Tom 18, Nr 3 (2022)
Artykuł przeglądowy
Opublikowany online: 2022-09-29
Wyświetlenia strony
1835
Wyświetlenia/pobrania artykułu
618
Choroba Parkinsona — słowa „klucze” do rozpoznania i efektywnego leczenia
1
Pol. Przegl. Neurol 2022;18(3):137-150.
Streszczenie
Rozpoznanie choroby Parkinsona nastręcza często wiele trudności, a od pierwszych objawów do postawienia diagnozy mijają średnio 1-2 lata. Choroba ta rozwija się także po rozpoczęciu terapii i wstępnie ustalone leczenie jest z czasem coraz mniej skuteczne. Postęp ten wymaga stałej kontroli objawów chorego i „podążania” za chorobą w celu optymalizacji leczenia. Obecnie dysponujemy szerokim spektrum metod leczenia, które, mimo, że ma charakter objawowy wydłuża znacząco życie chorego i poprawia jego jakość. Celem tej pracy jest zwrócenie uwagi na słowa „klucze” do rozpoznania i leczenia tej choroby (padają często w wywiadzie od chorego, jego bliskich lub powinny zostać wypowiedziane przez lekarza), które pozwolą na szybszą diagnozę, identyfikację objawów ruchowych i pozaruchowych, stopnia zaawansowania i potrzeby intensyfikacji terapii w zakresie jej skuteczności, ale też i bezpieczeństwa.
Słowa kluczowe: choroba Parkinsonabradykinezjadrżeniespowolnienielewodopaagoniści dopaminyfluktuacjedyskinezy
Referencje
- Braak H, Del Tredici K, Rüb U, et al. Staging of brain pathology related to sporadic Parkinson's disease. Neurobiol Aging. 2003; 24(2): 197–211.
- Nuzum ND, Loughman A, Szymlek-Gay EA, et al. To the gut microbiome and beyond: the brain-first or body-first hypothesis in Parkinson's disease. Front Microbiol. 2022; 13: 791213.
- Hoehn MM, Yahr MD. Parkinsonism: onset, progression and mortality. Neurology. 1967; 17(5): 427–442.
- Śmiłowska K, Burzyńska-Makuch M, Brockhuis B, et al. Neuroimaging in Parkinson's disease: necessity or exaggeration? Neurol Neurochir Pol. 2021; 55(6): 536–548.
- Hughes AJ, Daniel SE, Kilford L, et al. Accuracy of clinical diagnosis of idiopathic Parkinson's disease: a clinico-pathological study of 100 cases. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 1992; 55(3): 181–184.
- Postuma RB, Berg D, Stern M, et al. MDS clinical diagnostic criteria for Parkinson's disease. Mov Disord. 2015; 30(12): 1591–1601.
- Ling H, Massey LA, Lees AJ, et al. Hypokinesia without decrement distinguishes progressive supranuclear palsy from Parkinson's disease. Brain. 2012; 135(Pt 4): 1141–1153.
- Lees A. The bare essentials: Parkinson's disease. Pract Neurol. 2010; 10(4): 240–246.
- Sławek J. Drżenie w chorobie Parkinsona — rozpoznawanie i leczenie. Pol Przegl Neurol. 2017; 13(4): 163–172.
- Hughes AJ, Daniel SE, Lees AJ. The clinical features of Parkinson's disease in 100 histologically proven cases. Adv Neurol. 1993; 60: 595–599.
- Defazio G, Berardelli A, Fabbrini G, et al. Pain as a nonmotor symptom of Parkinson disease: evidence from a case-control study. Arch Neurol. 2008; 65(9): 1191–1194.
- Sławek J, Derejko M, Lass P, et al. Camptocormia or Pisa syndrome in multiple system atrophy. Clin Neurol Neurosurg. 2006; 108(7): 699–704.
- Tinazzi M, Gandolfi M, Ceravolo R, et al. Postural abnormalities in Parkinson's disease:an epidemiological and clinical multicenter study. Mov Disord Clin Pract. 2019; 6(7): 576–585.
- Okuma Y. Practical approach to freezing of gait in Parkinson's disease. Pract Neurol. 2014; 14(4): 222–230.
- Jacobs JV, Horak FB, Van Tran K, et al. An alternative clinical postural stability test for patients with Parkinson's disease. J Neurol. 2006; 253(11): 1404–1413.
- Gajos A, Bogucki A. Pozaruchowe objawy choroby Parkinsona. Praktyczny przewodnik. AsteriaMed, Gdańsk 2016.
- Iranzo A, Fernández-Arcos A, Tolosa E, et al. Neurodegenerative disorder risk in idiopathic REM sleep behavior disorder: study in 174 patients. PLoS One. 2014; 9(2): e89741.
- Schapira AHV. A pragmatic, personalised approach to treatment initiation in Parkinson's disease. Lancet Neurol. 2020; 19(5): 376–378.
- Olanow CW, Stern MB, Sethi K. The scientific and clinical basis for the treatment of Parkinson disease (2009). Neurology. 2009; 72(21 Suppl 4): S1–S136.
- Sławek J. Późne powikłania ruchowe w chorobie Parkinsona. Pol Przegl Neurol. 2008; 4(3): 119–124.
- Sławek J, Bogucki A, Budrewicz S, et al. Toksyna botulinowa w leczeniu dystonii oraz połowiczego kurczu twarzy — rekomendacje Sekcji Schorzeń Pozapiramidowych Polskiego Towarzystwa Neurologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Choroby Parkinsona i Innych Zaburzeń Ruchowych. Pol Przegl Neurol. 2020; 16(1): 1–22.
- Sławek J. [Levodopa in the treatment of Parkinson disease — yesterday and today] [Article in Polish] . Neurol Neurochir Pol. 2012; 46(1): 63–75.
- Kwaśniak-Butowska M, Dulski J, Pierzchlińska A, et al. Cardiovascular dysautonomia and cognition in Parkinson's disease — a possible relationship. Neurol Neurochir Pol. 2021; 55(6): 525–535.
- Voon V, Sohr M, Lang AE, et al. Impulse control disorders in Parkinson disease: a multicenter case — control study. Ann Neurol. 2011; 69(6): 986–996.
- Garcia-Ruiz PJ, Martinez Castrillo JC, Alonso-Canovas A, et al. Impulse control disorder in patients with Parkinson's disease under dopamine agonist therapy: a multicentre study. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2014; 85(8): 840–844.
- Hauser RA, Schapira AHV, Barone P, et al. Pramipexole ER Studies Group. Long-term safety and sustained efficacy of extended-release pramipexole in early and advanced Parkinson's disease. Eur J Neurol. 2014; 21(5): 736–743.
- Bronner G, Hassin-Baer S. Exploring hypersexual behavior in men with Parkinson's disease: is it compulsive sexual behavior? J Parkinsons Dis. 2012; 2(3): 225–234.
- Weintraub D, David AS, Evans AH, et al. Clinical spectrum of impulse control disorders in Parkinson's disease. Mov Disord. 2015; 30(2): 121–127.
- Pérez-Pérez J, Pagonabarraga J, Martínez-Horta S, et al. Head-to-head comparison of the neuropsychiatric effect of dopamine agonists in Parkinson's disease: a prospective, cross-sectional study in non-demented patients. Drugs Aging. 2015; 32(5): 401–407.
- Künig G, Pogarell O, Möller JC, et al. Pramipexole, a nonergot dopamine agonist, is effective against rest tremor in intermediate to advanced Parkinson's disease. Clin Neuropharmacol. 1999; 22(5): 301–305.
- Lew MF. Rasagiline treatment effects on parkinsonian tremor. Int J Neurosci. 2013; 123(12): 859–865.
- Sławek J. Nowe możliwości terapeutyczne w nagłych stanach off w chorobie Parkinsona. Pol Przegl Neurol. 2020; 16(2): 65–74.
- Sławek J. Fluktuacje i dyskinezy w chorobie Parkinsona — fenomenologia, mechanizmy i metody postępowania. Pol Przegl Neurol. 2012; 8(4): 145–155.
- Cenci MA, Riggare S, Pahwa R, et al. Dyskinesia matters. Mov Disord. 2020; 35(3): 392–396.
- Henderson EJ, Lord SR, Brodie MA, et al. Rivastigmine for gait stability in patients with Parkinson's disease (ReSPonD): a randomised, double-blind, placebo-controlled, phase 2 trial. Lancet Neurol. 2016; 15(3): 249–258.
- Sławek J. Zaawansowana choroba Parkinsona — jak poprawić jej rozpoznawalność i właściwie kwalifikować chorych do terapii zaawansowanych? Pol Przegl Neurol. 2020; 16(3): 161–171.
