Vol 13, No 1 (2019)
Research paper
Published online: 2019-04-04

open access

Page views 956
Article views/downloads 2296
Get Citation

Connect on Social Media

Connect on Social Media

Factors influencing nutritional status of patientstreated due to aplastic and iron deficiency anemia

Ewelina Bartosiak1, Krystyna Maier1, Natalia Alicja Świątoniowska2, Beata Jankowska-Polańska2
Palliat Med Pract 2019;13(1):1-10.

Abstract

Wstęp: Zaburzenia stanu odżywienia stanowią istotny problem medyczny i społeczny. Na całym świecie 14% ludzi jest niedożywionych. Pacjenci z anemią charakteryzują się objawami, które mają znaczący wpływ na odżywianie. Przede wszystkim są to zmniejszony apetyt oraz zaburzone odczuwanie smaku. Dodatkowo działania niepożadane zastosowanego leczenia — nudności i wymioty, owrzodzenia jamy ustnej i przewodu pokarmowego oraz bolesne pęknięcia kącików ust — powodują trudności w przyjmowaniu posiłków oraz problemy z prawidłowym przyswajaniem składników odżywczych. Problemy z odżywianiem powodują wiele zaburzeń w organizmie. Z uwagi na powyższe pacjent z niedokrwistością powinien być wnikliwie obserwowany w kierunku zaburzeń odżywiania. Celem pracy była ocena stanu odżywienia chorych z rozpoznaniem niedokrwistości i identyfikacja czynników mających wpływ na stan odżywienia pacjentów leczonych z powodu niedokrwistości. Materiał i metody: W badaniu brało udział 108 chorych (58 kobiet, średnia wieku 52,7 lat) leczonych z powodu niedokrwistości z niedoboru żelaza (54 osoby) i niedokrwistości aplastycznej (54 osoby). Do oceny stanu odżywienia zastosowano Mini Nutritional Assessment (MNA). Dane socjokliniczne i socjodemograficzne pochodziły z dokumentacji medycznej. Pacjentów podzielono na trzy grupy w zależności od stanu odżywienia: grupa I — prawidłowy stan odżywienia (n = 52; MNA: 24–30), grupa II — zagrożenie niedożywieniem (n = 42; MNA: 17–23), grupa III — niedożywienie (n = 14; MNA < 17). Wyniki: Prawidłowy stan odżywienia wykazywało 48,15% ankietowanych, 38,89% było zagrożonych niedożywieniem, a 12,96% niedożywionych. Pacjenci z wykształceniem wyższym byli lepiej odżywieni od chorych z wykształceniem podstawowym (23,15 vs. 19,78; p = 0,043), a osoby czynne zawodowo były lepiej odżywione od emerytów i rencistów (24,77 vs. 20,8; p < 0,001). Stan odżywienia nie zależał w sposób istotny od płci, stanu cywilnego i miejsca zamieszkania (p > 0,05). W analizie korelacji wpływu wybranych zmiennych na stan odżywienia starszy wiek oraz brak apetytu wiązały się z gorszym stanem odżywienia (odpowiednio: współczynnik korelacji –0,26; p = 0,007 vs. współczynnik korelacji 0,743; p < 0,05). Wśród czynników socjoklinicznych negatywny wpływ na stan odżywienia miała obecność chorób przewlekłych (21,48 vs. 23,84; p = 0,002), liczba hospitalizacji powyżej 2 w ciągu ostatniego roku (26,59 vs. 21,2; p < 0,001) oraz chemioterapia (24,23 vs. 19,64; p < 0,001). Obecność owrzodzeń jamy ustnej wiązała się z gorszym stanem odżywienia (23,02 vs. 19,69; p = 0,013), podobnie jak występowanie nudności i wymiotów (23,93 vs. 18,88; p < 0,001) i wyłysienia (24,04 vs. 19,64; p < 0,001). W analizie wieloczynnikowej niezależnym predyktorem stanu odżywienia był apetyt — im lepszy apetyt, tym lepszy stan odżywienia (β = 0,554 ; p < 0,001). Wnioski: Chorzy z rozpoznaniem niedokrwistości aplastycznej wykazują gorszy stan odżywienia w porównaniu z pacjentami z rozpoznaniem niedokrwistości z niedoboru żelaza. Niezależny czynnik predykcyjny stanu odżywienia pacjentów z niedokrwistością aplastyczną i z niedoboru żelaza stanowi apetyt. Stan odżywienia zależy od wieku, wykształcenia, aktywności zawodowej, chorób współistniejących, nudności, wymiotów, owrzodzeń jamy ustnej, chemioterapii i liczby hospitalizacji. Palliat Med Pract 2019; 13, 1: 1–10  

Article available in PDF format

View PDF (Polish) Download PDF file

References

  1. Nutrition (2006). WHO, UNICEF, and SCN informa lconsultation on community–based management of severe malnutrition in children — SCN Nutrition Policy Paper No. 21. http://www.who.int/child_adolescent_health/documents/fnbv27n3_suppl/en/index.html (05.12.2018).
  2. Biernat J, Wyka J. Stan odżywienia w aspekcie stanu zdrowia. Now Lek. 2011; 80: 3.
  3. Jarosz M. (red.). Otyłość, żywienie, aktywność fizyczna, zdrowie Polaków. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2006.
  4. Szczygieł B. Leczenie żywieniowe. Med. Prakt. Chir. 2002; 5–6: 38–45.
  5. Guigoz Y. The Mini Nutritional Assessment (MNA) review of the literature - What does it tell us? J Nutr Health Aging. 2006; 10(6): 466–85; discussion 485.
  6. Evans W. Protein Nutrition, Exercise and Aging. Journal of the American College of Nutrition. 2004; 23(sup6).
  7. Chełstowska M, Warzocha K. Objawy kliniczne i zmiany laboratoryjne w diagnostyce różnicowej niedokrwistości. Onkologia w praktyce klinicznej. 2006; 2(3): 106–107.
  8. Romejko-Ciepielewska R, Niemczyk S. Anoreksja u chorych z przewleką niewydolnością nerek, wpływ czynników hormonalnych. Nefrologia i Dializoterapia Polska. 2009; 13(2): 80.
  9. Antczak–Domagała R, Magierski R, Wlazło A, et al. Stan odżywienia oraz sposoby jego oceny u osób w podeszłym wieku i u chorych otępiałych. Psychiatr Psychol Klin. 2013; 13(4): 272.
  10. Brennan MD, Powell C, Kaufman KR, et al. The impact of overt and subclinical hyperthyroidism on skeletal muscle. Thyroid. 2006; 16(4): 375–380.
  11. Duda G. Wichura–Demska A. Wpływ wybranych czynników socjodemograficznych na poziom wiedzy osób zdrowych dotyczącej racjonalnego żywienia. Now Lek. 2008; 77(4): 291.
  12. Grzybowski A, Grzybowski P, Mrzygłód S, et al. Żywieniowe uwarunkowania stanu zdrowia ludzi w wieku produkcyjnym w świetle norm i zwyczajów żywieniowych. Probl Hig Epidemiol. 2007; 88(1): 2.
  13. Mokrowiecka A, Małecka-Panas E. Postępowanie u chorego z nudnościami i wymiotami. In: Yamada T. ed. Podręcznik gastroenterologii, wydanie polskie pod redakcją E. Małeckiej-Panas. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2006.
  14. Stasik Z, Skotnicki P, Jakubowicz J, et al. Biochemiczne wskaźniki niedożywienia u chorych na nowotwory. J Lab Diagn. 2009; 45(1): 91.
  15. Szczeklik A. Choroby wewnętrzne. Medycyna Praktyczna, Kraków 2005.
  16. Hellmann A, Mital A. Niedokrwistości niedoborowe – diagnostyka i leczenie. Przew Lek. 2001; 4(7): 90.
  17. Orlicz-Szczęsna G, Żelazowska-Posiej J, Kucharska K. Niedokrwistość z niedoboru żelaza. Curr Probl Psychiatry. 2011; 12(4): 592.
  18. Jarosz M, Charzewska J, Chabros E, Białkowska M. Metody oceny stanu odżywiania. In: Jarosz M. ed. Zasady prawidłowego żywienia chorych w szpitalach. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2011.
  19. Mitrache C, Passweg JR, Libura J, et al. Anemia: an indicator for malnutrition in the elderly. Ann Hematol. 2001; 80(5): 295–298.
  20. Ryżko-Skiba M. Ocena stanu odżywienia chorych w wybranych szpitalach w Polsce. Rozprawa doktorska AM, Warszawa 2003.
  21. Cowan DT, Roberts JD, Fitzpatrick JM, et al. Nutritional status of older people in long term care settings: current status and future directions. Int J Nurs Stud. 2004; 41(3): 225–237.
  22. Pysz–Izdebska K, Leszczyńska T, Kopeć A, et al. Pokrycie zapotrzebowania na energię i wybrane składniki odżywcze w diecie pensjonariuszy domu pomocy społecznej oraz ocena ich parametrów antropometrycznych. Żywność Nauka Technologia Jakość. 2010; 6(73): 240.
  23. Gabrowska E, Spodaryk M. Społeczno–ekonomiczne uwarunkowania zachowań żywieniowych starszych mieszkańców Krakowa. Gerontol Pol. 2003; 11(1): 35–37.
  24. Gabrowska E, Spodaryk M. Zasady żywienia osób w starszym wieku. Gerontol Pol. 2006; 14(2): 58.
  25. Nasiłowska–Adamska B. Profilaktyka i leczenie zaburzeń przewodu pokarmowego towarzyszących chemioterapii i radioterapii, Hematologia. 2011; 2(2): 150.