Opinia ekspertów Asocjacji Niewydolności Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego i Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego dotycząca postępowania z chorymi z niewydolnością serca i wybranymi zaburzeniami psychicznymi

Abstract

Najczęstsze choroby psychiczne u pacjentów z niewydolnością serca (HF, heart failure) to depresja, zaburzenia lękowe i zaburzenia snu, a u chorych hospitalizowanych majaczenia. U pacjentów z rozpoznaną HF depresja i stany lękowe wiążą się ze zwiększoną częstością hospitalizacji i śmiertelnością z powodu HF. Znacząca większość osób z HF zgłasza gorszą jakość snu i/lub objawy bezsenności, które wiążą się ze zmniejszeniem wydolności wysiłkowej i sprzyjają zwiększeniu ryzyka rozwoju HF. Majaczenie występuje zazwyczaj w przebiegu ostrej HF, najczęściej jako majaczenie hiperaktywne, cechujące się zwiększoną aktywnością ruchową, zmiennością nastroju, pobudzeniem oraz zachowaniem agresywnym. Wystąpienie majaczenia u pacjentów z ostrą HF pogarsza rokowanie.
Podstawowe mechanizmy patofizjologiczne łączące zaburzenia psychiczne z HF to między innymi: stres oksydacyjny, pobudzenie układu współczulnego oraz zaburzenia regulacji układu immunologicznego. W diagnostyce zaburzeń psychicznych wykorzystuje się zwalidowane skale i kwestionariusze zaakceptowane przez Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, a także Europejskie Towarzystwo Psychiatryczne. Podstawowe leki przeciwdepresyjne to leki należące do grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI, selective serotonin reuptake inhibitors), selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI, serotonin and norepinephrine reuptake inhibitors) oraz leki o innych mechanizmach działania. Oprócz farmakoterapii do wykorzystania pozostają między innymi interwencje psychologiczne i psychoterapeutyczne, psychoedukacja, trening radzenia sobie ze stresem i trening relaksacyjny oraz opieka duchowa. W przypadku istnienia złożonych potrzeb należy rozważyć dołączenie opieki paliatywnej na każdym etapie życia z chorobą, a nie tylko u schyłku życia. Wyzwaniem pozostaje nadal leczenie majaczeń, szczególnie u starszych hospitalizowanych pacjentów.
Niniejsza opinia określa kompetencje kardiologów i psychiatrów w leczeniu zaburzeń psychicznych u chorych z HF oraz wskazuje sposoby aktywizacji i zaangażowania w leczenie samych chorych. Rozpoznanie zaburzeń psychicznych i zrozumienie ich natury jest niezbędne do podjęcia właściwego leczenia i poprawy rokowania chorych z HF.