inventory. Anxiety Stress Coping. 2011; 24(2): 137–156.
- Ehlers A, Clark D. A cognitive model of posttraumatic stress disorder. Behaviour Research and Therapy. 2000; 38(4): 319–345.
- Ehring T, Ehlers A. Does rumination mediate the relationship between emotion regulation ability and posttraumatic stress disorder? Eur J Psychotraumatol. 2014; 5.
- Taku K, Calhoun LG, Cann A, et al. The role of rumination in the coexistence of distress and posttraumatic growth among bereaved Japanese university students. Death Stud. 2008; 32(5): 428–444.
- Chan MW, Ho SM, Tedeschi RG, Leung CW. The valence of attentional bias and cancer-related rumination in posttraumatic stress and posttraumatic growth among women with breast cancer. Psychooncology 2011; 20(5): 544–552. doi: 10.1002/pon.1761.
- Morris BA, Shakespeare-Finch J. Rumination, post-traumatic growth, and distress: structural equation modelling with cancer survivors. Psychooncology. 2011; 20(11): 1176–1183.
- Ogińska-Bulik N, Ciechomska M. Posttraumatic growth of parents struggling with cancer disease of their child – the role of rumination. Post Psychiatr Neurol. 2016; 25(2): 99–110.
- Carboon I, Anderson V, Pollard A, et al. Posttraumatic Growth Following a Cancer Diagnosis: Do World Assumptions Contribute? Traumatology. 2005; 11(4): 269–283.
- Salsman JM, Segerstrom SC, Brechting EH, et al. Posttraumatic growth and PTSD symptomatology among colorectal cancer survivors: a 3-month longitudinal examination of cognitive processing. Psychooncology. 2009; 18(1): 30–41.
- Park CL, Chmielewski J, Blank TO. Post-traumatic growth: finding positive meaning in cancer survivorship moderates the impact of intrusive thoughts on adjustment in younger adults. Psychooncology. 2010; 19(11): 1139–1147.
- Ogińska-Bulik N, Juczyński Z. Rozwój potraumatyczny — charakterystyka i pomiar. Psychiatria 2010; 7(4): 129–142.
- Zawadzki B, Strelau J, Szczepaniak P, et al. Inwentarz Osobowości NEO-FFI Costy i McCrae. Pracownia Testów Psychologicznych PTP Warszawa. ; 1998.
- Ogińska-Bulik N, Juczyński Z. Inwentarz Ruminacji o Negatywnym Zdarzeniu — polska adaptacja the Event Related Rumination Inventory. Przegląd Psychologiczny 2015; 58(3): 383–400.
- Ogińska-Bulik N. Potraumatyczny wzrost — zróżnicowanie ze względu na rodzaj doświadczonego zdarzenia oraz płeć i wiek badanych. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica 2013; 17: 51–66.
- Vishnevsky T, Cann A, Calhoun L, et al. Gender Differences in Self-Reported Posttraumatic Growth: A Meta-Analysis. Psychology of Women Quarterly. 2010; 34(1): 110–120.
- Zawadzki B, Kaczmarek M, Strelau J. Reaktywność emocjonalna a nasilenie objawów zaburzenia stresowego pourazowego u ofiar powodzi: efekt patoplastyczności, spektrum, podatności czy kompilacji. In: Strelau J, Zawadzki B, Kaczmarek M (ed.). Konsekwencje psychiczne traumy: uwarunkowania i terapia. Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 2009; 77–109.
