Opioid overdose complicated by multi-organ failurein a patient with advanced lung adenocarcinoma
Abstract
Coraz częstsze stosowanie analgetyków opioidowych w leczeniu bólu wymaga, aby osoby przepisujące opioidy były świadome sposobu ich dawkowania i własności farmakokinetycznych. W ostatnich latach stwierdzono wzrost liczby zgonów i hospitalizacji z powodu przedawkowania opioidów, co często wynika z niewłaściwego stosowania leku lub błędów personelu medycznego. Przedawkowanie opioidów może prowadzić do zagrażających życiu objawów toksycznych i niewydolności wielonarządowej. Szczególnej ostrożności wymaga stosowanie opioidów u osób starszych. Współistniejące choroby i częsta polipragmazja zwiększają ryzyko interakcji lekowych i zdarzeń niepożądanych. Powolne miareczkowanie dawki opioidu zmniejsza ryzyko wystąpienia zdarzeń niepożądanych. Objawy przedawkowania opioidów obejmują sedację, otępienie, zwężenie źrenic, bezdech i niewydolność oddechową. W pracy opisano 77-letniego chorego z rozpoznaniem raka gruczołowego płuca. Z powodu bólu o natężeniu 8 w skali Numerical Rating Scale (NRS) włączono leczenie morfiną o powolnym uwalnianiu drogą doustną. W wyniku błędu recepturowego pacjent był leczony morfiną w dawce 400 mg/dobę, zamiast zaleconej przez onkologa dawki leku 40 mg/dobę. W wyniku przedawkowania morfiny doszło do niewydolności wielonarządowej. Pacjent był hospitalizowany z objawami odwodnienia, niewydolności oddechowej, niedotlenienia i kwasicy. Stężenie morfiny w moczu wynosiło 8184 ng/ml (norma ≤ 300 ng/ml). Zastosowano leczenie wielokierunkowe: nalokson, odstawienie morfiny, tlenoterapię, nawodnienie, leczenie bólu (analgetyki nieopioidowe, następnie oksykodon z naloksonem), sedację propofolem, antybiotykoterapię, rehabilitację, a także leczenie chorób współistniejących — cukrzycy, nadciśnienia tętniczego i niewydolności nerek. Pacjenta wypisano do domu w stanie ogólnym dość dobrym w 13. dobie pobytu. Odpowiedni dobór pacjentów, prewencyjne leczenie objawów niepożądanych i edukacja mogą poprawić skuteczność leczenia i zmniejszyć ryzyko wystąpienia poważnych działań niepożądanych opioidów. Palliat Med Pract 2019; 13, 1: 39–47
Keywords: przedawkowanie opioidówtoksyczność morfinyból u chorych na nowotworypacjenci w podeszłym wieku
References
- Okie S. A flood of opioids, a rising tide of deaths. N Engl J Med. 2010; 363(21): 1981–1985.
- Opioid analgesic risk evaluation and mitigation strategies (REMS): July 22-23, 2010 Joint Meeting of the Anesthetic and Life Support Drugs Advisory Committee and the Drug Safety and Risk Management Advisory Committee. Silver Spring, MD: Food and Drug Administration. 2010.
- Lowe A, Hamilton M, Greenall BScPhm MHSc J, et al. Fatal overdoses involving hydromorphone and morphine among inpatients: a case series. CMAJ Open. 2017; 5(1): E184–E189.
- Bates DW, Cullen DJ, Laird N, et al. Incidence of adverse drug events and potential adverse drug events. Implications for prevention. ADE Prevention Study Group. JAMA. 1995; 274(1): 29–34.
- Mattson CL, O'Donnell J, Kariisa M, et al. Opportunities to Prevent Overdose Deaths Involving Prescription and Illicit Opioids, 11 States, July 2016-June 2017. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2018; 67(34): 945–951.
- Allen L, Kimura K, MacKichan J, et al. Committee for Pharmacokinetic Nomenclature of the American College of Clinical Pharmacology. Manual of symbols, equations & definitions in pharmacokinetics. J Clin Pharmacol. 1982; 22: 1S–23S.
- Boyer EW. Management of opioid analgesic overdose. N Engl J Med. 2012; 367(2): 146–155.
- Boyer EW. Management of opioid analgesic overdose. N Engl J Med. 2012; 367(2): 146–155.
- Sternbach G. William Osler: narcotic-induced pulmonary edema. J Emerg Med. 1983; 1(2): 165–167.
- Bruera E, Miller MJ. Non-cardiogenic pulmonary edema after narcotic treatment for cancer pain. Pain. 1989; 39(3): 297–300.
- van der Schier R, Roozekrans M, van Velzen M, et al. Opioid-induced respiratory depression: reversal by non-opioid drugs. F1000Prime Rep. 2014; 6: 79.
- Boom M, Niesters M, Sarton E, et al. Non-analgesic effects of opioids: opioid-induced respiratory depression. Curr Pharm Des. 2012; 18(37): 5994–6004.
- Mangoni AA, Jackson SHD. Age-related changes in pharmacokinetics and pharmacodynamics: basic principles and practical applications. Br J Clin Pharmacol. 2004; 57(1): 6–14.
- Pergolizzi J, Böger RH, Budd K, et al. Opioids and the management of chronic severe pain in the elderly: consensus statement of an International Expert Panel with focus on the six clinically most often used World Health Organization Step III opioids (buprenorphine, fentanyl, hydromorphone, methadone, morphine, oxycodone). Pain Pract. 2008; 8(4): 287–313.
- Lawlor PG. The panorama of opioid-related cognitive dysfunction in patients with cancer: a critical literature appraisal. Cancer. 2002; 94(6): 1836–1853.
- Won A, Lapane KL, Vallow S, et al. Long-term effects of analgesics in a population of elderly nursing home residents with persistent nonmalignant pain. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2006; 61(2): 165–169.
- Kamboj SK, Tookman A, Jones L, et al. The effects of immediate-release morphine on cognitive functioning in patients receiving chronic opioid therapy in palliative care. Pain. 2005; 117(3): 388–395.
- Hospital pharmacy: Pharmacist First Dose Review [section 61-07-01-14]. In: North Dakota Administrative Code. Bismarck (ND): North Dakota Legislative Branch; [effective]. 2012.
- Pederson CA, Scheckelhoff DJ. ASHP national survey of pharmacy practice in hospital setting: prescribing and transcriing — 2010. Am J Health Syst Pharm. 2011; 68: 669–688.
- Martins SS, Sampson L, Cerdá M, et al. Worldwide Prevalence and Trends in Unintentional Drug Overdose: A Systematic Review of the Literature. Am J Public Health. 2015; 105(11): 2373–e49.
- Miller M, Barber CW, Leatherman S, et al. Prescription opioid duration of action and the risk of unintentional overdose among patients receiving opioid therapy. JAMA Intern Med. 2015; 175(4): 608–615.
- Mattson CL, O'Donnell J, Kariisa M, et al. Opportunities to Prevent Overdose Deaths Involving Prescription and Illicit Opioids, 11 States, July 2016-June 2017. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2018; 67(34): 945–951.
- Paulozzi LJ, Budnitz DS, Xi Y. Increasing deaths from opioid analgesics in the United States. Pharmacoepidemiol Drug Saf. 2006; 15(9): 618–627.
- Chau DL, Walker V, Pai L, et al. Opiates and elderly: use and side effects. Clin Interv Aging. 2008; 3(2): 273–278.
