Diagnoza i leczenie zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego

Streszczenie

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD) jest zaburzeniem o nie do końca wyjaśnionej etiopatogenezie psychologiczno-biologicznej. W powstaniu jego objawów istotne znaczenie mają zaburzenia czynności jąder podstawy, kory czołowej i wzgórza oraz zaburzenia transmisji serotoninergicznej, noradrenergicznej i dopaminergicznej. Zaburzenie OCD występuje u 2-3% populacji. O rozpoznaniu OCD nadal nie decyduje diagnostyka neuroobrazowa czy neuropsychologiczna, ale obraz kliniczny, istotne zaburzenia funkcjonowania i dyskomfort pacjenta. Leczenie OCD u dzieci i młodzieży oraz u osób dorosłych z jego łagodnym nasileniem rozpoczyna się od kognitywnej terapii behawioralnej (CBT), a jeśli nie ma efektów lub u dorosłych występuje nasilone OCD, które istotnie zaburza funkcjonowanie i jest przyczyną dyskomfortu, to stosuje się farmakoterapię + CBT. Częstość CBT (od 1/dzień do 1/miesiąc) i liczba sesji terapeutycznych (10-30) zależą od wieku, nasilenia objawów, dyskomfortu pacjenta i efektów tej terapii. Po uzyskaniu istotnej poprawy CBT powinno się kontynuować przez okres 3-6 miesięcy. W leczeniu OCD FDA zaleca następujące leki: klomipraminę, inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI): fluoksetynę, sertralinę, fluwoksaminę, paroksetynę, które stosuje się w dawkach wyższych niż w dużej depresji (z górnej części zakresu dawki terapeutycznej) przez 8-12 tygodni w celu oceny skuteczności leczenia. Proponowany czas leczenia podtrzymującego to rok, 2 lata i dłużej. Jeśli efekt farmakoterapii jest częściowy, stosuje się potencjalizację. Brakuje jednak kontrolowanych badań (RTC) potwierdzających skuteczność opisywanych w piśmiennictwie strategii wzmacniających, których nie można rekomendować jako mających oparcie w faktach naukowych. W większości standardów przyjmuje się, że jeśli 3 kolejne kuracje nie przyniosły efektu (OCD lekooporne), to można stosować leczenie skojarzone. Podczas stosowania terapii 2 lub 3 lekami działającymi na układ serotoninergiczny należy pamiętać o możliwości pojawienia się zespołu serotoninowego. Ostatnim wyborem są elektrowstrząsy lub zabieg neurochirurgiczny.