Tom 13, Nr 4 (2017)
Artykuł przeglądowy sponsorowany
Opublikowany online: 2018-01-05
Wyświetlenia strony
4007
Wyświetlenia/pobrania artykułu
1950
Postępowanie w dyskinezach wywołanych przez lewodopę w chorobie Parkinsona: rola agonistów dopaminergicznych
Pol. Przegl. Neurol 2017;13(4):208-212.
Streszczenie
Dyskinezy, określane także mianem dyskinez wywołanych przez lewodopę, są objawem charakterystycznym dla zaawansowanej choroby Parkinsona. Główne czynniki odpowiedzialne za rozwój dyskinez to czas trwania choroby oraz leczenie lewodopą. Praktyczny, uwzględniający relacje czasowe z przyjmowanymi dawkami lewodopy oraz stanami on i off, podział dyskinez obejmuje: 1) dyskinezy szczytu dawki, 2) dyskinezy stanów off oraz 3) dyskinezy dwufazowe. Leczenie dyskinez obejmuje między innymi modyfikację leczenia dopaminergicznego, w tym przede wszystkim stosowanie doustnych agonistów dopaminergicznych. Rozpoczęcie leczenia od monoterapii agonistą dopaminergicznym opóźnia wystąpienie dyskinez. W grupie chorych z pierwszymi fluktuacjami ruchowymi, ale jeszcze bez dyskinez, prawdopodobieństwo ich wystąpienia jest mniejsze w przypadku dołączenia agonisty niż w przypadku zwiększania dawek lewodopy. U pacjentów z fluktuacjami ruchowymi i dyskinezami szczytu dawki włączenie agonisty dopaminergicznego pozwala na lepszą kontrolę fluktuacji ruchowych, ale jednocześnie powoduje nasilenie się dyskinez szczytu dawki. Właściwe postępowanie w takiej sytuacji polega na zmniejszaniu dawek lewodopy. Agoniści dopaminergiczni znajdują również zastosowanie w leczeniu dyskinez stanu off oraz dyskinez dwufazowych.
Słowa kluczowe: choroba Parkinsonadyskinezyagoniści dopaminergiczni
Referencje
- Aquino CC, Fox SH. Clinical spectrum of levodopa-induced complications. Mov Disord. 2015; 30(1): 80–89.
- Vijayakumar D, Jankovic J. Drug-Induced Dyskinesia, Part 1: Treatment of Levodopa-Induced Dyskinesia. Drugs. 2016; 76(7): 759–777.
- Hughes AJ, Daniel SE, Kilford L, et al. Accuracy of clinical diagnosis of idiopathic Parkinson's disease: a clinico-pathological study of 100 cases. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 1992; 55(3): 181–184.
- Péchevis M, Clarke CE, Vieregge P, et al. Trial Study Group. Effects of dyskinesias in Parkinson's disease on quality of life and health-related costs: a prospective European study. Eur J Neurol. 2005; 12(12): 956–963.
- Marras C, Lang A, Krahn M, et al. Parkinson Study Group. Quality of life in early Parkinson's disease: impact of dyskinesias and motor fluctuations. Mov Disord. 2004; 19(1): 22–28.
- Dodel RC, Berger K, Oertel WH. Health-related quality of life and healthcare utilisation in patients with Parkinson's disease: impact of motor fluctuations and dyskinesias. Pharmacoeconomics. 2001; 19(10): 1013–1038.
- Schaeffer E, Pilotto A, Berg D. Pharmacological strategies for the management of levodopa-induced dyskinesia in patients with Parkinson's disease. CNS Drugs. 2014; 28(12): 1155–1184.
- Ahlskog JE, Muenter MD. Frequency of levodopa-related dyskinesias and motor fluctuations as estimated from the cumulative literature. Mov Disord. 2001; 16(3): 448–458.
- Cilia R, Akpalu A, Sarfo FS, et al. The modern pre-levodopa era of Parkinson's disease: insights into motor complications from sub-Saharan Africa. Brain. 2014; 137(Pt 10): 2731–2742.
- Schrag A, Quinn N. Dyskinesias and motor fluctuations in Parkinson's disease. Brain. 2000; 123(11): 2297–2305.
- Kumar N, Van Gerpen JA, Bower JH, et al. Levodopa-dyskinesia incidence by age of Parkinson's disease onset. Mov Disord. 2005; 20(3): 342–344.
- Kostic V, Przedborski S, Flaster E, et al. Early development of levodopa-induced dyskinesias and response fluctuations in young-onset Parkinson's disease. Neurology. 1991; 41(2 ( Pt 1)): 202–205.
- Jankovic J. Motor fluctuations and dyskinesias in Parkinson's disease: clinical manifestations. Mov Disord. 2005; 20 Suppl 11: S11–S16.
- Calabresi P, Di Filippo M, Ghiglieri V, et al. Levodopa-induced dyskinesias in patients with Parkinson's disease: filling the bench-to-bedside gap. Lancet Neurol. 2010; 9(11): 1106–1117.
- Defazio G, Antonini A, Tinazzi M, et al. Mirror movements in patients with Parkinson's disease. Mov Disord. 2008; 23(2): 253–258.
- Luquin MR, Scipioni O, Vaamonde J, et al. Levodopa-induced dyskinesias in Parkinson's disease: clinical and pharmacological classification. Mov Disord. 1992; 7(2): 117–124.
- Marconi R, Lefebvre-Caparros D, Bonnet AM, et al. Levodopa-induced dyskinesias in Parkinson's disease phenomenology and pathophysiology. Mov Disord. 1994; 9(1): 2–12.
- Melamed E. Early-morning dystonia. A late side effect of long-term levodopa therapy in Parkinson's disease. Arch Neurol. 1979; 36(5): 308–310.
- Růžička E, Zárubová K, Nutt J, et al. “Silly Walks” in Parkinson's disease: Unusual presentation of dopaminergic-induced dyskinesias. Mov Disord. 2011; 26(9): 1783–1784.
- Fox SH, Katzenschlager R, Lim SY, et al. The Movement Disorder Society Evidence-Based Medicine Review Update: Treatments for the motor symptoms of Parkinson's disease. Mov Disord. 2011; 26 Suppl 3: S2–41.
- Ferreira JJ, Katzenschlager R, Bloem BR, et al. Summary of the recommendations of the EFNS/MDS-ES review on therapeutic management of Parkinson's disease. Eur J Neurol. 2013; 20(1): 5–15.
- Schaeffer E, Pilotto A, Berg D. Pharmacological strategies for the management of levodopa-induced dyskinesia in patients with Parkinson's disease. CNS Drugs. 2014; 28(12): 1155–1184.
- Sławek J, Bogucki A, Koziorowski D, et al. Agoniści dopaminy w leczeniu choroby Parkinsona i zespołu niespokojnych nóg — rekomendacje ekspertów Polskiego Towarzystwa Choroby Parkinsona i Innych Zaburzeń Ruchowych oraz Sekcji Schorzeń Pozapiramidowych Polskiego Towarzystwa Neurologicznego. Pol Przegl Neurol. 2016; 12: 1–14.
- Holloway RG, Shoulson I, Fahn S, et al. Parkinson Study Group. Pramipexole vs levodopa as initial treatment for Parkinson disease: a 4-year randomized controlled trial. Arch Neurol. 2004; 61(7): 1044–1053.
- Parkinson Study Group CALM Cohort Investigators. Long-term effect of initiating pramipexole vs levodopa in early Parkinson disease. Arch Neurol. 2009; 66(5): 563–570.
- Rascol O, Brooks D, Korczyn A, et al. A Five-Year Study of the Incidence of Dyskinesia in Patients with Early Parkinson's Disease Who Were Treated with Ropinirole or Levodopa. N Engl J Med. 2000; 342(20): 1484–1491.
- Hauser RA, Rascol O, Korczyn AD, et al. Ten-year follow-up of Parkinson's disease patients randomized to initial therapy with ropinirole or levodopa. Mov Disord. 2007; 22(16): 2409–2417.
- Gray R, Ives N, Rick C, et al. PD Med Collaborative Group. Long-term effectiveness of dopamine agonists and monoamine oxidase B inhibitors compared with levodopa as initial treatment for Parkinson's disease (PD MED): a large, open-label, pragmatic randomised trial. Lancet. 2014; 384(9949): 1196–1205.
- Haaxma CA, Horstink MW, Zijlmans JC, et al. Risk of Disabling Response Fluctuations and Dyskinesias for Dopamine Agonists Versus Levodopa in Parkinson's Disease. J Parkinsons Dis. 2015; 5(4): 847–853.
- Stowe RL, Ives NJ, Clarke C, et al. Dopamine agonist therapy in early Parkinson's disease. Cochrane Database Syst Rev. 2008(2): CD006564.
- Jankovic J, Poewe W. Therapies in Parkinson's disease. Curr Opin Neurol. 2012; 25(4): 433–447.
- Watts RL, Lyons KE, Pahwa R, et al. 228 Study Investigators. Onset of dyskinesia with adjunct ropinirole prolonged-release or additional levodopa in early Parkinson's disease. Mov Disord. 2010; 25(7): 858–866.
- Stocchi F, Giorgi L, Hunter B, et al. PREPARED: Comparison of prolonged and immediate release ropinirole in advanced Parkinson's disease. Mov Disord. 2011; 26(7): 1259–1265.
- Stowe R, Ives N, Clarke CE, et al. Meta-analysis of the comparative efficacy and safety of adjuvant treatment to levodopa in later Parkinson's disease. Mov Disord. 2011; 26(4): 587–598.
- Pietracupa S, Fasano A, Fabbrini G, et al. Poor self-awareness of levodopa-induced dyskinesias in Parkinson's disease: clinical features and mechanisms. Parkinsonism Relat Disord. 2013; 19(11): 1004–1008.
- Encarnacion EV, Hauser RA. Levodopa-induced dyskinesias in Parkinson's disease: etiology, impact on quality of life, and treatments. Eur Neurol. 2008; 60(2): 57–66.
- Papapetropoulos SS. Patient diaries as a clinical endpoint in Parkinson's disease clinical trials. CNS Neurosci Ther. 2012; 18(5): 380–387.
- Cristina S, Zangaglia R, Mancini F, et al. High-dose ropinirole in advanced Parkinson's disease with severe dyskinesias. Clin Neuropharmacol. 2003; 26(3): 146–150.
- Odin P, Ray Chaudhuri K, Slevin JT, et al. National Steering Committees. Collective physician perspectives on non-oral medication approaches for the management of clinically relevant unresolved issues in Parkinson's disease: Consensus from an international survey and discussion program. Parkinsonism Relat Disord. 2015; 21(10): 1133–1144.
