dostęp otwarty
Zespół podciśnienia śródczaszkowego; analiza kliniczno-radiologiczna
Afiliacje- Katedra i Klinika Neurologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
- Katedra Radiologii Uniwersytetu Medyczny we Wrocławiu, Zakład Radiologii Ogólnej, Zabiegowej i Neuroradiologii
dostęp otwarty
Streszczenie
Zespół podciśnienia śródczaszkowego rozwija się w następstwie wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego (CSF, cerebrospinal fluid) w wyniku jatrogennego lub samoistnego przerwania ciągłości opon mózgowo-rdzeniowych. Głównym objawem klinicznym podciśnienia śródczaszkowego, zarówno samoistnego (SIH, spontaneous intracranial hypotension) jak i jatrogennego, jest przewlekły ból głowy typu ortostatycznego, któremu mogą towarzyszyć objawy deficytu neurologicznego. Mimo zazwyczaj łagodnego przebiegu, rozwijające się w następstwie SIH krwiaki podtwardówkowe lub zakrzepica zatok żylnych mózgu mogą spowodować pogorszenie stanu chorego, a nawet zagrożenie życia. Istotną rolę w rozpoznaniu SIH odgrywają badania obrazowe (głównie rezonans magnetyczny) mózgowia i kanału kręgowego, niekiedy uzupełnione badaniem ciśnienia CSF. W przypadku nieskuteczności leczenia objawowego należy rozważyć postępowanie zabiegowe.
Autorzy opisują 2 pacjentki z ustalonym rozpoznaniem SIH i omawiają przebieg zespołu z odniesieniem do aktualnego piśmiennictwa.
Streszczenie
Zespół podciśnienia śródczaszkowego rozwija się w następstwie wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego (CSF, cerebrospinal fluid) w wyniku jatrogennego lub samoistnego przerwania ciągłości opon mózgowo-rdzeniowych. Głównym objawem klinicznym podciśnienia śródczaszkowego, zarówno samoistnego (SIH, spontaneous intracranial hypotension) jak i jatrogennego, jest przewlekły ból głowy typu ortostatycznego, któremu mogą towarzyszyć objawy deficytu neurologicznego. Mimo zazwyczaj łagodnego przebiegu, rozwijające się w następstwie SIH krwiaki podtwardówkowe lub zakrzepica zatok żylnych mózgu mogą spowodować pogorszenie stanu chorego, a nawet zagrożenie życia. Istotną rolę w rozpoznaniu SIH odgrywają badania obrazowe (głównie rezonans magnetyczny) mózgowia i kanału kręgowego, niekiedy uzupełnione badaniem ciśnienia CSF. W przypadku nieskuteczności leczenia objawowego należy rozważyć postępowanie zabiegowe.
Autorzy opisują 2 pacjentki z ustalonym rozpoznaniem SIH i omawiają przebieg zespołu z odniesieniem do aktualnego piśmiennictwa.
Słowa kluczowe
samoistne podciśnienie śródczaszkowe; wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego; ortostatyczny ból głowy
Informacje o artykuleTytuł
Zespół podciśnienia śródczaszkowego; analiza kliniczno-radiologiczna
Czasopismo
Numer
Typ artykułu
Opis przypadku
Strony
118-127
Opublikowany online
2019-08-05
Wyświetlenia strony
7895
Wyświetlenia/pobrania artykułu
6311
DOI
10.5603/PPN.2019.0022
Rekord bibliograficzny
Pol. Przegl. Neurol 2019;15(2):118-127.
Słowa kluczowe
samoistne podciśnienie śródczaszkowe
wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego
ortostatyczny ból głowy
Autorzy
Jakub Ubysz
Joanna Bladowska
Ewa Koziorowska-Gawron
Paulina Papier
Agnieszka Kikowska
Anna Pokryszko-Dragan
Referencje (41)- Kamieńska A, Król M, Zajkowska J, et al. Zespół podciśnienia śródczaszkowego a popunkcyjny ból głowy. Neurol Dypl. 2019; 2: 1–10.
- Bladowska J, Warren D, Muto M, et al. CSF Hypotension and CSF Leaks. Clinical Neuroradiology. 2019: 1–22.
- Limaye K, Samant R, Lee RW. Spontaneous intracranial hypotension: diagnosis to management. Acta Neurol Belg. 2016; 116(2): 119–125.
- Lin JP, Zhang SD, He FF, et al. The status of diagnosis and treatment to intracranial hypotension, including SIH. J Headache Pain. 2017; 18(1): 4.
- Kranz PG, Malinzak MD, Amrhein TJ, et al. Update on the Diagnosis and Treatment of Spontaneous Intracranial Hypotension. Curr Pain Headache Rep. 2017; 21(8): 37.
- Pattichis AA, Slee M. CSF hypotension: A review of its manifestations, investigation and management. J Clin Neurosci. 2016; 34: 39–43.
- Davenport RJ, Chataway SJ, Warlow CP. Spontaneous intracranial hypotension from a CSF leak in a patient with Marfan's syndrome. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 1995; 59(5): 516–519.
- Mokri B, Maher CO, Sencakova D. Spontaneous CSF leaks: underlying disorder of connective tissue. Neurology. 2002; 58(5): 814–816.
- Schievink WI, Torres VE. Spinal meningeal diverticula in autosomal dominant polycystic kidney disease. Lancet. 1997; 349(9060): 1223–1224.
- Kranz PG, Stinnett SS, Huang KT, et al. Spinal meningeal diverticula in spontaneous intracranial hypotension: analysis of prevalence and myelographic appearance. AJNR Am J Neuroradiol. 2013; 34(6): 1284–1289.
- Morelli N, Gallerini S, Gori S, et al. Intracranial hypotension syndrome following chiropractic manipulation of the cervical spine. J Headache Pain. 2006; 7(4): 211–213.
- Schievink WI, Schwartz MS, Maya MM, et al. Lack of causal association between spontaneous intracranial hypotension and cranial cerebrospinal fluid leaks. J Neurosurg. 2012; 116(4): 749–754.
- Marcelis J, Silberstein SD. Spontaneous low cerebrospinal fluid pressure headache. Headache. 1990; 30(4): 192–196.
- Schievink WI, Maya MM, Moser F, et al. Frequency of spontaneous intracranial hypotension in the emergency department. J Headache Pain. 2007; 8(6): 325–328.
- Ferrante E, Savino A. Thunderclap headache caused by spontaneous intracranial hypotension. Neurol Sci. 2005; 26 Suppl 2: s155–s157.
- Schievink WI, Maya MM. Cerebral venous thrombosis in spontaneous intracranial hypotension. Headache. 2008; 48(10): 1511–1519.
- Beck J, Häni L, Ulrich C, et al. Diagnostic challenges and therapeutic possibilities in spontaneous intracranial hypotension. Clinical and Translational Neuroscience. 2018; 2(2): 2514183X1878737.
- de Noronha RJ, Sharrack B, Hadjivassiliou M, et al. Subdural haematoma: a potentially serious consequence of spontaneous intracranial hypotension. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2003; 74(6): 752–755.
- Headache Classification Committee of the International Headache Society (IHS). The International Classification of Headache Disorders, 3rd edition (beta version). Cephalalgia. 2013; 33(9): 629–808.
- Amrhein TJ, Kranz PG. Spontaneous Intracranial Hypotension: Imaging in Diagnosis and Treatment. Radiol Clin North Am. 2019; 57(2): 439–451.
- Kranz PG, Amrhein TJ, Choudhury KR, et al. Time-Dependent Changes in Dural Enhancement Associated With Spontaneous Intracranial Hypotension. AJR Am J Roentgenol. 2016; 207(6): 1283–1287.
- Kranz PG, Tanpitukpongse TP, Choudhury KR, et al. Imaging Signs in Spontaneous Intracranial Hypotension: Prevalence and Relationship to CSF Pressure. AJNR Am J Neuroradiol. 2016; 37(7): 1374–1378.
- Kranz PG, Gray L, Amrhein TJ. Spontaneous Intracranial Hypotension: 10 Myths and Misperceptions. Headache. 2018; 58(7): 948–959.
- Lai TH, Fuh JL, Lirng JF, et al. Subdural haematoma in patients with spontaneous intracranial hypotension. Cephalalgia. 2007; 27(2): 133–138.
- Yao LL, Hu XY. Factors affecting cerebrospinal fluid opening pressure in patients with spontaneous intracranial hypotension. J Zhejiang Univ Sci B. 2017; 18(7): 577–585.
- Rando TA, Fishman RA. Spontaneous intracranial hypotension: report of two cases and review of the literature. Neurology. 1992; 42(3 Pt 1): 481–487.
- Agarwal V, Sreedher G, Rothfus WE. Targeted CT-guided epidural blood patch for treatment of spontaneous intracranial hypotension due to calcified intradural thoracic disc herniation. Interv Neuroradiol. 2013; 19(1): 121–126.
- Kong DS, Park K, Nam DoH, et al. Clinical features and long-term results of spontaneous intracranial hypotension. Neurosurgery. 2005; 57(1): 91–6; discussion 91.
- Boonmak P, Boonmak S, Boonmak P, et al. Epidural blood patching for preventing and treating post-dural puncture headache. Cochrane Database Syst Rev. 2010(1): CD001791.
- Chung SJ, Lee JH, Im JH, et al. Short- and long-term outcomes of spontaneous CSF hypovolemia. Eur Neurol. 2005; 54(2): 63–67.
- Schievink WI, Deline CR. Headache secondary to intracranial hypotension. Curr Pain Headache Rep. 2014; 18(11): 457.
- Schievink WI. A novel technique for treatment of intractable spontaneous intracranial hypotension: lumbar dural reduction surgery. Headache. 2009; 49(7): 1047–1051.
- Kranz PG, Amrhein TJ, Schievink WI, et al. The "Hyperdense Paraspinal Vein" Sign: A Marker of CSF-Venous Fistula. AJNR Am J Neuroradiol. 2016; 37(7): 1379–1381.
- Kranz PG, Amrhein TJ, Gray L. Rebound intracranial hypertension: a complication of epidural blood patching for intracranial hypotension. AJNR Am J Neuroradiol. 2014; 35(6): 1237–1240.
- Gupta D, Amhaz H, Mazumdar A, et al. Transient compressive lumbar radiculopathy following post-epidural blood patch. J Anaesthesiol Clin Pharmacol. 2014; 30(1): 112–114.
- Diaz JH. Permanent paraparesis and cauda equina syndrome after epidural blood patch for postdural puncture headache. Anesthesiology. 2002; 96(6): 1515–1517.
- Schievink WI. Misdiagnosis of spontaneous intracranial hypotension. Arch Neurol. 2003; 60(12): 1713–1718.
- Shah LM, McLean LA, Heilbrun ME, et al. Intracranial hypotension: improved MRI detection with diagnostic intracranial angles. AJR Am J Roentgenol. 2013; 200(2): 400–407.
- Loya JJ, Mindea SA, Yu H, et al. Intracranial hypotension producing reversible coma: a systematic review, including three new cases. J Neurosurg. 2012; 117(3): 615–628.
- Schievink WI, Maya MM, Moser FG, et al. Spectrum of subdural fluid collections in spontaneous intracranial hypotension. J Neurosurg. 2005; 103(4): 608–613.
- Takahashi K, Mima T, Akiba Y. Chronic Subdural Hematoma Associated with Spontaneous Intracranial Hypotension: Therapeutic Strategies and Outcomes of 55 Cases. Neurol Med Chir (Tokyo). 2016; 56(2): 69–76.
