Biologia molekularna mięsaków

Streszczenie

Mięsaki tkanek miękkich to duża grupa nowotworów heterogennych, często o dużej agresywności. W zdecydowanej większości przypadków występują sporadycznie, bez wyraźnie zdefiniowanego czynnika leżącego u podstaw nowotworzenia. Ewentualnymi czynnikami ryzyka są: narażenie na promieniowanie jonizujące, obrzęk limfatyczny (naczyniakomięsak piersi), infekcje wirusowe (HHV8 — mięsak Kaposiego), narażenie na czynniki chemiczne (chlorek winylu — naczyniakomięsak wątroby). Podatność genetyczna odgrywa rolę w niewielkiej części przypadków, mutacje genów TP53, ATM oraz ATR są związane ze zwiększoną wrażliwością na promieniowanie jonizujące i wtórnie — rozwój mięsaków. Zespół Li-Fraumeni (autosomalna dominująca mutacja w genie TP53) predysponuje do rozwoju guzów złośliwych, z których jedną trzecią stanowią mięsaki. Zmiany genetyczne obserwowane w mięsakach można podzielić na trzy grupy: (1) translokacje chromosomalne; (2) mutacje punktowe bez zmiany kariotypu; (3) występowanie zmiennego i złożonego kariotypu. Do chorób cechujących się uszkodzeniem genomu pierwszego typu należy znaczna część mięsaków. Występowanie specyficznych translokacji (np. SSX1-SYT czy EWS-FLI1) jest standardowo wykorzystywane w celach diagnostycznych. Mniejszą liczbę przypadków można zaliczyć do chorób o zaburzeniach genomu drugiego typu, do których należą m.in. guz desmoidalny (mutacje genów CTNNB1 lub APC) czy GIST (mutacje KIT lub PDGFRA, znacznie rzadziej BRAF, SDH, NF1). Duża część mięsaków zalicza się do grupy trzeciej — charakteryzującej się złożonym i zmiennym kariotypem. Zwiększeniu może ulegać liczba kopii genów, np. w zróżnicowanym tłuszczakomięsaku obserwuje się amplifikację genów MDM2, CDK4 i HMGA2; może także dochodzić do typowych uszkodzeń chromosomalnych jak w genie CHOP w myksoidnym tłuszczakomięsaku i FKHR w pęcherzykowym mięsaku prążkowanokomórkowym.