Multimedialna platforma wiedzy medycznej Internetowa Księgarnia Medyczna Kalendarium Konferencji
Polski Przegląd Neurologiczny
MENU
Na skróty Zdeponuj artykuł Wytyczne dla autorów Ahead of print Recenzenci 2022

dostęp otwarty

Tom 13, Nr 3 (2017)
Wytyczne / stanowisko ekspertów
Opublikowany online: 2017-10-09
Pokaż PDF Pobierz plik PDF
Pobierz cytowanie

Późne dyskinezy polekowe — rekomendacje grupy ekspertów

Sławek Jarosław1, Monika Białecka2, Dominika Dudek3, Dariusz Koziorowski4, Monika Rudzińska-Bar5
Pol. Przegl. Neurol 2017;13(3):93-105.
Afiliacje
  1. Oddział Neurologii, Szpital św. Wojciecha, Podmiot Leczniczy Copernicus sp. z o.o., Al. Jana Pawła II 50, 80–462 Gdańsk–Zaspa, Polska
  2. Katedra Farmakologii, Zakład Farmakokinetyki i Terapii Monitorowanej, Pomorski Uniwersytet Medyczny, Szczecin
  3. Katedra Psychiatrii, Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska
  4. Klinika Neurologii Wydziału Nauk o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska
  5. Katedra i Klinika Neurologii, Wydział Lekarski, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. Prof. K. Gibińskiego, Katowice, Polska

dostęp otwarty

Tom 13, Nr 3 (2017)
Rekomendacje i zalecenia ekspertów
Opublikowany online: 2017-10-09

Streszczenie

Późne dyskinezy polekowe, mimo stosowania w leczeniu now­szych leków neuroleptycznych, nie przestały być problemem klinicznym. W obrazie chorobowym dominują pląsawicze ruchy oromandibularne oraz polekowa dystonia, na przykład szyjna. Szczególne okoliczności terapeutyczne (np. konieczność konty­nuacji leczenia podstawowego schorzenia) powodują, że leczenie często jest mało skuteczne, szczególnie gdy objawy trwają zbyt długo. Celem przedstawionych rekomendacji interdyscyplinarnej grupy ekspertów jest przybliżenie spektrum objawów klinicznych, epidemiologii, patofizjologii i sposobów postępowania (farma­kologicznego, zabiegowego), ze szczególnym uwzględnieniem dostępnego od kilku lat w Polsce leku o nazwie tetrabenazyna.

Streszczenie

Późne dyskinezy polekowe, mimo stosowania w leczeniu now­szych leków neuroleptycznych, nie przestały być problemem klinicznym. W obrazie chorobowym dominują pląsawicze ruchy oromandibularne oraz polekowa dystonia, na przykład szyjna. Szczególne okoliczności terapeutyczne (np. konieczność konty­nuacji leczenia podstawowego schorzenia) powodują, że leczenie często jest mało skuteczne, szczególnie gdy objawy trwają zbyt długo. Celem przedstawionych rekomendacji interdyscyplinarnej grupy ekspertów jest przybliżenie spektrum objawów klinicznych, epidemiologii, patofizjologii i sposobów postępowania (farma­kologicznego, zabiegowego), ze szczególnym uwzględnieniem dostępnego od kilku lat w Polsce leku o nazwie tetrabenazyna.

Pełny tekst:

Pokaż PDF Pobierz plik PDF
Pobierz cytowanie

Słowa kluczowe

dyskinezy późne, neuroleptyki, dystonia, pląsawica

Informacje o artykule
Tytuł

Późne dyskinezy polekowe — rekomendacje grupy ekspertów

Czasopismo

Polski Przegląd Neurologiczny

Numer

Tom 13, Nr 3 (2017)

Typ artykułu

Wytyczne / stanowisko ekspertów

Strony

93-105

Opublikowany online

2017-10-09

Wyświetlenia strony

2863

Wyświetlenia/pobrania artykułu

3046

Rekord bibliograficzny

Pol. Przegl. Neurol 2017;13(3):93-105.

Słowa kluczowe

dyskinezy późne
neuroleptyki
dystonia
pląsawica

Autorzy

Sławek Jarosław
Monika Białecka
Dominika Dudek
Dariusz Koziorowski
Monika Rudzińska-Bar

Referencje (74)
  1. Friedman JH. Introduction: medication-induced movement disorders. W: Medication-induced movement disorders. Friedman J.H. (ed), Cambridge University Press. 2015: 1–2.
    CrossRef
  2. Tardive dyskinesia: summary of a Task Force Report of the American Psychiatric Association. By the Task Force on Late Neurological Effects of Antipsychotic Drugs. Am J Psychiatry. 1980; 137(10): 1163–1172.
    CrossRefPubMed
  3. Fahn S, Jankovic J, Hallett M. The tardive syndromes: Phenomenology, concepts on pathophysiology and treatment, and other neuroleptic-induced syndromes. Elsevier Sanders. 2011: 415–446.
  4. DELAY J, DENIKER P, DELAY J, et al. Neuroleptic effects of chlorpromazine in therapeutics of neuropsychiatry. J Clin Exp Psychopathol. 1955; 16(2): 104–112.
    PubMed
  5. Ayd F. A Survey of Drug-Induced Extrapyramidal Reactions. JAMA. 1961; 175(12): 1054–1060.
    CrossRef
  6. North RR. Drug-induced movement disorders. Postgrad Med. 1971; 50(3): 180–185.
    PubMed
  7. Kane JM. Tardive dyskinesia rates with atypical antipsychotics in adults: prevalence and incidence. J Clin Psychiatry. 2004; 65 Suppl 9: 16–20.
    PubMed
  8. Kane JM, Smith JM. Tardive dyskinesia: prevalence and risk factors, 1959 to 1979. Arch Gen Psychiatry. 1982; 39(4): 473–481.
    CrossRefPubMed
  9. Van Os J, Jones P, Harvey I, et al. Tardive dyskineisa: who is at risk? Acta Psychaitr Scand. 1997; 96(2): 206–216.
    PubMed
  10. Muscettola G, Barbato G, Pampallona S, et al. Extrapyramidal syndromes in neuroleptic-treated patients: prevalence, risk factors, and association with tardive dyskinesia. J Clin Psychopharmacol. 1999; 19(3): 203–208.
    CrossRefPubMed
  11. Tarsy D, Lungo C, Baldessarini RJ, et al. Epidemiology of tardive dyskinesia. Handbook of clinical neurology. Elsevier. 2011: 601–616.
  12. Correll CU, Leucht S, Kane JM. Reduced risk for tardive dyskinesia associated with second generation antipsychotics: systematic review of one-year studies. Am J Psychiatry. 2004; 161(3): 414–425.
  13. Mehta S, Sethi K. Drug induced movement disorders. In: Movement disorders in neurologic and systemic disease. Cambridge. 2014.
    CrossRef
  14. Jeffrey A, Lieberman MD, Stroup S. The NIMH-CATIE Schizophrenia Study: What did we learn? Am J Psychiatry. 2011; 168(8): 770–775.
    CrossRefPubMed
  15. Miller DD, Eudicone JM, Pikalov A, et al. Comparative assessment of the incidence and severity of tardive dyskinesia in patients receiving aripiprazole or haloperidol for the treatment of schizophrenia: a post hoc analysis. J Clin Psychiatry. 2007; 68(12): 1901–1906.
    CrossRefPubMed
  16. Saifee TA, Edwards MJ. Tardive movement disorders: a practical approach. Pract Neurol. 2011; 11(6): 341–348.
    CrossRefPubMed
  17. Tarsy D, Parihar R. Tardive syndromes: clinical manifestations, pathophysiology and epidemiology. W: Medication-induced movement disorders. Friedman J.H. (ed). Cambridge University Press. 2015: 61–71.
    CrossRef
  18. Rush JA. Handbook of Psychiatric Measures, American Psychiatric Association. , Handbook of Psychiatric Measures, American Psychiatric Association. 2000: 166–168.
  19. Kulkarni SK, Naidu PS. Pathophysiology and drug therapy of tardive dyskinesia: current concepts and future perspectives. Drugs Today (Barc). 2003; 39(1): 19–49.
    CrossRefPubMed
  20. Cornett EM, Novitch M, Kaye AD, et al. Medication-Induced Tardive Dyskinesia: A Review and Update. Ochsner J. 2017; 17(2): 162–174.
    PubMed
  21. Klawans H, Ilahi MM, Shenker D. Theoretical implications of the use of L-dopa in parkinsonism. A review. Acta Neurol. Scand. 1970; 46(4-5): 409–441.
    CrossRefPubMed
  22. Waln O, Jankovic J. An update on tardive dyskinesia: from phenomenology to treament. Tremor Other Hyperkinet Mov. 2013; 3.
  23. Niedźwiecka I. Tyczyński K. Późne dyskinezy: występowanie, diagnostyka i metody leczenia. Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii. 2001; 1: 92–112.
  24. Rabe-Jabłońska J. Zaburzenia ruchowe. W: J. Rabe-Jabłońska, T. Pawełczyk, D. Strzelecki (red): Przewodnik psychofarmakoterapii. Działania niepożądane i powikłania. Via Medica, Gdańsk, 2010, str. : 85–88.
  25. Margolese HC, Chouinard G, Kolivakis TT, et al. Tardive dyskinesia in the era of typical and atypical antipsychotics. Part 1: pathophysiology and mechanisms of induction. Can J Psychiatry. 2005; 50(9): 541–547.
    CrossRefPubMed
  26. Gittis AH, Leventhal DK, Fensterheim BA, et al. Selective Inhibition of Striatal Fast-Spiking Interneurons Causes Dyskinesias. J Neurosci. 2011; 31(44): 15727–15731.
    CrossRef
  27. Lerner PP, Miodownik C, Lerner V. Tardive dyskinesia (syndrome): Current concept and modern approaches to its management. Psychiatry Clin Neurosci. 2015; 69(6): 321–334.
    CrossRefPubMed
  28. Lerner V, Miodownik C, Kaptsan A, et al. Vitamin B6 treatment for tardive dyskinesia: a randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover study. J Clin Psychiatry. 2007; 68(11): 1648–1654.
    CrossRefPubMed
  29. Libov I, Miodownik C, Bersudsky Y, et al. Efficacy of piracetam in the treatment of tardive dyskinesia in schizophrenic patients: a randomized, double-blind, placebo-controlled crossover study. J Clin Psychiatry. 2007; 68(7): 1031–1037.
    CrossRefPubMed
  30. Zhang ZJ, Zhang XB, Hou G, et al. Interaction between polymorphisms of the dopamine D3 receptor and manganese superoxide dismutase genes in susceptibility to tardive dyskinesia. Psychiatr Genet. 2003; 13(3): 187–192.
    CrossRefPubMed
  31. Kiriakakis V, Bhatia KP, Guinn NP, et al. The natural history of tardive dystonia. A long-term follow-up study of 107 cases. Brain. 1998; 121(11): 2053–2066.
    CrossRefPubMed
  32. Elkashef AM, Wyatt RJ. Tardive dyskinesia: possible involvement of free radicals and treatment with vitamin E. Schizophr Bull. 1999; 25(4): 731–740.
    CrossRefPubMed
  33. Miura I, Zhang JP, Nitta M, et al. BDNF Val66Met polymorphism and antipsychotic-induced tardive dyskinesia occurrence and severity: a meta-analysis. Schizophr Res. 2014; 152(2-3): 365–372.
    CrossRefPubMed
  34. Bhidayasiri R, Fahn S, Weiner WJ, et al. Evidence-based guideline: treatment of tardive syndromes: report of the Guideline Development Subcommittee of the American Academy of Neurology. Neurology. 2013; 81(5): 463–469.
    CrossRefPubMed
  35. Cloud LJ, Zutshi D, Factor SA. Tardive dyskinesia: therapeutic options for an increasingly common disorder. Neurotherapeutics. 2014; 11(1): 166–176.
    CrossRefPubMed
  36. Gardos G, Cole JO, Rapkin RM, et al. Anticholinergic challenge and neuroleptic withdrawal. Changes in dyskinesia and symptom measures. Arch Gen Psychiatry. 1984; 41(11): 1030–1035.
    CrossRefPubMed
  37. Shenoy RS, Sadler AG, Goldberg SC, et al. Effects of a six-week drug holiday on symptom status, relapse, and tardive dyskinesia in chronic schizophrenics. J Clin Psychopharmacol. 1981; 1(3): 141–145.
    CrossRefPubMed
  38. Soares-Weiser K, Rathbone J. Neuroleptic reduction and/or cessation and neuroleptics as specific treatments for tardive dyskinesia. Cochrane Database Syst Rev. 2006.
    CrossRefPubMed
  39. American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: DSM-IV-TR. DC: American Psychiatric Association, Washington 2000.
  40. van Harten PN, Tenback DE. Tardive dyskinesia: clinical presentation and treatment. Int Rev Neurobiol. 2011; 98: 187–210.
    CrossRefPubMed
  41. Korsgaard S, Noring U, Gerlach J. Fluperlapine in tardive dyskinesia and parkinsonism. Psychopharmacology. 1984; 84(1): 76–79.
    CrossRefPubMed
  42. Correll CU, Schenk EM. Tardive dyskinesia and new antipsychotics. Curr Opin Psychiatry. 2008; 21(2): 151–156.
    CrossRefPubMed
  43. Simpson GM, Lee JH, Shrivastava RK. Clozapine in tardive dyskinesia. Psychopharmacology. 1978; 56(1): 75–80.
    CrossRefPubMed
  44. Tamminga GK, Thaker M, Moran T, et al. Clozapine in tardive dyskinesia: observations from human and animal model studies. J Clin Psychiatry. 1994; 55: 102–106.
  45. Lieberman JA. An interview with Jeffrey A. Lieberman: Tardive Dyskinesia. [interview by Sussman Norman]. CNS Spectr. 2007; 12(10): 747–750.
    CrossRefPubMed
  46. Emsley R, Turner HJ, Schronen J, et al. A single-blind, randomized trial comparing quetiapine and haloperidol in the treatment of tardive dyskinesia. J Clin Psychiatry. 2004; 65(5): 696–701.
    CrossRefPubMed
  47. Chan HY, Chiang SC, Chang CJ, et al. A randomized controlled trial of risperidone and olanzapine for schizophrenic patients with neuroleptic-induced tardive dyskinesia. J Clin Psychiatry. 2010; 71(9): 1226–1233.
    CrossRefPubMed
  48. CHOUINARD G. Effects of Risperidone in Tardive Dyskinesia: An Analysis of the Canadian Multicenter Risperidone Study*. J Clin Psychopharmacol. 1995; 15: 36–44.
    CrossRefPubMed
  49. Chen JJ, Ondo WG, Dashtipour K, et al. Tetrabenazine for the treatment of hyperkinetic movement disorders: a review of the literature. Clin Ther. 2012; 34(7): 1487–1504.
    CrossRefPubMed
  50. Kaur N, Kumar P, Jamwal S, et al. Tetrabenazine: Spotlight on Drug Review. Ann Neurosci. 2016; 23(3): 176–185.
    CrossRefPubMed
  51. Yero T, Rey JA. Tetrabenazine (Xenazine), An FDA-Approved Treatment Option For Huntington's Disease-Related Chorea. P T. 2008; 33(12): 690–694.
    PubMed
  52. Product Information. Xenazine (Tetrabenazine). Deerfield, 2008.
  53. Pidgeon C, Rickards H. The pathophysiology and pharmacological treatment of Huntington disease. Behav Neurol. 2013; 26(4): 245–253.
    CrossRefPubMed
  54. Paleacu D. Tetrabenazine in the treatment of Huntington's disease. Neuropsychiatr Dis Treat. 2007; 3(5): 545–551.
    PubMed
  55. Sławek J, Białecka M. Interakcje leków w neurologii. Via Medica, Gdańsk 2014.
  56. Ondo WG, Hanna PA, Jankovic J. Tetrabenazine treatment for tardive dyskinesia: assessment by randomized videotape protocol. Am J Psychiatry. 1999; 156(8): 1279–1281.
    PubMed
  57. Kazamatsuri H, Chien C, Cole JO. Treatment of tardive dyskinesia. I. Clinical efficacy of a dopamine-depleting agent, tetrabenazine. Arch Gen Psychiatry. 1972.
    CrossRefPubMed
  58. Jankovic J, Beach J. Long-term effects of tetrabenazine in hyperkinetic movement disorders. Neurology. 1997; 48(2): 358–362.
    CrossRefPubMed
  59. Kenney C, Hunter C, Jankovic J. Long-term tolerability of tetrabenazine in the treatment of hyperkinetic movement disorders. Mov Disord. 2007; 22(2): 193–197.
    CrossRefPubMed
  60. Kimiagar I, Dobronevsky E, Prokhorov T, et al. Rapid improvement of tardive dyskinesia with tetrabenazine, clonazepam and clozapine combined: a naturalistic long-term follow-up study. J Neurol. 2012; 259(4): 660–664.
    CrossRefPubMed
  61. Rauchverger B, Isakov V, Jabarin M. Olanzapine-induced tardive dystonia successfully treated by tetrabenazine. J Neuropsychiatry Clin Neurosci. 2007; 19(4): 484–485.
    CrossRefPubMed
  62. Watson MW, Skelton D, Jamali F. Treatment of tardive dyskinesia: preliminary report on use of tetrabenazine. Can J Psychiatry. 1988; 33(1): 11–13.
    CrossRefPubMed
  63. Jankovic J. Treatment of hyperkinetic movement disorders with tetrabenazine: a double-blind crossover study. Ann Neurol. 1982; 11(1): 41–47.
    CrossRefPubMed
  64. Asher SW, Aminoff MJ. Tetrabenazine and movement disorders. Neurology. 1981; 31(8): 1051–1054.
    CrossRefPubMed
  65. Godwin-Austen RB, Clark T. Persistent phenothiazine dyskinesia treated with tetrabenazine. Br Med J. 1971; 4(5778): 25–26.
    CrossRefPubMed
  66. Citrome L. Valbenazine for tardive dyskinesia: A systematic review of the efficacy and safety profile for this newly approved novel medication-What is the number needed to treat, number needed to harm and likelihood to be helped or harmed? Int J Clin Pract. 2017; 71(7).
    CrossRefPubMed
  67. Thaker GK, Nguyen JA, Strauss ME, et al. Clonazepam treatment of tardive dyskinesia: a practical GABAmimetic strategy. Am J Psychiatry. 1990; 147(4): 445–451.
    CrossRefPubMed
  68. Vijayakumar D, Jankovic J. Drug-Induced Dyskinesia, Part 2: Treatment of Tardive Dyskinesia. Drugs. 2016; 76(7): 779–787.
    CrossRefPubMed
  69. Angus S, Sugars J, Boltezar R, et al. A controlled trial of amantadine hydrochloride and neuroleptics in the treatment of tardive dyskinesia. J Clin Psychopharmacol. 1997; 17(2): 88–91.
    CrossRefPubMed
  70. Zheng W, Xiang YQ, Ng CH, et al. Extract of Ginkgo biloba for Tardive Dyskinesia: Meta-analysis of Randomized Controlled Trials. Pharmacopsychiatry. 2016; 49(3): 107–111.
    CrossRefPubMed
  71. Soares-Weiser K, Maayan N, McGrath J. Vitamin E for neuroleptic-induced tardive dyskinesia. Cochrane Database Syst Rev. 2011.
    CrossRefPubMed
  72. Bhidayasiri R, Jitkritsadakul O, Friedman JH, et al. Updating the recommendations for treatment of tardive syndromes: A systematic review of new evidence and practical treatment algorithm. J Neurol Sci. 2018; 389: 67–75.
    CrossRefPubMed
  73. Sobstyl M, Ząbek M, Mossakowski Z, et al. Deep brain stimulation of the internal globus pallidus for disabling haloperidol-induced tardive dystonia. Report of two cases. Neurol Neurochir Pol. 2016; 50(4): 258–261.
    CrossRefPubMed
  74. Deng ZD, Li Dy, Zhang Cc, et al. Long-term follow-up of bilateral subthalamic deep brain stimulation for refractory tardive dystonia. Parkinsonism Relat Disord. 2017.
    CrossRefPubMed

Regulamin

Ważne: serwis https://journals.viamedica.pl/ wykorzystuje pliki cookies. Więcej >>

Używamy informacji zapisanych za pomocą plików cookies m.in. w celach statystycznych, dostosowania serwisu do potrzeb użytkownika (np. język interfejsu) i do obsługi logowania użytkowników. W ustawieniach przeglądarki internetowej można zmienić opcje dotyczące cookies. Korzystanie z serwisu bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci komputera. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności.

Czym są i do czego służą pliki cookie możesz dowiedzieć się na stronie wszystkoociasteczkach.pl.

 

Wydawcą serwisu jest VM Media Group sp. z o.o., Grupa Via Medica, ul. Świętokrzyska 73, 80–180 Gdańsk

tel. +48 58 320 94 94, faks +48 58 320 94 60, e-mail: viamedica@viamedica.pl