Tom 17, Nr 3 (2021)
Artykuł przeglądowy
Opublikowany online: 2021-10-16
Wyświetlenia strony
3677
Wyświetlenia/pobrania artykułu
187
Rola mikrobioty jelitowej w rozwoju stwardnienia rozsianego
1, 2
, 2
, 2
Pol. Przegl. Neurol 2021;17(3):115-120.
Streszczenie
Stwardnienie rozsiane to choroba neurologiczna, której przypisuje się istotny udział w inicjacji procesów autoimmunologicznych oraz dalece posuniętych zmian funkcjonalnych organizmu. Podejmowane terapie lecznicze dedykowane osobom chorym są obarczone wieloma ograniczeniami. Wzrastającemu zainteresowaniu zagadnieniami związanymi z patogenezą oraz nowatorskim metodą leczeniem stwardnienia rozsianego, towarzyszą badania oceniające stan mikrobioty jelitowej. Obecnie dopatruje się powiązań zmian składu bakterii jelitowych z rozwojem stwardnienia rozsianego. Z tego względu obecnie testowane są metody wspomagania leczenia, wpływające na poprawę mikrobioty jelitowej i tym samym efektywność terapii.
Słowa kluczowe: stwardnienie rozsianemikrobiotaprobiotyki
Referencje
- Chu F, Shi M, Lang Y, et al. Gut microbiota in multiple sclerosis and experimental autoimmune encephalomyelitis: current applications and future perspectives. Mediators Inflamm. 2018; 2018: 8168717.
- Shi Na, Li Na, Duan X, et al. Interaction between the gut microbiome and mucosal immune system. Mil Med Res. 2017; 4: 14.
- Bartnicka A, Gałęcka M, Mazela J. Wpływ czynników prenatalnych i postnatalnych na mikrobiotę jelitową noworodków. Stand Med, Pediatr. 2016; 13: 165–172.
- Collado MC, Rautava S, Aakko J, et al. Human gut colonisation may be initiated in utero by distinct microbial communities in the placenta and amniotic fluid. Sci Rep. 2016; 6: 23129.
- Drosdzol-Cop A, Fuchs A, Czech I, et al. Mikrobiom noworodka. Forum Położnictwa i Ginekologii. 2018; 38: 51–56.
- Gałecka M, Basińska AM, Bartnicka A. Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka — implikacje w praktyce lekarza rodzinnego. Forum Med Rodz. 2018; 12(2): 50–59.
- Logsdon AF, Erickson MA, Rhea EM, et al. Gut reactions: How the blood-brain barrier connects the microbiome and the brain. Exp Biol Med (Maywood). 2018; 243(2): 159–165.
- Freedman SN, Shahi SK, Mangalam AK. The "gut feeling": breaking down the role of gut microbiome in multiple sclerosis. Neurotherapeutics. 2018; 15(1): 109–125.
- Sprouse ML, Bates NA, Felix KM, et al. Impact of gut microbiota on gut-distal autoimmunity: a focus on T cells. Immunology. 2019; 156(4): 305–318.
- van den Hoogen WJ, Laman JD, 't Hart BA. Modulation of multiple sclerosis and its animal model experimental autoimmune encephalomyelitis by food and gut microbiota. Front Immunol. 2017; 8: 1081.
- Bartosik-Psujek H. Algorytmy diagnostyczne i kryteria kwalifikacji do leczenia immunomodulacyjnego w stwardnieniu rozsianym. Pol Przeg Neurol. 2012; 8(2): 76–83.
- Szczuciński A, Głąbiński A, Losy J. Immunopatogeneza. In: Losy J. ed. Stwardnienie rozsiane. Czelej, Lublin 2019: 49–63.
- Thompson AJ, Banwell BL, Barkhof F, et al. Diagnosis of multiple sclerosis: 2017 revisions of the McDonald criteria. Lancet Neurol. 2018; 17(2): 162–173.
- Bartosik-Psujek H. Algorytmy diagnostyczne i kryteria kwalifikacji do leczenia immunomodulacyjnego w stwardnieniu rozsianym. Pol Przeg Neurol. 2012; 8(2): 76–83.
- Didonna A, Oksenberg JR. The genetics of multiple sclerosis. In: Zagon IS, McLaughlin PJ. ed. Multiple sclerosis: perspectives in treatment and pathogenesis. Hershey, Brisbane 2017.
- Oh J, Vidal-Jordana A, Montalban X. Multiple sclerosis: clinical aspects. Curr Opin Neurol. 2018; 31(6): 752–759.
- Fan Y, Zhang J. Dietary modulation of intestinal microbiota: future opportunities in experimental autoimmune encephalomyelitis and multiple sclerosis. Front Microbiol. 2019; 10: 740.
- Kirby TO, Ochoa-Repáraz J, Ochoa-Repáraz J, et al. The gut microbiome and multiple mclerosis. Cold Spring Harb Perspect Med. 2018; 8(6).
- Mowry EM, Glenn JD. The dynamics of the gut microbiome in multiple sclerosis in relation to disease. Neurol Clin. 2018; 36(1): 185–196.
- Zhang Y, Liu G, Duan Y, et al. Prevalence of small intestinal bacterial overgrowth in multiple sclerosis: a case-control study from China. J Neuroimmunol. 2016; 301: 83–87.
- Losy J, Bartosik-Psujek H, Członkowska A, et al. Leczenie stwardnienia rozsianego Zalecenia Polskiego Towarzystwa Neurologicznego. Pol Przegl Neurol. 2016; 12(2): 80–95.
- Cekanaviciute E, Yoo BB, Runia TF, et al. Gut bacteria from multiple sclerosis patients modulate human T cells and exacerbate symptoms in mouse models. Proc Natl Acad Sci USA. 2017; 114(40): 10713–10718.
- Jangi S, Gandhi R, Cox LM, et al. Alterations of the human gut microbiome in multiple sclerosis. Nat Commun. 2016; 7: 12015.
- Shahi SK, Freedman SN, Mangalam AK. Gut microbiome in multiple sclerosis: the players involved and the roles they play. Gut Microbes. 2017; 8(6): 607–615.
- Cryan JF, O'Riordan K, Sandhu K, et al. The gut microbiome in neurological disorders. Lancet Neurol. 2020; 19(2): 179–194.
- Cryan JF, O'Riordan KJ, Cowan CSM, et al. The microbiota-gut-brain axis . Physiol Rev. 2019; 99(4): 1877–2013.
- Antonini M, Lo Conte M, Sorini C, et al. How the interplay between the commensal microbiota, gut barrier integrity, and mucosal immunity regulates brain autoimmunity. Front Immunol. 2019; 10: 1937.
- Drąg J, Goździalska A, Knapik-Czajka M, et al. Nieszczelność jelit w chorobach autoimmunologicznych. Państwo i Społeczeństwo: Medycyna i Zdrowie Publiczne. 2017; 17(4): 133–146.
- Kirby TO, Ochoa-Repáraz J. The gut microbiome in multiple sclerosis: a potential therapeutic avenue. Med Sci (Basel). 2018; 6(3).
- Boziki MK, Kesidou E, Theotokis P, et al. Microbiome in multiple sclerosis; where are we, what we know and do not know. Brain Sci. 2020; 10(4).
- Schepici G, Silvestro S, Bramanti P, et al. The gut microbiota in multiple sclerosis: an overview of clinical trials. Cell Transplant. 2019; 28(12): 1507–1527.
- Fung TC, Olson CA, Hsiao EY. Interactions between the microbiota, immune and nervous systems in health and disease. Nat Neurosci. 2017; 20(2): 145–155.
- Tankou SK, Regev K, Healy BC, et al. A probiotic modulates the microbiome and immunity in multiple sclerosis. Ann Neurol. 2018; 83(6): 1147–1161.
- Wing AC, Kremenchutzky M. Multiple sclerosis and faecal microbiome transplantation: are you going to eat that? Benef Microbes. 2019; 10(1): 27–32.
- Fan Y, Pedersen O. Gut microbiota in human metabolic health and disease. Nat Rev Microbiol. 2021; 19(1): 55–71.
- Katz Sand I. The role of diet in multiple sclerosis: mechanistic connections and current evidence. Curr Nutr Rep. 2018; 7(3): 150–160.
- Esposito S, Bonavita S, Sparaco M, et al. The role of diet in multiple sclerosis: a review. Nutr Neurosci. 2018; 21(6): 377–390.
- Riccio P, Rossano R. Diet, gut microbiota, and vitamins D + A in multiple sclerosis. Neurotherapeutics. 2018; 15(1): 75–91.
- Bagur MJ, Murcia MA, Jiménez-Monreal AM, et al. Influence of diet in multiple sclerosis: a systematic review. Adv Nutr. 2017; 8(3): 463–472.
- Bahr LS, Bock M, Liebscher D, et al. Ketogenic diet and fasting diet as Nutritional Approaches in Multiple Sclerosis (NAMS): protocol of a randomized controlled study. Trials. 2020; 21(1): 3.
- Paoli A, Mancin L, Bianco A, et al. Ketogenic diet and microbiota: friends or enemies? Genes (Basel). 2019; 10(7).
