Postępowanie w udarze mózgu Skrót Wytycznych Grupy Ekspertów Sekcji Chorób Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Neurologicznego z 2012 roku

Streszczenie

Udar mózgu jest stanem zagrożenia życia, dlatego pacjent z podejrzeniem
udaru powinien być traktowany podobnie jak pacjent
z podejrzeniem zawału serca, czyli wymaga natychmiastowej, specjalistycznej
pomocy medycznej. Podobnie powinni być traktowani
chorzy po przemijającym niedokrwieniu mózgu ponieważ
ryzyko wystąpienia udaru niedokrwiennego w pierwszych dniach
po tym incydencie zwiększa się 8-krotnie. Pacjenta z podejrzeniem
udaru mózgu najlepiej przywieźć do szpitala z oddziałem/
/pododdziałem udarowym, gdzie należy szybko wykonać badanie
neuroobrazowe (tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny)
w celu ustalenia, czy jest to udar niedokrwienny czy krwotoczny.
W przypadku rozpoznania udaru niedokrwiennego powinna
być jak najszybciej podjęta decyzja o ewentualnej kwalifikacji
do leczenia swoistego rekombinowanym tkankowym aktywatorem
plazminogenu (rt-PA, recombinant tissue plasminogen activator).
Jeśli chory spełnia kryteria leczenia rt-PA, to wymagane
procedury wykonuje się tak szybko, jak to jest możliwe, aby podać
lek najpóźniej 4,5 godziny od wystąpienia pierwszych objawów
udaru. Im szybciej rozpocznie się leczenie, tym większa szansa
na uzyskanie większych korzyści. W przebiegu udaru wywołanego
zamknięciem tętnicy środkowej mózgu może dojść do złośliwego
obrzęku mózgu, co wymaga wykonania hemikreniektomii Zabieg ten należy wykonać do 48 godzin od początku udaru,
o ile nie ma przeciwwskazań. Jednocześnie prowadzi się leczenie
ogólne oraz ustala etiologię udaru, by móc jak najszybciej rozpocząć
odpowiednie postępowanie prewencyjne. W migotaniu przedsionków
najskuteczniejszą prewencją przed kolejnym udarem jest
doustne leczenie antykoagulacyjne. W udarze o etiologii miażdżycowo-
zakrzepowej stosuje się kwas acetylosalicylowy. Bardzo
ważną rolę w prewencji wtórnej odgrywa zmiana stylu życia. Rehabilitację
należy traktować jako istotny element leczenia i wdrożyć
w miarę możliwości jak najwcześniej — najlepiej od początku
pobytu na oddziale. Powinna ona obejmować nie tylko deficyt ruchowy,
ale również wyższe czynności nerwowe. Korzystne jest
zaangażowanie w proces rehabilitacji osób z najbliższego otoczenia
pacjenta. Udar krwotoczny mózgu stanowi 10–17% wszystkich
udarów. Śmiertelność w ciągu pierwszych 30 dni jest wysoka.
Leczenie ogólne udaru krwotocznego jest podobne jak w udarze
niedokrwiennym, przy czym wysokie ciśnienie tętnicze obniża się
intensywniej niż w udarze niedokrwiennym. W 1. dobie nie powinno
się obniżać średniego ciśnienia tętniczego powyżej 20% wartości
wyjściowej. Wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe, zarówno
w udarze niedokrwiennym, jak i krwotocznym, leczy się podobnie.
W leczeniu udaru krwotocznego ważną rolę odgrywa wielokierunkowa
rehabilitacja, a w prewencji — leczenie nadciśnienia tętniczego
i zmiana stylu życia.
Udar mózgu pozostaje wyzwaniem zarówno dla lekarza prowadzącego,
jak i całego zespołu terapeutycznego, jaki powinien być
zaangażowany w kompleksowe leczenie chorego.