Dziedziczne neuropatie ruchowe i czuciowo-autonomiczne

Streszczenie

Dziedziczne neuropatie ruchowe (HMN, hereditary motor neuropathy) są rzadkimi schorzeniami, w których proces patologiczny toczący się w komórkach ruchowych rogów przednich prowadzi do niedowładu i zaniku odsiebnych mięśni kończyn. Objawy choroby występują przede wszystkim w kończynach dolnych, choć w rzadkich przypadkach mogą przeważać w kończynach górnych. Harding, na podstawie objawów, wieku zachorowania oraz sposobu dziedziczenia, wyróżniła siedem postaci HMN — trzy dziedziczone autosomalnie recesywnie i cztery dziedziczone autosomalnie dominująco. Następnie European CMT consortium wprowadziło kryteria diagnostyczne dziedzicznej dosiebnej neuropatii ruchowej (dHMN, distal hereditary motor neuropathy). W latach 90. XX wieku i następnych zidentyfikowano 12 loci i 7 genów, których mutacje powodują dHMN (geny: HSP22, HSP27, GARS, BSCL2, IHGMBP2, DCTN1). W badaniach rodzin wykazano, że HMN cechują się dużą zmiennością wewnątrzrodzinną, a u niektórych chorych nosicieli tej samej mutacji mogą wystąpić dyskretne zaburzenia czucia lub objawy piramidowe. Stwarza to trudności różnicowania z chorobami z kręgu Charcota-Marie’a-Tootha (CMT) i innymi chorobami neuronu ruchowego. Prace przeprowadzane na modelach neuronopatii ruchowej u myszy dają nadzieję na terapię HMN w przyszłości. Dziedziczne neuropatie czuciowo-autonomiczne (HSAN, hereditary sensory autonomic neuropathy) są stosunkowo rzadkimi chorobami uwarunkowanymi genetycznie. Zaburzenia czucia w niektórych neuropatiach z tej grupy prowadzą do znacznych powikłań w postaci owrzodzeń, zniekształcenia stawów, samoistnych amputacji spowodowanych upośledzeniem odbioru bodźców bólowych i zmianami troficznymi. Objawy ruchowe, jeŜeli występują, są niewielkie, ale wskazują na nakładanie się objawów HSAN i CMT. Na podstawie objawów klinicznych Dyck i wsp. przedstawili klasyfikację HSAN. Wyróżniono pięć typów o dziedziczeniu autosomalnym dominującym (HSAN I) i autosomalnym recesywnym (pozostałe HSAN). Badania genetyczne pozwoliły na identyfikację 6 genów (geny: SPTLC1, RAB7, HSN2, IKBKAP, NTRK1, NGFB) i 2 loci powiązanych przyczynowo z dziedzicznymi neuropatiami ruchowo-czuciowymi (HMSN, hereditary motor and sensory neuropathy). Wykazano heterogenność genetyczną klasyfikowanych na podstawie objawów klinicznych HSAN. Badania genetyczne są podstawą dokładniejszego poznania rozwoju i funkcjonowania układu czuciowego oraz autonomicznego.