Neurologiczne powikłania po radioterapii nowotworów ośrodkowego układu nerwowego
Streszczenie
Radioterapia jest uznaną metodą leczenia nowotworów ośrodkowego układu nerwowego. W trakcie terapii napromienia się tkanki patologiczne oraz prawidłowe. Mechanizm powstawania odczynów popromiennych polega na pośrednim i bezpośrednim uszkodzeniu struktur naświetlanej komórki. Późne efekty radioterapii zależą od zastosowanej dawki promieniowania, miejsca naświetlania oraz poddanej naświetlaniu objętości tkanek mózgu. Jednym z późnych odczynów popromiennych jest martwica popromienna. Stanowi ona poważny problem, gdyż należy ją różnicować ze wznową guza bądź pseudoprogresją. Dostępne metody lecznicze pozwalają ograniczyć skutki martwicy popromiennej. Istnieją także metody profilaktyczne zapobiegające niekorzystnym skutkom radioterapii. Pojawiają się badania kliniczne, w których są opisywane korzystne efekty leczenia nowymi metodami.
Słowa kluczowe: radioterapiaodczyny popromiennemartwica popromienna
Referencje
- Ziółkowska E, Wiśniewski T, Zarzycka M. Odczyn popromienny u chorych poddanych radioterapii z powodu nowotworów ośrodkowego układu nerwowego. Polski Przegląd Neurologiczny. 2014; 10(3): 106–113.
- Michalewska J. Odczyny popromienne w radioterapii oraz popromienne zapalenie skóry. Letters in Oncology Science. 2017; 14(4): 104–109.
- Ziółkowska E, Biedka M, Windorbska W. Odczyn popromienny u chorych na raka regionu głowy i szyi: mechanizmy i konsekwencje. Otorynolaryngologia. 2011; 10(4): 147–153.
- Malicki J, Ślosarek K. Planowanie leczenia i dozymetria w radioterapii. Via Medica, Gdańsk 2016: 279–355.
- Parvez K, Parvez A, Zadeh G. The diagnosis and treatment of pseudoprogression, radiation necrosis and brain tumor recurrence. Int J Mol Sci. 2014; 15(7): 11832–11846.
- Dyczka J, Jessem J, Fijuth J. Radioterapia nowotworów. In: Kordka R. ed. Onkologia podręcznik dla studentów i lekarzy. Via Medica, Gdańsk 2013: 75–84.
- Spych M, Fijuth J, Klonowicz M, et al. Techniki stereotaktyczne w radioterapii guzów ośrodkowego układu nerwowego. Onkologia w praktyce klinicznej. 2007; 3: 135–139.
- Ellingson BM, Chung C, Pope WB, et al. Pseudoprogression, radionecrosis, inflammation or true tumor progression? challenges associated with glioblastoma response assessment in an evolving therapeutic landscape. J Neurooncol. 2017; 134(3): 495–504.
- Osborn A. Diagnostyka obrazowa. Mózgowie. Medipage, Warszawa 2012: 58–61.
- Nolan CP, DeAngelis LM. Neurologic complications of chemotherapy and radiation therapy. Continuum (Minneap Minn). 2015; 21(2 Neuro-oncology): 429–451.
- Ricard D, Taillia H, Renard JL. Brain damage from anticancer treatments in adults. Current Opinion in Oncology. 2009; 21(6): 559–565.
- Shanley DJ. Mineralizing microangiopathy: CT and MRI. Neuroradiology. 1995; 37(4): 331–333.
- Hinchey J, Chaves C, Appignani B, et al. A reversible posterior leukoencephalopathy syndrome. N Engl J Med. 1996; 334(8): 494–500.
- Osuch-Wójcikiewicz E, Bruzgielewicz A. Powikłania po radioterapii nowotworów głowy i szyi. Otorynolaryngologia. 2010; 9(1): 1–6.
- Ferris MJ, Zhong J, Switchenko JM, et al. Brainstem dose is associated with patient-reported acute fatigue in head and neck cancer radiation therapy. Radiother Oncol. 2018; 126(1): 100–106.
- Chung C, Bryant A, Brown PD. Interventions for the treatment of brain radionecrosis after radiotherapy or radiosurgery. Cochrane Database Syst Rev. 2018; 7: CD011492.
- Levin VA, Bidaut L, Hou P, et al. Randomized double-blind placebo-controlled trial of bevacizumab therapy for radiation necrosis of the central nervous system. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2011; 79(5): 1487–1495.
- Glantz MJ, Burger PC, Friedman AH, et al. Treatment of radiation-induced nervous system injury with heparin and warfarin. Neurology. 1994; 44(11): 2020–2027.
- Rizzoli HV, Pagnanelli DM. Treatment of delayed radiation necrosis of the brain. A clinical observation. J Neurosurg. 1984; 60(3): 589–594.
- Kohshi K, Imada H, Nomoto S, et al. Successful treatment of radiation-induced brain necrosis by hyperbaric oxygen therapy. J Neurol Sci. 2003; 209(1-2): 115–117.
- Rahmathulla G, Recinos PF, Valerio JE, et al. Laser interstitial thermal therapy for focal cerebral radiation necrosis: a case report and literature review. Stereotact Funct Neurosurg. 2012; 90(3): 192–200.
- Williamson R, Kondziolka D, Kanaan H, et al. Adverse radiation effects after radiosurgery may benefit from oral vitamin E and pentoxifylline therapy: a pilot study. Stereotact Funct Neurosurg. 2008; 86(6): 359–366.
