Punkcja lędźwiowa — zalecenia grupy ekspertów Polskiego Towarzystwa Neurologicznego
Streszczenie
Punkcja lędźwiowa (LP, lumbar puncture) to podstawowy sposób pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego (CSF, cerebrospinal fluid). Jest to zabieg bezpieczny dla pacjenta i obarczony bardzo niskim ryzykiem poważnych powikłań, jeżeli zostanie wykonany zgodnie z obowiązującymi zasadami.
Przed LP należy wykonać badanie dna oka, a w przypadkach wątpliwych również badanie obrazowe, w celu wykluczenia wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Należy również ustalić, czy nie występują przeciwwskazania hematologiczne do LP.
Punkcję lędźwiową należy wykonywać u pacjenta znajdującego się w pozycji siedzącej lub leżącej na boku, ale pomiar ciśnienia CSF przeprowadza się wyłącznie w pozycji leżącej. Optymalna średnica igły punkcyjnej to 25 G; preferuje się igły atraumatyczne. Zalecane jest pobieranie CSF swobodnie wypływającego z igły, a nie aspirowanie strzykawką. Pobranie do 30 ml CSF jest bezpieczne i dobrze tolerowane. W przypadku nieudanego pobrania CSF nie należy podejmować więcej niż czterech prób wykonania LP łącznie.
Zastosowanie miejscowego znieczulenia przed zabiegiem nie obniża ryzyka wystąpienia bólu w miejscu wkłucia po LP. Po wykonaniu LP pacjent nie wymaga unieruchomienia ani ułożenia w specjalnej pozycji — postępowanie takie nie zapobiega wystąpieniu popunkcyjnego bólu głowy.
Szczegółowo omówiono zasady obowiązujące pr zy wykonywaniu LP u pacjentów pr zyjmujących leki przeciwzakrzepowe lub przeciwagregacyjne. Ponadto przedstawiono zasady wykonywania testu upustowego w przypadkach wodogłowia normotensyjnego.
Słowa kluczowe: punkcja lędźwiowaprzeciwwskazaniapowikłaniaigły punkcyjnepłyn mózgowo-rdzeniowypopunkcyjny ból głowytest upustowy
Referencje
- Frisoni GB, Boccardi M, Barkhof F, et al. Strategic roadmap for an early diagnosis of Alzheimer's disease based on biomarkers. Lancet Neurol. 2017; 16(8): 661–676.
- van de Beek D, Cabellos C, Dzupova O, et al. ESCMID Study Group for Infections of the Brain (ESGIB). ESCMID guideline: diagnosis and treatment of acute bacterial meningitis. Clin Microbiol Infect. ; 2016(Suppl 3): S37–62.
- Engelborghs S, Niemantsverdriet E, Struyfs H, et al. Consensus guidelines for lumbar puncture in patients with neurological diseases. Alzheimers Dement (Amst). 2017; 8: 111–126.
- Arevalo-Rodriguez I, Ciapponi A, Munoz L, et al. Posture and fluids for preventing post-dural puncture headache. Cochrane Database Syst Rev. 2013(7): CD009199.
- Arevalo-Rodriguez I, Muñoz L, Godoy-Casasbuenas N, et al. Needle gauge and tip designs for preventing post-dural puncture headache (PDPH). Cochrane Database Syst Rev. 2017; 4: CD010807.
- Boonmak P, Boonmak S. Epidural blood patching for preventing and treating post-dural puncture headache. Cochrane Database Syst Rev. 2010(1): CD001791.
- Leitlinien für Diagnostik und Therapie in der Neurologie. Lumbalpunktion und Liquordiagnostik. Redakcja Prof. Dr. Hayrettin Tumani, Priv.-Doz. Dr. Hela-F. Petereit. 2019, AWMF-Registernummer: 030/141. https://dgn.org/wp-content/uploads/2013/01/030141_LL_Lumbalpunktion_und_Liquordiagnostik_2019.pdf (November 13, 2020).
- German JA. Lumbar puncture. In: Flowler GC. ed. Pfenninger and Fowler’s procedures for primary care. 4 th edition. Elsevier, Philadelphia 2019: 1471–1476.
- Costerus JM, Brouwer MC, van de Beek D. Technological advances and changing indications for lumbar puncture in neurological disorders. Lancet Neurol. 2018; 17(3): 268–278.
- van Veen JJ, Nokes TJ, Makris M. The risk of spinal haematoma following neuraxial anaesthesia or lumbar puncture in thrombocytopenic individuals. Br J Haematol. 2010; 148(1): 15–25.
- Duits FH, Martinez-Lage P, Paquet C, et al. Performance and complications of lumbar puncture in memory clinics: Results of the multicenter lumbar puncture feasibility study. Alzheimers Dement. 2016; 12(2): 154–163.
- Strupp M, Brandt T, Müller A. Incidence of post-lumbar puncture syndrome reduced by reinserting the stylet: a randomized prospective study of 600 patients. J Neurol. 1998; 245(9): 589–592.
- Afshinmajd S, Davati A, Ahmadvand A, et al. Evaluation of the effects of resting in appearance of post lumbar puncture headache. Acta Med Iran. 2014; 52(1): 43–45.
- Robertson WD, Lapointe JS, Nugent RA, et al. Positioning of patients after metrizamide lumbar myelography. AJR Am J Roentgenol. 1980; 134(5): 947–948.
- Handler CE, Smith FR, Perkin GD, et al. Posture and lumbar puncture headache: a controlled trial in 50 patients. J R Soc Med. 1982; 75(6): 404–407.
- Hilton-Jones D, Harrad RA, Gill MW, et al. Failure of postural manoeuvres to prevent lumbar puncture headache. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 1982; 45(8): 743–746.
- Smith FR, Perkin GD, Rose FC. Posture and headache after lumbar puncture. The Lancet. 1980; 315(8180): 1245.
- Turnbull DK, Shepherd DB. Post-dural puncture headache: pathogenesis, prevention and treatment. Br J Anaesth. 2003; 91(5): 718–729.
- Barreras P, Benavides DR, Barreras JF, et al. A dedicated lumbar puncture clinic: performance and short-term patient outcomes. J Neurol. 2017; 264(10): 2075–2080.
- Sweeney M, Al-Diwani A, Hadden R. Improving the safety and efficiency of outpatient lumbar puncture service. BMJ Qual Improv Rep. 2016; 5(1).
- Brown MW, Yilmaz TS, Kasper EM. Iatrogenic spinal hematoma as a complication of lumbar puncture: what is the risk and best management plan? Surg Neurol Int. 2016; 7(Suppl 22): S581–S589.
- Lee SJ, Lin YY, Hsu CW, et al. Intraventricular hematoma, subarachnoid hematoma and spinal epidural hematoma caused by lumbar puncture: an unusual complication. Am J Med Sci. 2009; 337(2): 143–145.
- van Veen JJ, Nokes TJ, Makris M. The risk of spinal haematoma following neuraxial anaesthesia or lumbar puncture in thrombocytopenic individuals. Br J Haematol. 2010; 148(1): 15–25.
- Dodd KC, Emsley HCA, Desborough MJR, et al. Periprocedural antithrombotic management for lumbar puncture: Association of British Neurologists clinical guideline. Pract Neurol. 2018; 18(6): 436–446.
- Gogarten W, Vandermeulen E, Van Aken H, et al. European Scoeity of Anaesthesiology. Regional anaesthesia and antithrombotic agents: recommendations of the European Society of Anaesthesiology. Eur J Anaesthesiol. 2010; 27(12): 999–1015.
- Horlocker TT, Wedel DJ, Rowlingson JC, et al. American College of Chest Physicians. Executive summary: regional anesthesia in the patient receiving antithrombotic or thrombolytic therapy: American Society of Regional Anesthesia and Pain Medicine Evidence-Based Guidelines (Third Edition). Reg Anesth Pain Med. 2010; 35(1): 102–105.
- Keeling D, Baglin T, Tait C, et al. British Committee for Standards in Haematology. Guidelines on oral anticoagulation with warfarin — fourth edition. Br J Haematol. 2011; 154(3): 311–324.
- Williams MA, Malm J. Diagnosis and treatment of idiopathic normal pressure hydrocephalus. Continuum (Minneap Minn). 2016; 22(2 Dementia): 579–599.
- Halperin JJ, Kurlan R, Schwalb JM, et al. Practice guideline: idiopathic normal pressure hydrocephalus: response to shunting and predictors of response: Report of the Guideline Development, Dissemination, and Implementation Subcommittee of the American Academy of Neurology. Neurology. 2015; 85(23): 2063–2071.
- Oliveira LM, Nitrini R, Román GC. Normal-pressure hydrocephalus: a critical review. Dement Neuropsychol. 2019; 13(2): 133–143.
- Tinetti ME. Performance-oriented assessment of mobility problems in elderly patients. J Am Geriatr Soc. 1986; 34(2): 119–126.
- Berg KO, Wood-Dauphinee SL, Williams JI, et al. Measuring balance in the elderly: validation of an instrument. Can J Public Health. 1992; 83 Suppl 2: S7–11.
